een bezienswaardige stad te bezoeken, de route te plan
nen door een gebied met een bepaald soort natuur-
schoon of gewoon via de wat kleinere wegen het reis-
doel te bereiken. Zaken als het aantal wegklassen,
kwaliteit van de getoonde wegen, relief, begroeiing,
(hoedanigheid van) bezienswaardigheden, landschappe-
lijk fraaie routes enz. zullen aldus onderdeel van de in-
formatie moeten uitmaken.
Het accent zal echter moeten blijven liggen op informa-
tie betreffende wegen in het algemeen. Dat wil zeggen
dat het verloop en de kwaliteit van doorgaande routes,
wegnummers, afstanden, tolwegen, de plaats van voor-
zieningen längs de autosnelweg zoals tankstations, par-
keerplaatsen en motels, hellingspercentages, de duur
van sneeuwbedekking enz. zullen moeten zijn aan-
gegeven.
Zoals gezegd zal het gebruik van regionale kaarten in
het algemeen een ander doel dienen dan dat van natio
nale kaarten. Ondanks het feit dat het ook hier belang-
rijk is dat het gekozen doel over de gewenste weg wordt
bereikt zal het accent hierbij meer moeten liggen op de
informatie die de omgeving betreft. Met andere woor-
den, zaken als landschapskenmerken en andere meer
toeristische informatie dienen meer nadruk te krijgen.
Bovenstaande overwegingen hebben betrekking op wat
de kaart moet weergeven. Met andere woorden op de
eisen betreffende de inhoud waaraan de kaart, gezien
het gestelde doel, moet voldoen. Operationalisatie van
dit kriterium heeft plaats gevonden door een inventari-
satie te maken van de objektklassen die een bepaalde
soort kaart moet weergeven en vervolgens te kijken in
hoeverre de individuele kaarten hieraan voldoen. Om
tot een globale waardering voor de inhoud te komen
kunnen aan de onderscheiden aspekten bepaalde we-
gingsfaktoren worden gekoppeld. Sommering van de
hieruit verkregen waarden leidt tot een maat voor de
kwaliteit van de inhoud.
Het is niet te vermijden dat bij het bepalen van de rele
vante objektklassen en hun wegingskoefficienten van
enige subjektiviteit sprake is. Bepaalde keuzes kunnen
met evenveel recht iets anders gemaakt worden. Het is
xxxx
xxxx
xxxxx
a. nationale kaarten
navigatie-
informatie;
snel wegen
b. regionale kaarten
navigatie-
informatie;
algemeen
<x
toeristische
informatie
Figuur 1. Belang van de verschillende informatiekategorieen in
de inhoudswaardering van nationale en regionale kaarten.
dus niet zinvol om elke keuze apart, tot in de finesses
te verklaren of te verdedigen. Wat wel belangrijk is, is
dat het algemene beeld dat uit de gekozen objektklas
sen en hun weging wordt opgebouwd aansluit bij het
verwachte gebruik van de kaarten. In dit verband wordt
daarom niet ingegaan op elke individuele keuze, maar
wordt volstaan met een globale beschrijving.
De in de kaart weergegeven informatie kan worden on-
derverdeeld in 2 kategorieen, de 'navigatie-informatie'
en de 'toeristische informatie'. De navigatie-informatie
kan hierbij opgebouwd gedacht worden uit de subkate-
gorieen 'autosnelweg-informatie' en 'algemene weg-
informatie'. In figuur 1 is weergegeven hoe de objekt
klassen, behorende bij de genoemde kategorieen, heb
ben doorgewerkt in de inhoudsbeoordeling van de na
tionale en de regionale kaarten.
Leesbaarheid van de kaarten
Optische en semantische leesbaarheid
Onder de optische leesbaarheid wordt de zichtbaarheid
van de grafische dementen in het kaartbeeld verstaan.
Zaken als minimumafmeting van een dement en het
kontrast tussen dementen onderling en tussen een de
ment en de achtergrond speien hierbij een rol. Semanti
sche leesbaarheid heeft betrekking op de overzichtelijk-
heid van de kaart en de duidelijkheid van de door de
Symbolen weergegeven informatie. Met andere woorden,
hierbij wordt bepaald in hoeverre een gebruiker in Staat
is om in een oogopslag een relevant beeld uit het kaart
beeld te distilleren. Het möge duidelijk zijn dat de opti
sche leesbaarheid ook gevolgen heeft voor de semanti
sche leesbaarheid.
Het onderscheid tussen optische en semantische lees
baarheid is echter nogal theoretisch van aard. Geen en-
kele gebruiker zal na gebruik van een bepaalde kaart
opmerken dat in tegenstelling tot de semantische lees
baarheid de optische leesbaarheid van de kaart erg
goed is. Waar het om gaat is dat de gebruiker met be-
hulp van de kaart in Staat moet worden gesteld om
voor hem relevante vragen in een minimum aan tijd te
beantwoorden.
Naast het theoretische karakter van het onderscheid
zijn er ook geen kriteria voorhanden waarmee beide
soorten leesbaarheid direkt en volledig te meten zijn.
Vele faktoren bepalen samen de kaartleesbaarheid. Een
aantal van deze zijn bekend (zoals het aantal namen
per oppervlakte-eenheid, minimum symboolafmetin-
gen), andere echter (nog) niet. De invloed van een be
paalde faktor op de leesbaarheid is echter niet direkt.
De leesbaarheid wordt bepaald door het samenspei van
de afzonderlijke faktoren. De uiteindelijke invloed van
alle faktoren tezamen is anders dan de som van de in
vloed van de afzonderlijke faktoren. Met andere woor
den, uit een bepaalde kaart valt niet direkt door metin-
gen vast te stellen wat de semantische dan wel de
optische leesbaarheid is. Er kan hoogstens gesproken
worden van een kaart die leesbaarder is dan een andere.
In hoeverre dit het gevolg is van verschillen in optische,
xxxxx
xxxxx
26
KT 1991.XVII.2
XXX
/«XXX
/XXXXX
ffÄKXX
