88 kartografische dokumenten, welke 15°7o van het in
dat jaar ontvangen totaal uitmaakte. Het aantal ervaren
landmeters in Colombo zelf Steeg tot drie in 1740 en
negen in 1760. De landmeters werden verdeeld in twee
groepen: de landmeter uit de eerste groep hield zieh al-
leen bezig met metingen in het terrein, die uit de twee-
de groep, de beedigde landmeter, was verantwoordelijk
voor het toezicht op bouwkundige werken, en de plan-
ning in Steden en op het platteland.
Gedurende de inspektietochten van de gouverneurs
maakten de landmeters afbeeldingen en plattegronden
van ekonomisch en strategisch belangrijke punten, zoals
kaneelfabrieken op de plantages en versterkingen; zij
adviseerden de gouverneur over de noodzaak van her-
stel, uitbreiding en geschiktheid. Christiaan Boomgaart
die in 1717 gouverneur Isaak Augustijn Rumpf bege-
leidde bij een inspektietocht in de zuidwest provincies
levert een voorbeeld van dergelijke aktiviteiten. Hij
schetste op kaarten de versterkingen en bouwkundige
werken in de stad Galle, zoals een kerk, een scheeps-
werf en twee kaneelverpakkingsfabrieken, en adviseerde
de gouverneur voor wat betreft de mogelijkheden tot
verbetering van de defensieve maatregelen en van de
versterkingen8.
Johannes van Campen, die ook meeging in het spoor
van de gouverneur, maakte kort na de inspektietocht
een kaart van het eiland waarop alle kaneellanden voor-
kwamen.
Uit het zogenaamde 'Dagboek van Rumpf', welke door
gouverneur Rumpf werd bijgehouden tijdens de inspek
tietochten die hij in 1719 ondernam, kan men een goe-
de indruk krijgen van de taken en verplichtingen van
een medewerker van de Karteringsdienst.
The Journal of a Journey9 door Jacques Louis Guyard,
naar wie de Hollandse dokumenten verwijzen als een
redelijk goed tekenaar en voldoende bedreven landme
ter, geeft een inzicht in de ongemakken waaraan een
militaire landmeter het hoofd moest bieden bij zijn op-
drachten: "Toen we deze rivier doorwaadden", schreef
Guyard in zijn reisverslag "was ze twee en een halve
voet diep en zes toises (ongeveer 12 meter, vert.) breed,
maar toen ik ziek van Jalput terugkeerde naar Mature
was ik genoodzaakt hier te wachten, zonder voedsel,
me ellendig voelend en overgeleverd aan de wreedheid
van wilde dieren, totdat het water in deze rivier, door
overstroming nu tien voet diep en vijftig toises breed,
wat was gezakt"10. Guyard was uitgezonden naar het
zuidoostelijke deel van het eiland en zijn reisverslag
onthult dat hij de informatie over de topografie en de
politieke situatie van het land van de koning van Kandy
en de provincies, die zieh op dat moment nog niet aan
de Compagnie hadden overgegeven, als een verspieder
moest verzamelen11.
In de loop van de tijd bracht het gouvernement afhan-
kelijk van de omstandigheden de nodige wijzigingen
aan in de organisatie van de Karteringsdienst, hetgeen
dan een vermindering van het aantal landmeters kon
beteken (o.a. in Jaffna en Galle in 1757). De eerste
landmeter van Colombo, Balthus van Lier, schreef in
1758 naar de gouverneur dat voor het opmeten van het
distrikt Colombo twaalf jaar hard werk nodig zou zijn,
aangenomen dat hij kon beschikken over de noodzake-
lijke instrumenten en bevoegde landmeters. Bij zijn
schatting van de benodigde tijd zal hij hoogstwaar-
schijnlijk rekening gehouden hebben met perioden van
zware regenval, het uitbreken van epidemieen en de na-
tuurlijke hindernissen die vaak het tempo van het zo
zware werk vertraagden. Om geinformeerd te blijven
over veranderingspatronen van bevolking, migratie en
vegetatie, wilde het bestuur de beschrijvingen iedere
vijftien jaar laten herzien; in de praktijk lukte dit niet
door onvoldoende ervaren personeel. Een vergelijking
van het vogelvluchtbeeld van Colombo welke voorkomt
in de Blaeu-Van der Hern atlas in Wenen12 met het bij-
na een eeuw later (1756) door Balthus van Lier vervaar-
digde Verbeterde Plan van het Casteel en de Stad Co
lombo, geeft een goed voorbeeld van het veranderende
beeld van het landschap, en ook van visie en datgene
wat werd bereikt door de landmeters13.
Ondanks ontberingen en sukses, was door bedrog,
misstanden en wangedrag twijfel ontstaan over de
nauwkeurigheid van de beschrijvingen en wetenschap-
pelijke kwaliteit, alsmede de waarde van de vervaardig-
de kartografische dokumenten; dit werd onder de aan-
dacht van het bestuur gebracht. De kapitein-ingenieur
Christiaansz Torzee onderzocht in 1698 de redenen
waarom de beschrijvingen van Jaffna - het schiereiland
waar de eerste topografische kaartering werd uitgevoerd
- jammerlijk mislukten. Torzee schrijft dit in zijn ver
slag toe aän de inheems geboren landmeters, onacht-
zaamheid van de officieren-landmeter en het gebruik
van versleten instrumenten. Om soortgelijke tekortko-
mingen te voorkomen werden strenge straffen als ont-
slag opgelegd voor onachtzaamheid, en werden regels
opgelegd zodat de landmeters moesten bewijzen hun
diensten bereidwillig en nauwgezet te willen verlenen en
de nauwkeurigheid van hun kaarten en plattegronden te
waarborgen.
Politiek-militair beheer van het land
Een aanzienlijk deel van de verzameling Hollandse kar-
tografie van Sri Lanka bestaat uit tekeningen, aanzich-
ten, plattegronden van forten en militaire gebouwen en
militaire plattegronden van Steden. Het bestuur werd
vooral in beslag genomen door het treffen van maatre
gelen tegen een mogelijke terugkeer van de Portugezen,
verspreide aanvallen door de bewoners van Kandy,
strafexpedities en aanvallende campagnes tegen Kandy.
Jacques Louis Guyard die in 1756 deel nam aan zo'n
militaire expeditie, geleid door Jan Van Eck en kapitein
Medeler, had een speciale opdracht een kaart te tekenen
met de marsroute van de troepen; deze was getiteld
Carte des marches que les differentes commandes ont
faits pour prendre Candie, dessous les ordres de Mr Le
Baron van Ek, gouverneur de Lisle de Celon, et levez
par les Ordres le 2 janvier 176514. Bovendien vereisten
de verdediging en de steeds belangrijker wordende stra
tegische overwegingen de produktie van kaarten en kar-
KT 1991.XVII.I
20
