beschikbare personeel betrekkelijk snel en eenvoudig
kan worden omgeschoold en ingezet. De werkstations
vragen een investering tussen DM 20.000 en
DM 200.000. Werkstations vanaf DM 20.000, bestaande
uit een (blinde) digitizer en pc, maken een off-line-
opstelling mogelijk. Bij proefnemingen is echter geble-
ken dat het blind digitaliseren zeer foutgevoelig is.
Naast een zorgvuldige registratie van de bewerkte de
menten, kost de kontrole en nabewerking veel tijd aan-
gezien alle geometrische en inhoudelijke aspekten op
volledigheid, logische verbinding en juistheid moeten
worden gekontroleerd. Veel gunstiger is de oplossing
waarbij men tegelijkertijd op een beeldscherm het resul-
taat kan beoordelen. Hierdoor kunnen fouten worden
vermeden in de aansluiting van wegen, de sluiting van
polygonen en de toevoeging van koderingen. Werkstati
ons met interaktieve mogelijkheden zijn veel gebruiks-
vriendelijker. Bij een datahoeveelheid van ca. 20 Mb
voor de inhoud van een kaartblad 1:25.000 is duidelijk,
dat de opslagkapaciteit per Werkstation de prijs
bepaalt.
Het Landesvermessungsamt Nordrhein-Westfalen heeft
gekozen voor de laatstgenoemde optie met gebruikma-
king van het in eigen huis ontwikkelde ALK-GIAP-
systeem. Met een kapaciteit van 4 Mb per systeem heb-
ben wij de mogelijkheid een kwartblad 1:25.000 in een
blok te bewerken. Verder heeft bij de keuze voor deze
methode een rol gespeeld, dat van de gehele deelstaat
fotokaarten 1:5.000 beschikbaar zijn, dus een geome
trisch homogene basis. Dit is een ideale uitgangssitua-
tie, die echter niet zonder meer in de andere deelstaten
voorhanden is. Op grond van de opgedane ervaringen
kan men zeggen, dat de kombinatie van de Grundkarte
1:5.000 (lijnenkaart) met de overeenkomstige fotokaart
1:5.000 een solide uitgangsbasis voor de gegevensinwin-
ning is. Deze beide kaarten vullen elkaar voortreffelijk
aan en bieden een goede garantie voor de aktualiteit
van de gegevens.
Uitgaande van de eis, dat binnen een tijdsbestek van
vijf jaar een digitaal bestand opgebouwd moet zijn,
werd verder bepaald welke data in de opbouwfase be
werkt worden en welke gegevens in de aansluitende slot-
fase. In de eerste fase zullen Straten, spoorwegen en wa-
terlopen worden ingebracht, aangevuld met
vlakinformatie zoals bos, bouwland, bebouwd gebied
en industriegebied. De inwinning van afzonderlijke ge-
bouwen en andere Objekten alsmede het aanbrengen
van de attributen zal in de slotfase plaatsvinden.
Apparatuur
Op grond van de genoemde voorwaarden heeft het
Landesvermessungsamt tot de volgende konfiguratie be-
sloten: 8 werkstations voor de inwinning van gegevens,
een trommelplotter voor kontroletekeningen, 2 werksta
tions voor datamanagement (DLM en DKM). Voor de
modellering van DKMs zijn twee arbeidsplaatsen inge-
richt. Voor de DKM-uitvoer Staat een rasterplotter ter
beschikking. Deze konfiguratie lijkt ons op het ogen-
blik optimaal en zal de dragende zuil voor de ATKIS
produktie zijn.
Bijhouding
Het behoeft geen betoog, dat een informatiesysteem zo
goed is als de aktualiteit van de informatie. Om deze
aktualiteit te waarborgen, staan nieuwe technieken tot
onze beschikking, die gebruik maken van SPOT-
beelden, deels ook van gewone luchtfoto's. Ook bij de
traditionele kartering wordt kaartherziening grotendeels
door middel van luchtfoto's uitgevoerd, in Nordrhein-
Westfalen voor meer dan 80%. De voordelen van de fo-
togrammetrie zullen voor de aktualiteit van ATKIS vol-
ledig moeten worden benut. Geschat wordt dat de up-
dating van het digitale bestand (DLM 25) met twee
arbeidsplaatsen, bestaande uit stereokarteerapparaten
van de nieuwste generatie en met toepassing van specia
le gebruikerssoftware interaktief kan worden gereali-
seerd. Daarbij wordt veel gewonnen met het inspiegelen
van de al aanwezige digitale data in het het stereomo-
del. Thans ligt het zwaartepunt van de aktiviteiten wel-
iswaar bij de data-inwinning via werkstations, maar bij
de updating zal de rol van de fotogrammetrie zeker
sterk toenemen.
Op de mogelijkheden van de digitale beeldverwerking
wordt hier slechts kort gewezen. Het voordeel hiervan
is, dat aktuele luchtfoto's in rastervorm als achtergrond
worden gebruikt, om direkt vektoriele herzieningsgege-
vens in te winnen (digitaliseren op het scherm). Dit lijkt
voor de nabije toekomst een optimale oplossing voor
het probleem van de updating. Deze mogelijkheden ver-
gen echter nog veel onderzoek en software-ontwik-
keling.
Toepassingen
Met het vervaardigen van ATKIS is de basis gelegd
voor de levering van digitale data aan de gebruikers. Er
zijn al enkele ervaringen opgedaan. Zo is voor
Nordrhein-Westfalen een digitaal terreinmodel in de
vorm van een hoogtematrix (50 X 50 meter) beschik
baar. Aangevuld met de administratieve grenzen in digi
tale vorm wordt dit basisbestand al voor enkele toepas
singen gebruikt.
Het Landesvermessungsamt Nordrhein-Westfalen heeft
tot nog toe voor 25% van haar gebied ATKIS-data ter
beschikking. Ze zijn o.m. in gebruik als referentiedata
voor een milieu-informatiesysteem. Daarin worden be-
paalde bodemverontreinigingen gekoppeld aan de geo-
grafische komponent wat een direkt overzicht en inzicht
van de spreiding geeft. Verder zijn de gegevens gebruikt
voor een onderzoek naar direkte verkleining naar de
schaal 1:100.000.
De prijsstelling voor digitale gegevens is nog in ontwik-
keling. Momenteel proberen we een redelijke prijs te be
palen, die de gebruiker bereid is te betalen.
Tevens dient men te bedenken dat het doorleveren van
KT 1991.XV1I.2
21
