Civiele kaartserie 1:250.000
Deze kaartserie komt voor het eerst uit in de jaren
1962/1964 en is afgeleid van de militaire serie M501
editie 2. De serie bestaat eveneens uit zes kaartbladen.
Deze bladen dragen de namen: Leeuwarden, Gronin
gen, Amsterdam, Enschede, Gent en Rotterdam. In
1964 was de eerste civiele editie kompleet. Hoewel de
kaartinhoud identiek is aan de militaire serie M501 edi
tie 2 (voor blad Amsterdam editie 3), wordt de civiele
kaart gekenmerkt door het gebruik van een ander rui-
tennet en een andere kaartomlijsting. Om geheel Neder-
land op deze zes bladen af te beeiden, werd het blad
Enschede in zuidelijke richting uitgebreid en vond
Zuid-Limburg, door middel van een inzetkaart, een
plaatsje op het blad Rotterdam. Voor het civiele ruiten-
net werd gebruik gemaakt van het koördinatensysteem
van de Rijksdriehoeksmeting. Na het gereedkomen van
de tweede editie van de serie 1501 JOG (in 1975) werd
besloten om weer een civiele versie te produceren. Deze
kreeg de naam: Overzichtskaart van Nederland. Deze
serie is dus in feite de tweede editie van de civiele serie
1:250.000 (van de eerste editie 1501 uit 1968-1970 is
geen civiele versie afgeleid).
Doordat de kartografische inhoud vrijwel identiek was
aan de bladen uit de militaire kaartserie was het moge-
lijk de kaartproduktie synchroon te laten verlopen, zo-
dat de bladen van deze serie ook in 1975 gereed waren.
Naast een uitgebreid blad Enschede werd nu een, in
zuidelijke richting vergroot, blad Rotterdam uitge-
bracht, zodat Zuid-Limburg niet als inzetkaart op dit
kaartblad behoefde te verschijnen. Bovendien werd het
'verschoven' koördinatensysteem van de Rijksdrie
hoeksmeting toegepast.
De Wegenkaart van Nederland 1:250.000
Hoewel de kaartbladen van de 1501-serie prima passen
in de internationale bladindeling was het voor de civiele
gebruiker niet aantrekkelijk om zes bladen voor een to
tale bedekking van Nederland aan te moeten schaffen.
Een van de voordelen van een digitaal bestand
1:250.000 is de mogelijkheid iedere gewenste uitsnede te
kiezen. Hierdoor lag het voor de hand om voor een
nieuwe (3e) civiele editie, afgeleid uit het inmiddels vol-
tooide digitale bestand een uitsnede te kiezen aangepast
aan het Nederlandse grondgebied. Er werd besloten Ne
derland in twee delen uit te geven, met een ruime
overlap.
De daadwerkelijke produktie werd in hoge mate bevor-
derd doordat tegelijkertijd moest worden voldaan aan
de behoefte die was ontstaan aan een militaire we
genkaart.
De twee delen zijn recto-verso op een kaartblad ge-
drukt en voorzien van een plaatsnamenregister
(figuur 5, p. 58). Het meest in het oog springende ver-
schil tussen de civiele en de militaire versie bestaat uit
het gebruik van het UTM-net, een zoeksysteem, op de
militaire versie en het RD-net met het daarbij behoren-
de register van plaatsnamen met een vakken-
zoeksysteem op de civiele kaart.
Door de bladen Noord en Zuid ook eenzijdig te druk-
ken is het mogelijk de bladen samen te stellen tot een
wandkaart. Om een rechthoekig kaartbeeld te krijgen
en tevens vanwege het belang van het Ruhrgebied voor
het doorgaande verkeer, werd besloten ook dit weer te
geven. Hiervoor is gebruik gemaakt van enkele delen
van de Duitse bladen Essen en Köln van de serie 1501.
De volgende stap in de ontwikkeling van het gebruik
van het digitale bestand is het maken van thematische
versies van de militaire kaart. Allereerst komt daarvoor
de kaart van het Militair Basis Wegennet in aanmer-
king. Hiertoe moeten de hartlijnen en knooppunten
van dit wegennet worden voorzien van een extra kode
zodat de opdrukkleuren automatisch kunnen worden
geplot. Ook aan de civiele zijde kent de Wegenkaart
van Nederland al diverse afnemers. Naast de verkoop
van digitale bestanden aan het Ministerie van Onder-
wijs en Wetenschappen, de Landinrichtingsdienst en en
kele provincies is onlangs de Esso Wegenkaart van Ne
derland versehenen als een fraai voorbeeld van een
afgeleid produkt.
De laatste ontwikkelingen
Het bestand dat ten grondslag ligt aan de kaartserie
1:250.000 is opgebouwd als vektorbestand. Met gebruik-
making van de automatische tekentafel kunnen daaruit
lijntekeningen in de vorm van gravures en belichte films
(met fotokop) worden vervaardigd. De verdere kaart
produktie verloopt op konventionele wijze, namelijk het
pellen van peelcoats ten behoeve van de kleurvulling en
het samenstellen van schriftmontages voor het kaart-
schrift.
Een beperkt aantal deelstukken, die voorheen met be-
hulp van peelcoats werden gemaakt, kan met de foto
kop worden vervaardigd: de kleurvullingen van de
wegen.
Figuur 7. Bladindeling van de serie 1501 NL-RM.
KT 1990.XVI.3
85
