De ontwikkeling van digitale geografische
informatiesystemen voor militaire toepassingen
E. Kolk
Inleiding
Na 175 jaar gaat het roer echt om. De kartering van to-
pografische gegevens längs manuele weg heeft zijn
längste tijd gehad. De digitale technieken komen steeds
beter van de grond: zowel qua mogelijkheden van
bestandsopbouw, prijzen en prestaties van hardware en
Software alsook, en zeker niet in de laatste plaats, wat
betreft de mogelijkheden om op een aanvaardbare wij-
ze een kaart uit een bestand te produceren. Tegelijker-
tijd zijn de kosten van het digitaliseren en de gegevens-
verwerking sterk gereduceerd.
De gegevensverwerking mag dan drastisch veranderen,
de vraag is in hoeverre het kaartgebruik of, in breder
verband, de toepassing van geografisch gerelateerde ge
gevens, zal veranderen. Verderop in het artikel zal dit
aspekt nader worden belicht.
Wat is de rol van de militaire wereld in deze nieuwe
ontwikkelingen? Historisch bezien waren het de gewa-
pende horden die de aanzet hebben gegeven tot de to-
pografische kaartering. De belangen van de militaire ge-
bruikers zijn tegenwoordig niet wezenlijk anders dan
die van hun civiele tegenvoeters. Het euvel van vroegere
tijden, namelijk dat de horden sneller oprukten dan de
kaartenmakers kaarten konden maken, gaat ook nu
weer speien. De inwinning en verwerking van topografi-
sche gegevens vergt, zelfs voor een land als Nederland,
vele jaren. De Topografische Dienst schat een kleine 10
jaar nodig te hebben om haar huidige Produkten in di
gitale (vektoriele) vorm voorhanden te hebben. Niet
elke gebruiker kan zolang wachten zodat zieh nu een
soort wildgroei voordoet, waarbij gebruikers noodge-
dwongen zelf de digitalisatie ter hand nemen. Als ge-
volg hiervan zullen dezelfde gegevens meerdere malen
gedigitaliseerd worden. De Topografische Dienst rekent
het tot haar taak zelf tot een voor de gebruikers ade-
kwate inwinning, verwerking en distributie van gegevens
te komen. Anno 1990 is dat voor deze dienst niet zo-
zeer een kwestie van technische (on)mogelijkheden en
geld, maar vooral een kwestie van produktiekapaciteit
en het aanpassen van de organisatie aan de vereiste
werkwijze.
Digitale geografische informatie
De voortschrijdende technologie leidt tot een nieuwe
benadering van bestaande toepassingen en ook tot
voorbij de horizon reikende nieuwe toepassingen. Om
dat laatste te bereiken is inzicht nodig in zowel de hui
dige technieken en toepassingen alsook in de nieuwe
technologieen om beide te kombineren tot een hecht
nieuw bouwwerk, van waaruit de horizon inderdaad
verlegd kan worden.
De mogelijkheden die het computertijdperk ons vakge-
bied biedt, zouden in drie groepen verdeeld kunnen
worden, te weten:
kaartvervaardiging längs geautomatiseerde weg. Dit
is het vervaardigen van het bekende kartografische
Produkt maar dan volgens een andere methode.
afbeelding van een gescande kaart op een beeld-
scherm. Het kaartprodukt wordt in de Computer op-
genomen en dient in die omgeving uitsluitend als
geografische ondergrond.
kombinatie van topografische gegevens in digitale
vorm met relevante attribuutgegevens. Afhankelijk
van de keuze van attributen en de Software die voor
handen is om de onderdelen tot een zinvol geheel te
kombineren, zijn er diverse vormen van intelligent
gebruik van een dergelijk systeem die alle worden
aangeduid met het begrip Geografisch Informatie-
systeem.
De afkorting GIS, in deze betekenis, is een term die al-
leen in de civiele wereld gebruikt wordt. De afkorting
GIS betekent in de Nederlandse defensiewereld Ge-
vechts Inlichtingen Systeem. De militaire term voor
geografie in digitale vorm is DGI. In het Nederlands
betekent deze afkorting 'Digitale Geografische Infor
matie'. In het Engels is de afkorting eveneens DGI.
Een militair equivalent voor GIS bestaat eigenlijk niet
omdat geografische informatie gezien wordt als een on-
derdeel van een systeem voor een operationele toepas
sing. GIS komt impliciet voor maar niet als zelfstandig
onderdeel, net als de kaart die ook altijd een schakel in
het geheel is.
Uit het bovenstaande zou men kunnen afleiden dat de
inbreng vanuit de geodetisch-geografische hoek tot op
heden niet geleid heeft tot een erkenning van deze vak-
gebieden als een zelfstandige grootheid in het militaire
denkpatroon. Alle tekenen wijzen er echter op dat er
op dit punt een aanpassing in het denken plaatsvindt
waarbij DGI een steeds belangrijker rol wordt toe-
bedeeld.
Internationale ontwikkelingen
Het zijn de grotere landen die het voortouw nemen om
72
KT 1990.XVI.3
