menten'. De voordracht Digitale to-
pografie in een logistiek systeem was
voor uw rapporteur niet altijd even
transparant. Het logistiek systeem is
een informatiesysteem waarin ka-
dastrale gegevens, de topografische
kaart en luchtfoto's zijn opgenomen,
benevens adressen en postkodes. Toe-
passingen worden gevonden in eko-
nomische routeplanning met name
voor het transport van goederen,
thematische kaarten en registratie
van de lokatie van plantenziekten.
Hoewel het totale bestand zeer veel
gegevens bevat leek het manipuleren
met de data en het verkrijgen van
gegevens uit het bestand relatief een-
voudig. Het systeem was tot nu toe
geheim en werd op deze dag voor
het eerst in het openbaar voor-
gesteld.
Na de voordrachten verplaatsten de
deelnemers zieh naar het gebouw
van de Topografische Dienst, waar
men gelegenheid had de tentoonstel-
ling Land in kaart te bezichtigen
(voor een bespreking van deze ten-
toonstelling zie KT 1990.XVI.3 p. 6).
Tijdens de zeer geanimeerde reeeptie
boden een aantal sprekers, waaron-
der de burgemeester van Emmen, de
jubilerende dienst hun gelukwensen
aan.
A.J. Kers
Verslag orientatiekursus
kartografische Software, juli 1990
Van 2 t/m 5 juli jl. vond op de Tech
nische Universiteit van Delft bij de
Faculteit der Geodesie de jaarlijkse
zomerkursus plaats (deze keer ook
inderdaad in de zomer!), waarbij de
thematische kaartvervaardiging op
de personal Computer centraal stond.
De kursus werd verzorgd door de
werkgroep Automatisering in de
Kartografie, en was bedoeld voor
kartografen die praktisch werkzaam
zijn in een tekenkamer. De 20 deel
nemers - afkomstig uit alle delen
van het land, maar ook Belgie was
vertegenwoordigd - maakten op de
eerste dag kennis met de docenten
c.q. praktikumbegeleiders, de heren
R.O. Koop, M.J. Kraak, P.W.M.
Schokker en G.J. v.d. Weijden. Tij
dens het openingswoord zette dhr
Kraak de opzet van de kursus uit-
een. In de ochtenduren werd steeds
aandacht besteed aan theoretische
achtergrondinformatie m.b.t. geauto-
matiseerde kaartpresentatie in het al-
gemeen en van de te gebruiken soft-
warepakketten in het bijzonder,
terwijl de middaguren gereserveerd
waren voor praktijkoefeningen. Tij
dens de behandeling van en oefening
met de softwarepakketten werd de
groep in tweeen verdeeld.
De gebruikte pc-pakketten konden
grofweg worden gesplitst in twee
groepen, die voor de IBM-
compatible pc's en die voor de Ap
ple Macintosh. Omdat presentatie
van het te vervaardigen materiaal
voorop stond en de tijd beperkt was,
had de organisatie zowel de verza-
meling van basismateriaal als de or-
dening van deze gegevens voor haar
rekening genomen. In drie gevallen
(GIMMS, Atlas*Graphics en
Cart/o/graphix, pakketten die zieh
lenen voor verwerking van niet
grafische gegevens) werd opdracht
gegeven tot het vervaardigen van een
thematisch kaartje op basis van en-
kele verkiezingsuitslagen van de pro-
vincie Utrecht. In een geval (Free
hand, een algemeen tekenpakket
zonder database-ondersteuning)
moest een thematisch kaartje van
belastingparadijs Ile Maurice worden
gemaakt. Als eindresultaat op deze
kursus gold een beeldschermkaartje
of een print- of plotteruitvoer.
Een volledige beschrijving van de
softwarepakketten zou in het kader
van dit verslag te ver voeren, er
wordt volstaan met een körte be
schrijving en de overheersende in-
druk die bij de kursisten is achterge-
bleven.
GIMMS (Geographie Information
Manipulation and Mapping System)
is een modulair opgebouwd karto-
grafisch softwarepakket. Het is in de
jaren zeventig ontwikkeld aan de
Universiteit van Edinburgh. Naast de
al jaren bestaande mainframe-versie
is vorig jaar de pc-versie op de
markt versehenen, die verspreiding
van het pakket zal doen toenemen.
GIMMS beschikt over 6 modules.
Deze verzorgen het trajekt van het
invoeren van topografische en admi-
nistratieve gegevens, via het bewer-
ken van deze gegevens tot het bepa
len van een layout en het grafisch
zichtbaar maken van de gegevens.
De gebruikte kommandosturing
(hoewel zeer flexibel en efficient)
zorgde bij de deelnemers voor de no-
dige Problemen, waardoor niet ieder-
een zijn thematische kaartjes volle-
dig kon vervaardigen. Voor een
goede beheersing van de komman-
do's is ook aanzienlijk meer tijd no-
dig dan een middag; niettemin waren
de deelnemers te spreken over de
vele (kartografisch verantwoorde!)
mogelijkheden. Op vrij eenvoudige
wijze zijn zowel choropleten, figura-
tieve kaarten als kartogrammen te
maken.
Van een geheel andere orde is het op
de Apple Macintosh draaiende pak
ket Freehand. Met dit algemene te-
kenprogramma profiteert men volop
van de gebruiksvriendelijkheid van
de 'Mac'. Het hoofdmenu van Free
hand is opgebouwd uit menu's die
de file of de tekening (kaart) als ge
heel aangaan zoals beeldschermac-
cessoires, raster- en kleurinstellingen
en weergavewijze, en uit menu's
waarmee een bepaald element wordt
beschouwd zoals bewerken van ele-
menten en veranderen van posities
van elementen. Voor het gebruik van
tekentools is een toolbox aanwezig,
die grafisch interaktieve tekenmoge-
lijkheden afbeeldt. Dit alles kan uit-
gevoerd worden met een 'klikop de
muis. Een mogelijkheid die de aan
dacht verdient is het 'invoeren' van
een gescanned beeld op het beeld-
scherm. Dit beeld kan als referentie
dienen, maar ook als basis van digi-
taliseren vanaf het scherm. De grote
mate van gebruiksvriendelijkheid
maakt het pakket licht toegankelijk
en na een middagje werken heeft
men de essentiele funkties onder de
knie. Het vervaardigen van een topo-
grafisch kaartje van Ile Maurice viel
de deelnemers dan ook niet zwaar.
Het enthousiasme voor het pakket
was vrij groot. Een nadeel van Free
hand is het ontbreken van een reken
kundige ondergrond, waardoor het
vervaardigen van bijv. een samenge-
steld cirkeldiagram vrij veel tijd
vergt.
Een volgend kartografisch software
pakket is het onder MS-DOS draai
ende Atlas*Graphics. Ook dit pakket
is volledig menugestuurd, maar het
voorziet niet in het gebruik van een
muis. De belangrijkste komponenten
van Atlas*Graphics zijn de gebieds-
grenzen en de te kiezen thematische
gegevens. Het programma voorziet
verder in een titel, legenda en overi
ge randinformatie. Om een choro-
pleet te maken dient eerst een zgn.
'boundaryfile' te worden geladen
KT 1991.XVII.1
7
