Naar een geintegreerd kartografisch onderzoeksmodel;
suggesties en prioriteiten
J. C. Müller
Waarom een onderzoeksmodel?
De huidige schaarste in publieke middelen ten behoeve
van onderzoek maakt het voor onderzoekers noodzake-
lijk om meer tijd te besteden aan de identifikatie van
onderzoeksprioriteiten en het koördineren van bestaan-
de onderzoeksinitiatieven. In het licht hiervan is het
zinvol zieh te verdiepen in het idee van een onder
zoeksmodel. Op dit moment is er sprake van te veel
voorlopige studies, van te veel initiatieven en van te veel
prototypes, waarbij te weinig de nadruk ligt op valida-
tie en ontwikkeling. Hoewel voor wetenschappelijk on
derzoek een zekere mate van duplikatie en het zelf kun-
nen bepalen van onderzoeksdoelen noodzakelijk zijn,
geeft de recente explosie van konferentie-proeeedings de
indruk van een woud vol met startende Projekten,
waarin zeer weinig bomen recht overeind staan en ge-
woon doorgaan met groeien. Het is belangrijk om hier
in tot meer overleg te komen, tot meer koördinatie en
tot meer pogingen om ontwikkelingen tot stand te
brengen die in relatie staan tot de grote onderzoeksvra-
gen. Een ander argument dat pleit voor het modelleren
van onderzoek wordt gevormd door de noodzaak tot
integratie van een komplexe verzameling van
aktiviteiten waarbij uiteenlopende diseiplines, waaron-
der kartografie, geodesie, remote sensing en informati-
ca, zijn betrokken. Deze integratie is nodig voor de
produktie van geo-informatie. Het probleem hierbij is
dat overeenstemming moet bestaan over wat de grote
onderzoeksvragen zijn. Voor de oplossing hiervan is
een theorie van ruimtelijke gegevens nodig, die de hoe-
danigheid van ruimtelijke gegevens, de ruimtelijke Pro
cessen, hun sociale rol en de manier waarop de ruimte
lijke gegevens mögen worden gebruikt, verklaart. Op
dit moment hebben wij uitsluitend de beschikking over
gefragmenteerde kennis om zo'n theorie te ontwikkelen.
In dit artikel wordt een doelgeorienteerde benadering
aangehouden. Dit houdt in dat de noodzakelijke aktivi
teiten om te komen tot genoemd model worden
geidentifieeerd.
In elk informatie-producerend proces kunnen we een
opeenvolging van stappen waarnemen, welke begint met
gegevensinvoer en eindigt met informatie-uitvoer. Wan-
neer het de produktie van geo-informatie betreft wor
den deze stappen omschreven als gegevensverzameling,
-opslag, -beheer, -bewerking en -analyse en kommuni-
katie (figuur 1). De gegevens worden gewoonlijk verza-
meld door experts uit andere diseiplines zoals geodesie,
remote sensing, natuurwetenschappen en demografie.
Kartografen zijn dus in het algemeen niet direkt betrok
ken bij de gegevensverzameling. Aan de andere kant
dienen kartografen wel betrokken te zijn bij de Proces
sen van gegevensopslag en -beheer. Ruimtelijk gebon-
den gegevens hebben komplexe eigenschappen. Hier zal
in een later Stadium, bij het behandelen van gegevens-
bewerking en -analyse, nader op worden ingegaan. De
manier waarop de gegevens zijn gestruktureerd en geor-
ganiseerd zal gevolgen hebben voor de mogelijkheden
van het gebruik ervan en voor het soort informatie dat
eruit kan worden verkregen. Het toevoegen van topolo-
gie aan een zogenaamd 'spaghetti-bestand' ter identifi
katie van aangrenzende polygonen, of de konversie van
een bestand van vektor- naar rasterformaat voor over-
laybewerkingen zijn bekende voorbeelden. Van oudsher
zijn kartografen echter veel meer betrokken bij de stap
pen 'analyse' en 'kommunikatie'. Dit is het gebied
waar de omzetting plaatsvindt van gegevens naar infor
matie en van verzamelde informatie naar geprodueeerde
Figuur 1. De produktielijn van geo-informatie.
KT 1991.XVII.2
31
Opgevangen
Signalen
Veldopname
Remote sensing
Volkstelling Data
Andere bronnen 8
in
3
B>
De Aarde
Gegevens
verzameling
Opslag
Management
Verwerking
Kommunikatie
Analyse
Modelbouw
Kaarten
Tabellen
Tekst
Gegenereerde
informatie
De
(Menselijke Geest
o>
3
in
3
a>
Overgebrachte
informatie
