i Iii n
J u c
l u.u
Figuur 7. Euroscout en Autoguide pictogrammen.
leerde en vereenvoudigde kaartbeelden (figuur 7). Al
leen bij de PB-systemen zoals Travelpilot en in de
meldkamers van de fleet management Systemen speelt
het kaartbeeld een rol van betekenis.
Hoe valt dit te verklaren? Zijn de bouwers van dit
soort Systemen soms te weinig op de hoogte van de vele
mogelijkheden en de grote voordelen van de grafische
beeldtaal?
Voor de elektronikafabrikanten zou dit nog een plausi-
bele verklaring kunnen zijn, voor een kartografisch uit-
gever als Michelin echter niet.
De hoofdreden is eerder dat de meeste gebruikers van
Rl-systemen vragen stellen in de tränt van: wat moet ik
nu, links of rechts?; Staat er een file op de A2 tussen
Vinkeveen en Abcoude, ja of nee? Zij stellen vragen,
die Bertin (1966) als vragen van het eerste leesniveau
karakteriseert. En dit soort vragen laten zieh uitstekend
beantwoorden door eendimensionale talen zoals spraak,
schrift en pictogrammen. Daar komt nog bij dat de Sys
temen die bedoeld zijn om in rijdende auto's toegepast
te worden, zo min mogelijk gebruik willen maken van
visuele middelen, omdat de bestuurder zijn beide ogen
nodig heeft om op het verkeer te letten. De voorkeur
gaat daarom uit naar gesproken adviezen of naar visue
le Symbolen die in een oogopslag begrepen kunnen
worden.
Voor de bemanning van een verkeers-, taxi- of
ambulance-centrale ligt dat anders. Die zijn geinteres-
seerd in overzichten: waar staan momenteel files?; waar
zijn alle auto's van type A en hoe zijn die gesitueerd
ten opzichte van de files? Zij stellen vragen, die Bertin
als vragen van het tweede en derde leesniveau karakteri
seert. En het is op dit terrein, dat meerdimensionale ta
len als de (karto)grafische beeldtaal hun diensten kun
nen bewijzen. De ontwerpers van deze centrales maken
daar dan ook dankbaar gebruik van.
heres, 1990). Tegelijkertijd rijpte het inzicht dat het
verstandiger is om niet een brede, alles omvattende
norm te kreeren, maar een 'familie' van normen, die ie-
der een speeifiek deelterrein bestrijken en waaruit voor
een bepaalde groep van toepassingen een op maat ge-
sneden 'brede' norm kan worden samengesteld.
Deze familie zou de volgende leden kunnen bevatten:
Een Conceptueel Gegevens Model (CGM): definieert
een beperkte verzameling zeer algemene basisentitei-
ten en hun onderlinge betrekkingen. Een zeer grote
groep van geografische fenomenen kan in termen
van dit model beschreven worden. Zie figuur 8 voor
een NIAM-diagram van dit model (NIAM is de
naam van een methode voor informatie-analyse
(NIJSSEN HALPIN, 1989)).
Op weg naar een standaard
Philips en Bosch, twee pioniers op het gebied van auto-
navigatiesystemen, waren er reeds in een vroeg Stadium
van doordrongen dat er een bepaalde standaardisatie
nodig was, zeker op het terrein van de digitale wegen-
kaart. Dit besef leidde tot het projekt DEMETER en
de daaruit voortgekomen 'prestandaard', de GDF
(heres, 1989).
Inmiddels hebben ook andere bedrijven zieh gereali-
seerd dat er aktie op dit gebied geboden is en zij heb
ben zieh bij het GDF-initiatief aangesloten (claussen
Figuur 8. Flet in Europees verband overeengekomen Concep
tueel Gegevens ModeI voor geografische data.
Een serie Conceptuele Gegevens Schema''s CGS
Ieder CGS is een verdere uitwerking van de entitei-
ten 'feature', 'attribute' en 'semantic relationship'
uit het Conceptueel Gegevens Model voor een be-
paald toepassingsgebied. Een CGS bestaat in feite
uit een 'feature katalogus', een 'attribute katalogus'
en een 'relatie katalogus' (zie bijvoorbeeld figuur 9).
Alle CGS's zijn op de zelfde leest geschoeid, waarbij
de leest gevormd wordt door het CGM.
V[lD) y
KT 1991.XVII.3
FEATURE
THEME -
CODE
FEATURE
THEME
[NAME]
FEATURE
CLASS
CODE
'featuren
CLASS
i [NAME]
/FEATURE
4CATEGORY
V [CODE]
may
represent
/SEMANTIC
RELATION-
SHIP
fATTRIBl
(TYPE.
VAU
FEATURE
COMPLEX
LFEATURE
SIMPLE
FEATURE
is contai-
ned in
concains
AREA
FEATURE
POINT
FEATURE
repre- I is repr.
sents by
NODE
[ID]
lett ks bounde
bounds I bv
bounds
NON-
ISOLATED»
l NODE
'ISOLATED'
NODE
nght |s bounc
bounds I bv
bounds
is comai-
ned in
concains
P.LA.C
24
