gente Software die voor iedere situatie de geschikte
Symbolen opzoekt. Het KES bepaalt die geschiktheid
aan de hand van eigenschappen die in de geografische
database zijn opgeslagen en door vragen te stellen aan
de gebruiker omtrent het doel van de kaart. Aan de
hand hiervan wordt een multi-kriteria evaluatie uitge-
voerd, waarna de overgebleven Symbolen in volgorde
van geschiktheid aan de gebruiker worden aangeboden.
Bij het inventariseren van de bestaande kennis op het
gebied van de symboolkeuze en onze pogingen om die
in het systeem onder te brengen, ontstond de behoefte
aan een omvattend model van het symboolkeuze-
proces. Het bleek dat met uitzonderlijke situaties en
met de effekten van meerdere kaartsymbolen op het
uiteindelijke kaartbeeld in de bestaande theorieen wei
nig rekening gehouden is.
Het door ons ontwikkelde model is toegespitst op het
specifieke doel van het ontwikkelen van een geautoma-
tiseerd symboolkeuze-systeem binnen de geografische
database van de RPD. Toch geeft het ons inziens ge-
noeg aanknopingspunten om ook in breder verband in
teressant te zijn.
De toepassing van het model heeft tot op heden geleid
tot een uitgewerkt funktioneel en technisch model voor
een Kartografisch Expertsysteem voor Symboolkeuze.
Bij de RPD (afdeling Informatievoorziening) is, in sa-
menwerking met de vakgroep Kartografie van de Rijks-
universiteit te Utrecht en het software-bureau GEOPS,
een aanzet voor een prototype gemaakt met onder an
dere een draaiende demonstratieversie met beperkte
funktionaliteit. Voordat het systeem echter operationeel
kan worden, geintegreerd in de eveneens nog in ontwik-
keling zijnde geografische database, moet nog het nodi-
ge werk worden gedaan. Het is momenteel nog niet
duidelijk of, en in welk verband, de verdere ontwikke-
ling zal plaatsvinden.
Noten
Drs H.J.H. Tappel (afgestudeerd als fysisch geograaf en kar-
tograaf) en drs B.J. Köbben (afgestudeerd als sociaal geograaf
en kartograafj waren bij het opzetten van het KES betrokken
als medewerkers van de vakgroep Kartografie van de Rijks-
universiteit te Utrecht.
Ir J.M. Osinga (afgestudeerd als landbouwkundig ingenieur
en cultuurtechnicus) was bij het opzetten van het KES betrok
ken als medewerker van het softwarebureau GEOPS.
Naast de term expertsysteem is in het Nederlands ook de
term kennissysteem in gebruik als vertaling voor het Engelse
expert System. Omdat bij de ontwikkeling van het KES steeds
de term expertsysteem is gebruikt, is dat ook in dit artikel
gebeurd.
De dank van de auteurs gaat uit naar Ton Lucas en Pieter
Doornbos van de RPD voor hun vruchtbare diskussies.
Literatuur
Alty, J.L. M.J. Coombs (1984), Expert Systems, concepts
and examples. NCC Publications.
Bertin, J. (1967), Semiologie Graphique. Parijs/Den Haag.
Bos, E.S. (1986), Symboolontwerp, een logisch en systema
tisch proces. Kartografisch Tijdschrift, XII.3.
Geels, J.H. (1987/88), Een model voor de keuze van vlaksym-
bolen. Kartografisch Tijdschrift XIII.4 en XIX.l.
Herwijnen, J. e.a. (1990), Implementatie van een regel-
gebaseerd kennissysteem in een relationele databaseomgeving.
Informatie 32, nr. 1.
Mackaness, W.A. e.a. (1987), The problems of operationally
defining the map design process for cartographic expert
Systems. Proceedings studiedag NVK/werkgroep komputer-
kartografie.
Müller, J-G (1987), Applications of knowledge based Systems
to cartography: prospects and limitations. Proceedings studie
dag NVK/werkgroep komputerkartografie.
Tappel, H.J.H. B.J. Köbben (1989), Functioneel ontwerp
voor een kartografisch expertsysteem voor symboolkeuze bij
de RPD. Intern rapport, RPD Zwolle.
Ormeling Fonds
Het bestuur van de NVK steh uit het Ormelingsfonds 2
reisbeurzen van elk 1000,- beschikbaar voor diegenen
die aan het ICA-kongres in Bournemouth willen deelne-
men. Van belangstellenden wordt verwacht dat ze een
bijdrage leveren aan de verslaggeving over dit evene-
ment voor het KT. Aanvragen kunnen worden ingezon-
den vöör 1 juli 1991 aan de sekretaris van de NVK.
36
KT 1991.XVII.1
