Atlasredakteur G.F. Willems neemt afscheid
F.J. Ormeling sr
Receptie in De Rietschans
Op 30 maart 1990 bood de uitgeverij Wolters-
Noordhoff b.v. te Groningen haar scheidende atlasre-
dakteur drs G.F. Willems in de Herberg De Rietschans
aan het Paterswoldemeer een afscheidsreceptie met lo-
pend buffet aan. Bijeenkomsten als deze hebben het ka-
rakter van rites de passage', verplichte nummers waar-
aan een ieder zieh dient te onderwerpen die een
volgende levensfase binnentreedt en zoals in Willems'
geval na een werkzaam leven van een eervolle rust gaat
genieten. In het algemeen minder geschikt voor de aan
formaliteiten weinig hechtende Willems. In De Riet
schans echter was de belangstelling van vrienden, kolle-
ga's en medewerkers zö groot en de sfeer zö ongedwon-
gen en waren bovendien de toespraken van
achtereenvolgens A. Bus, hoofd van het WN
Geografisch-Cartografisch Instituut, dr A. van Holten,
hoofd WN Atlasprodukties en van drs E.S. Bos, voor-
zitter van de Nederlandse Vereniging voor Kartografie,
dermate waarderend en hartelijk dat er wel een gevoeli-
ge snaar geraakt moest worden. Dit bleek dan ook uit
Willems' dankwoord waaruit, verpakt in Understate
ments, waardering sprak voor de vele bewijzen van
vriendschap. Zoals tegenwoordig bij reeepties gebruike-
Iijk, gaven tal van genodigden uitdrukking aan hun ap-
preciatie door aanbieding van flessen geestrijk vocht.
Toen alle handen waren geschud leek de kadotafel wel
een tapkast.
Intussen lijkt het aannemelijk dat de uitgeverij haar
toch nog betrekkelijk jeugdige redakteur - pas 61 - nog
wel enige jaren had willen behouden. Willems zelf acht-
te het verstandiger om, nu WN Atlasprodukties, overi-
gens na aarzeling, op de computertoer gaat, het voor
gezien te houden, misschien toch wel een wijs besluit.
Opleiding
Guillaume Frans Willems werd geboren te Kerkrade op
1 januari van het onheilsjaar 1929, waarin de beurs-
krach te New York de economie in grote delen van de
wereld zou ontwrichten met alle politieke gevolgen van-
dien. Vooralsnog was daarvan in de mijnstreek weinig
te merken en als derde in een gezin van vier kinderen
met een gemeente-ambtenaar als vader, had hij een on-
bezorgde jeugd. Geintrigeerd door het spei van lijnen,
punten en kleuren toonde hij van jongs af aan veel be
langstelling voor kaarten. Reeds als lagere-school-
leerling was hij in het trotse bezit van een Bosatlas,
waarmee hij uren kon doorbrengen, de wereld verkende,
in gedachten grote reizen maakte en later in de jaren
1940-1945 het verloop van de oorlog volgde, waaraan in
Kerkrade in Oktober 1944 zonder hongerwinter een ein-
de kwam.
Het was deze belangstelling, in de loop der jaren uit-
groeiend tot een goedaardige passie, die feitelijk zijn
karriere en levensloop bepaalde. In 1947 deed hij eind-
examen HBS-B aan het Sint Bernardinuscollege te
Heerlen, waarna hij van 1947-1953 te Utrecht onder lei-
ding van prof. Jacoba Hol fysische geografie studeerde
om vervolgens, opnieuw in een kaartvriendelijke omge-
ving, aan de School Militaire Inlichtingendienst te Har-
derwijk zijn militaire verplichtingen te vervullen.
Hoewel hij als aspirant-geograaf tijdens de Studie
voortdurend omringd was door kartografische Produk
ten bleven de finesses van de kaartvervaardiging voor
alsnog buiten bereik. De kartografiekomponent in de
fysisch-geografische opleiding was in Willems' tijd -
Koeman bracht daarin nä 1958 verandering - beperkt
tot weinig meer dan 20 uur landmeetkunde en een zelf-
de dosis kartografie in het eerste studiejaar. De karto-
grafiestof werd gedoeeerd door de Delftse hoogleraar
J.M. Tienstra op basis van het boekje Kort overzicht
der kartografie van Vening Meinesz, dat in de jaren
1930 reeds een vorige generatie als leidraad had gediend
en waarin voornamelijk kaartprojekties werden behan-
deld. De voor een kaartredakteur onmisbare kennis op
terreinen als grafische vormgeving, gebruik van kleur,
kaartbeschrifting, reliefweergave, verschallende karteer-
methoden enz., alsmede het even onontbeerlijke inzicht
in de reprotechniek, nauw verweven met het ontwerpen
en tekenen van kaarten, moest op eigen kracht worden
vergaard. Willems slaagde hierin voortreffelijk, al zal
de stormachtige ontwikkeling van het vak in de jongste
decennia hem tijdens dit kontinue leerproces weinig
respijt hebben gegund. Hij groeide uit tot een all-round
vakman, door tekenaars, reprotechnici en kommerciele
leiding gewaardeerd om zijn konstruktieve inbreng.
Karriere
Willems' karriere speelde zieh af in de 'echte' kommer
ciele kartografie, dat wil zeggen in die tak van kaartver
vaardiging die atlassen, wandkaarten, auto- en toe-
ristenkaarten, stadsplattegronden en dergelijke voor de
markt produeeert, op eigen risiko of in opdracht van
KT 1990.XVI.4
15
