Kwaliteitsonderzoek van wegenkaarten
R.J. van Essen en L.P. Heijnens
Inleiding
De overgrote meerderheid van de Produkten van karto-
grafen vindt zijn toepassing in het zogenaamde profes-
sionele circuit. Deze Produkten dienen daarbij als basis
voor een veelheid van beleidsbeslissingen en be-
heersmaatregelen. Hoewel met name in de
overheidssektor de afgelopen jaren is geprobeerd het
grote publiek in toenemende mate bij dit proces te be-
trekken, kan gesteld worden dat dit slechts een beperkt
resultaat heeft gehad. Als zodanig wordt de meerder
heid van de bevolking slechts bij uitzondering gekon-
fronteerd met de hierbij gebruikte kartografische Pro
dukten.
Aan de andere kant is een ontwikkeling merkbaar
waarin, met name in de pers, bij de informatie-
overdracht naar de burger in toenemende mate van kar
tografische Produkten gebruik wordt gemaakt. Een ver-
gelijking tussen een willekeurig dagblad vandaag de dag
en een van een tiental jaar geleden spreekt wat dit be-
treft boekdelen. Het aantal kaartjes en de kwaliteit er-
van is merkbaar toegenomen.
Ondanks deze verheugende ontwikkeling lijkt het niet
overdreven om te stellen dat het grote publiek bij het
woord kartografie aan dezelfde Produkten denkt als een
aantal jaren geleden, namelijk aan de atlas in de boe-
kenkast en de kaart die wordt meegenomen op va-
kantie.
In tegenstelling tot de atlaskartografie heeft er in de
wegenkartografie betrekkelijk weinig onderzoek en
theorievorming plaatsgevonden. Dit heeft tot gevolg dat
een zeer belangrijk deel van de voor het grote publiek
relevante kartografische produktie plaatsvindt zonder
enige theoretische onderbouwing. Hierdoor is er noch
bij de produktie noch bij de beoordeling van de kwali
teit van de Produkten sprake van duidelijke richtlijnen.
Het praktisch geheel ontbreken van theorievorming
hoeft de produktie van goede wegenkaarten echter
geenszins uit te sluiten. Het maakt het echter wel een-
voudiger om minder goede wegenkaarten te verkopen.
Tenslotte bestaat er geen ander beoordelingskriterium
dan het nut cq. het gemak dat de kaart tijdens het ge
bruik onderweg oplevert. Of het gebruik van een kaart
met een minder goede kwaliteit als konsequentie heeft
dat het volgende jaar een andere kaart wordt aange-
schaft, is zeer twijfelachtig. Tenslotte is aan de gemid-
delde koper niet bekend wat het nut cq. het gemak van
een bepaalde kaart zou kunnen zijn.
Dat het hier geen akademisch probleem betreft blijkt
uit een enquete uitgevoerd door de Consumentenbond
onder haar leden, waarin gevraagd is van welke Pro
dukten een kwaliteitsonderzoek gewenst werd. Wegen
kaarten kwamen hier zeer prominent uit naar voren. De
uitslag van deze enquete heeft de Consumentenbond
doen besluiten om een onderzoek in te laten stellen
naar de kwaliteit van wegenkaarten. Dit onderzoek is
uitgevoerd bij de vakgroep Kartografie van de Faculteit
der Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit
Utrecht. De resultaten van het in januari 1990 afge-
sloten onderzoek zijn gepubliceerd in De Consumenten-
reisgids (Consumentenbond, maart 1991). Dit artikel
vormt een meer methodologische beschrijving van een
deel van dit onderzoek. Het gehele rapport is eigendom
van De Consumentenbond.
Algemeen
De kaarten die onderwerp van het onderzoek zijn ge-
weest, zijn de in 1990 in Nederland verkrijgbare wegen
kaarten van acht belangrijke buitenlandse vakantielan-
den, te weten Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italie,
Joegoslavie, Oostenrijk, Spanje en Zwitserland. Het
ging hier om in totaal 168 kaarten. De kaarten zijn in
de periode juni-september 1990 aangeschaft. De meeste
kaarten waren in die periode leverbaar. Een enkele
kaart was in herdruk en is later alsnog geleverd. De
doelstelling van het onderzoek was per land te komen
tot rangschikking naar kwaliteit van de kaarten van dat
land.
Afhankelijk van het weergegeven land en van de uitge-
ver wordt na verloop van een bepaalde periode een
nieuwe, herziene uitgave van de kaart op de markt ge
bracht. Er is geen reden om aan te nemen dat hierbij
een aanzienlijke verandering in kwaliteit zal optreden.
Zodoende kan gesteld worden dat de resultaten van het
onderzoek verder strekken dan 1990, en pas dan verou-
derd zijn wanneer een producent een zodanige verande
ring in zijn produktieproces heeft aangebracht dat van
een verandering in de kwaliteit van de hierin geprodu-
ceerde kaarten gesproken kan worden.
Opzet van het onderzoek
Hiervoor werd gesproken van het bijna volledig afwezig
zijn van theorievorming ten aanzien van wegenkaarten.
De meest recente uitzondering hierop wordt gevormd
24
KT 1991.XVII.2
