bij besluitvormingsprocedures wer
den benut en welke hun invloed op
latere karteringen was. Bovendien
wordt het mogelijk de vaak verbro-
ken relatie tussen kaart en begelei-
dende dokumenten te rekonstrueren.
Gei'nspireerd door het werk van
Donkersloot heeft Deys dat denk-
beeld in zijn Studie voortreffelijk uit-
gewerkt en daarmee een boek sa-
mengesteld dat als uitgangspunt kan
fungeren bij verder onderzoek. De
omvangrijke karto-bibliografie die
hij in zijn boek heeft opgenomen
vormt daartoe overigens een belang-
rijk hulpmiddel.
Die opmerkingen laten evenwel niet
onverlet dat bij het boek ook nog
enige kritische kanttekeningen ge-
plaatst kunnen worden. Die betref
fen dan vooral het konceptueel kader
en de wijze waarop Deys zijn gege-
vens heeft verwerkt. De verschillende
hoofdstukken hebben het karakter
van een verzameling capita selecta,
waarbij de samenstellende delen
chronologisch achter elkaar zijn ge-
plaatst, evenwel zonder een duidelij-
ke samenhang of doorlopende lij-
nen. De enkele noemers die de
verschillende stukken met elkaar ver
binden zijn de trefwoorden 'Gelderse
Vallei', 'Geschiedenis' en 'Kartogra-
fie', waarbij deze lemmata boven
dien niet in een duidelijke vraagstel-
ling met elkaar in verband zijn
gebracht. Door deze toch wat wan-
kele konceptie is het boek niet altijd
evenwichtig van opbouw. Ook de
presentatie van de onderzoeksgege-
vens laat soms te wensen over, voor
al omdat de schrijver er niet steeds
in geslaagd is hoofd- en bijzaken
voldoende van elkaar te onderschei-
den. De gepresenteerde informatie is
vaak erg gedetailleerd beschreven
wat het moeilijk maakt het verhaal
altijd goed te kunnen volgen. Een
goede overzichtskaart, waarop de
verschillende behandelde Objekten in
hun ruimtelijk verband zijn afge-
beeld, had hierin uitkomst kunnen
brengen. Dat alles neemt niet weg
dat Deys een prima boek heeft ge-
schreven dat haar waarde nu en in
de toekomst zeker zal bewijzen.
P. van den Brink
Jappe Alberts, prof dr. W. e.a.,
Historische Atlas van Limburg en
omliggende gebieden. Kaart 1-2, De
tegenwoordige provincies Limburg
en omliggende gebieden (1543-1548).
Assen: Van Gorcum, 1990. Kaart
1:250.000, 90 x 60 cm, met tekst-
boekje 108 pp. ISBN 90-232-2308-X.
Prijs f 48,-.
AI sinds ongeveer 1975 wordt er
door diverse deskundigen gewerkt
aan een zgn. Grote Atlas op het ge-
bied van de geschiedenis van Lim
burg en de omliggende gebieden in
Belgie en Duitsland. De atlas wordt
in losbladige vorm uitgegeven, met
kaarten op de schaal 1:250.000 (for-
maat 90 x 60 cm), met bij elke kaart
een tekstboekje. Verder is er een
overlay-kaart met de huidige ge-
meentegrenzen en een opbergmap
verkrijgbaar. In totaal zullen er 6
staatkundige en 5 kerk-historische
kaarten verschijnen, steeds in tijd
begrensd door belangrijke gebeurte-
nissen of mijlpalen in de geschiede
nis. De reeks bestrijkt de periode
1473-1853, en behandelt de steeds
optredende politieke en kerkelijke
verschuivingen en de verbrokkelde
en onduidelijke machtsstrukturen in
deze regio. De reeks wordt uitgege
ven door de Stichting Maaslandse
Monografieen in Maastricht en uit-
geverij Van Gorcum in Assen, met
technische ondersteuning van het In
stitut für Angewandte Geodäsie in
Frankfurt am Main. Elke kaart plus
boekje kost ongeveer 50 gülden. In
1976 en 1978 versehenen al drie de
len (1-5, II-2 en II-3), in 1990 het
hier beschreven blad 1-2 en in 1991
nog 11-4 (romeinse I Staat voor
staatkundige, romeinse II voor kerk-
historische kaarten).
Blad 1-2 behandelt de periode
1543-1548, tussen de Vrede van Ven-
lo en het Verdrag van Augsburg. De
reden voor de vertraging in verschij
nen van ruim 10 jaar ligt in het feit
dat de situatie in deze körte periode
zo komplex is dat 11 auteurs zieh
met het onderwerp bezighielden,
waarbij het moeilijk bleek de soms
tegenstrijdige meningen in een kaart
onder te brengen; daarnaast overle-
den liefst 4 van de auteurs voordat
de kaart klaar was.
Op de kaart zijn de staatkundige
verhoudingen aangeduid door mid-
del van kleuren en tinten die echter
soms zo dicht bij elkaar liggen dat
ze niet altijd duidelijk zijn te her
kennen en te herleiden tot een be-
paalde legenda-kleur. De keuzes van
die kleuren en tinten zijn echter ge-
baseerd op historisch vastgelegde
verdelingen en volgordes met als uit
gangspunt de Westfaalse Kreits
(rood/paars) en Bourgondische
Kreits (geel/groen/bruin); de kleur
blauw bijvoorbeeld wordt in het ge-
heel niet gebruikt. Op de kaart zelf
worden door middel van afkortingen
de machtsverhoudingen nog eens ex
tra benadrukt, terwijl in het tekst
boekje precies omschreven Staat uit
welke gebieden een bepaalde hogere
eenheid bestond, terwijl in registers
weer is op te zoeken tot welke hogere
eenheden een bepaald gegeven ge-
biedje wordt gerekend.
Zoals gezegd wordt deze uitgave de
'Grote Atlas' genoemd; er is ook
nog een Kleine Atlas voor de ge
schiedenis van beide Limburgen, in
1989 uitgegeven ter gelegenheid van
het 150-jarig bestaan van de beide
provincies (Vrede van Londen, 1839).
Het is een bundeling van ongeveer
100 kaarten m.b.t. de geschiedenis
van de beide provincies, die ooit eer-
der zijn versehenen maar voor het
grote publiek onbekend of onbereik-
baar zijn. Enkele kaarten zijn op-
nieuw getekend of enigszins bijge-
werkt, het merendeel is in
oorspronkelijke vorm overgenomen.
De uitgave is gericht op het voortge-
zet onderwijs (geschiedenis, aard-
rijkskunde, maatschappijleer) en het
brede publiek dat belangstelling
heeft voor dit onderwerp. De atlas is
samengesteld door een Nederlands-
Belgische redaktiekommissie (waar
ondergetekende ook zitting in had)
en is gerealiseerd door de (karto)gra-
fische afdeling van de provincie
Limburg in Maastricht en uitgeverij
Eisma in Leeuwarden
(ISBN 90-70052-71-7, prijs /41,50),
ook nu weer onder supervisie van de
Stichting Maaslandse Monografieen;
er is zelfs al een tweede druk van
versehenen.
W. van den Dries
Depuydt, F., Elkab IV - Topograp
hie. Deel 1, Archeological-
topographical surveying of Elkab
and surroundings. Uitgaven van het
Comite voor Belgische Opgravingen
in Egypte en de Egyptologische
Stichting Koningin Elisabeth, Brüs
sel, 1989. 41 pp., A4, met 15 figuren
en 2 losse kleurenkaarten, in cassette.
KT 1991.XVII.2
55
