Atlassen in de lift
N.J. Bakker
De topografische kaarten eindelijk
gebonden. Heel Nederland in
een onvervangbaar standaardwerk
in vier banden.
Inleiding
Als we over de produktie van atlassen spreken, wordt
daarbij niet in de eerste plaats aan de Topografische
Dienst gedacht. Toch zijn de meeste atlassen die de af-
gelopen jaren zijn versehenen, gevuld met kaartmateri-
aal dat door de dienst recentelijk of in een ver verleden
is samengesteld.
Met name de laatste vier jaar is er een wäre hausse van
atlassen met topografisch materiaal. Atlasminnend Ne-
derland kan zijn hart ophalen. Bij het uitbrengen van
de atlassen speien met name de kommerciele uitgevers
Wolters-Noordhoff en Robas een belangrijke rol. De
marketing via 'direct mailing' wordt hierbij met sukses
toegepast.
Het startschot werd in 1987 gegeven door het verscho
nen van de Grote Topografische Atlas 1:50.000 in vier
delen, uitgegeven door Wolters-Noordhoff. Begin mei
1990 werd de Provincie-atlas van Zeeland 1:25.000, de
achtste in de serie provincie-atlassen, aangeboden aan
de Commissaris van de Koningin van Zeeland. In de-
zelfde week ontving de Commissaris van de Koningin
van Zuid-Holland het eerste deel van een serie
luchtfoto-atlassen: de Luchtfoto-atlas van Zuid-
Holland, uitgegeven door Robas. Eveneens in dezelfde
week verscheen de Wateratlas Groningen-Noord-
Friesland, uitgegeven door de ANWB.
Atlassen op basis van de kaartserie 1:50.000
De vier delen van de Grote Topografische Atlas 1:50.000
kwamen in 1987 op de markt. We moeten vrij ver terug
in de tijd om soortgelijke uitgaven tegen te komen. In
het begin van deze eeuw werd de Chromo-Topo-
graphische Kaart van het Koninkrijk der Nederlanden,
schaal 1:50.000 samengesteld. Het betraf een bundeling
van in kleur uitgegeven kwartbladen van de kaart
1:50.000. De uitgave houdt overigens het midden tussen
een atlas en een samengebonden verzameling losse
kaarten in een fraaie leren band.
Van meer recente datum is de faesimile uitgave van To
pographische en Militaire Kaart van het Koningrijk der
Nederlanden, oorspronkelijk vervaardigd in de periode
1850-1864, en opnieuw uitgegeven in 1983 door Unie-
boek. Dit betraf geen atlas in de zin van een samenge
bonden kaartenboek, maar wel een komplete kaartserie
die als een geheel in een speciale kassette werd aange
boden. De levering van losse bladen was belangrijker.
De verkoop loopt tot op heden door.
Daarna was het enige tijd tamelijk stil op atlasgebied,
althans wat betreft uitgaven waaraan de Topografische
Dienst een aanzienlijke bijdrage heeft geleverd. Wel kan
genoemd worden de Atlas van de Nederlandse kasteien,
waarin een aanzienlijk aantal (fragmenten van) topo
grafische kaarten op de schaal 1:50.000 is opgenomen.
De hoofdinhoud van deze atlas wordt gevormd door
foto's en tekeningen van de Nederlandse kasteien met
uitgebreide toelichtingen (uitgave A.W. Sijthoff, Alphen
aan den Rijn, 1980).
De uitgave van een atlas of atlassenreeks samengesteld
uit de topografische kaarten 1:50.000 kwam regelmatig
aan de orde. Hoewel de Topografische Dienst een der-
gelijke risikodragende uitgave zelf niet kon aanpakken,
was ze wel bereid de rechten voor publikatie te verko-
pen. Met name de kartograaf M. de Smit ontwikkelde
ideeen op dit terrein en bood het produkt bij diverse
uitgevers aan.
In het begin van de jaren zeventig zijn diverse proeven
gedaan met het verkleinen van de kaarten 1:50.000 naar
NIEUW!
De Grote Topografische
Atlas van Nederland 150.000
KT 1990.XVI.3
87
