Vervoerskaarten zijn een specialisatie, maar daarnaast
worden ook andere kaarten gemaakt. Zo werden
wandel- en fietskaarten gemaakt, alsook kaarten van
Parijs (voor Frantour) en andere Europese Steden.
Bij het ontwerpen van de kaarten Staat de kommunika-
tie met het publiek, waarvan geen kartografische voor-
kennis mag worden verondersteld, voorop. In die zin
dienen alle kaarten zo inzichtelijk mogelijk te worden
gemaakt. Bovendien moeten alle kaarten aantrekkelijk
zijn als objekt en door hun vormgeving uitnodigen tot
gebruik. Bij het gebruik van de grafische variabelen
wordt daarom niet alleen in detail maar ook in totali-
teit gezocht naar een evenwicht in het kaartbeeld.
In eerste instantie werd gebruik gemaakt van Scitex-
apparatuur. Door de komst van de Apple werden twee
jaar geleden nieuwe mogelijkheden voor ontwerp en
een flexibile produktie verkregen.
Bij Carto Studio op de Overtoom in Amsterdam wer
ken momenteel twee kartografen.
Konklusie
Op de vrije markt worden kaarten gemaakt door karto
grafen en grafisch ontwerpers. De benadering van gra
fisch ontwerpers en kartografen is verschillend.
Kartografen zijn gewend te denken in informatielagen.
Zij houden zieh voornamelijk bezig met de overdracht
van een gegeven hoeveelheid ruimtelijke informatie. De
informatiestruktuur bepaalt de kaart en het gebruik
van de grafische variabelen. De grafische variabelen
worden meestal op voorhand vastgesteld en getoetst op
hun leesbaarheid. Het eerste beknopte kaartontwerp
heeft men in de vorm van de legenda. Het eigenlijke
kaartontwerp wordt dan bepaald door de ruimtelijke
ligging van de dementen.
Het design wordt daarmee ondergeschikt aan de kaart-
informatie.
Bij grafisch ontwerpers speelt de kompositie van de
grafische variabelen een doorslaggevende rol bij de
vaststelling van een kaartbeeld. Het kaartbeeld is dan
ook geen weergave van een gelaagde struktuur maar de
invulling van het vlak.
Waar kartografen bovendien veelal werken volgens tra-
dities en konventies die uit een eeuwenlange ontwikke-
ling ontstaan zijn, draagt de onbevangenheid van de
grafisch ontwerper soms bij aan de toepassing van
nieuwe Symbolen of vormen in de kartografie. De ver-
nieuwende werking van grafisch ontwerpers moet niet
overschat worden. Kaarten worden gemaakt voor een
publiek, en vormen als zodanig slechts een schakel in
de ruimtelijke kommunikatie. In eerste instantie moet
deze kommunikatie slagen. Dat zal vaak slechts gaan
door middel van de consensus over de te gebruiken
Symbolen en kleurstelling. Soms kan kommunikatie
echter ook bereikt worden via een 'schokeffekt'. Door
juist een tegengestelde kleurstelling toe te passen of bij-
voorbeeld veel meer figuratieve Symbolen te gebruiken
kan soms juist die aandacht op de informatie gevestigd
worden die anders door een soort gewenning aan de
standaardsymbolen door de kaartlezer niet meer opge-
bracht wordt.
Van een werkelijke vernieuwing in de kartografie kan
echter pas sprake zijn als de kaartenmaker zieh ook
volledig meester maakt van de mogelijkheden die de
grafische variabelen bieden bij de ruimtelijke
informatie-overdracht. Daarmee bedoel ik dus niet een
incidenteel effektbejag, maar een konsistente verbete-
ring van de beeldopbouw.
Tenslotte speelt bij de bepaling van het kaartbeeld ook
de esthetiek een rol. Esthetiek is meer een gevoelsmati-
ge invulling van de kreatieve ruimte nadat aan alle an
dere kriteria voldaan is. Wat dat betreft kunnen gra
fisch ontwerpers en kartografen elkaar niet leren hoe
een kaart er uit moet zien. Het gevoel voor een estheti-
sche meerwaarde heeft men of men heeft het niet.
In het bovenstaande overzicht is geprobeerd een profiel-
schets te geven van de kleinschalige kartografie in Ne-
derland. Daarmee is niet geprobeerd volledig te zijn. Er
zijn zeker meer kaartenmakers in Nederland, maar niet
ieder wil zieh profileren als kartografisch bedrijf.
In een volgend nummer van het Kartografisch Tijd-
schrift wil de redaktie een lijst opnemen van alle karto
grafische bureaus en freelancers die op de markt aktief
zijn. Aan alle bureaus en freelancers wordt daarom ver-
zocht uw naam of bedrijfsnaam, adres, telefoon- en
faxnummer, ervaring en/of specialisatie, en de graad
van automatisering aan de redaktie door te geven. An
ders dan dit artikel kan die lijst slechts een körte en
bondige weergave zijn van gegevens. De bedoeling is
dat potentiele opdrachtgevers hierdoor beter inzicht
kunnen krijgen tot welk bedrijf of persoon men zieh
voor een speeifieke opdracht kan wenden.
18
KT 1991.XVII.3
