kartografische
programma's
Gebruik van de Macintosh bij kartering en in GIS
J.F. Raper
Inleiding
De Apple Macintosh Computer (de Mac) zag het le
venslicht in 1984 als een grafisch georienteerde Compu
ter. Hij was ontworpen om de op dat moment heersen
de, en door MS-Dos gedomineerde alfanumerieke wijze
van computerbesturing te doorbreken. Als zodanig was
het de eerste Computer waarbij van een nieuwe vorm
van software-architektuur, geinkorporeerd in het bestu-
ringssysteem, gebruik werd gemaakt om de grafische
gebruikers-interface te besturen en op het scherm zicht-
baar te maken. Dit grafische subsysteem (Quickdraw
geheten) opende echter tevens mogelijkheden tot ont-
wikkeling van geavanceerde grafische en geografische
Software die de revolutie in de kartografie mede hebben
mogelijk gemaakt en die tevens de Mac in de wereld
van de geografische informatiesystemen hebben binnen
gebracht. Met het tot stand brengen van een verbinding
tussen Quickdraw en de paginabeschrijvingstaal Post
script waren de onderdelen van een krachtig software-
systeem voor grafiek en kartering binnen de Mac op
hun piek gezet. Deze ontwikkelingen zijn extra effektief
geweest door het gebruikersvriendelijke karakter van de
Macintosh-gebruikersomgeving. Dit feit heeft menig,
grafisch zeer goed onderlegde computeranalfabeet ver
leid tot het gebruiken van de instrumenten die de Mac
hem/haar beschikbaar Steide.
Dit artikel beoogt zowel een overzicht te geven van de
ontwikkelingen die tot de Mac-omgeving hebben geleid
als om de huidige stand van zaken in kartering en GIS
op de Macintosh te analyseren (zie hiervoor ook her-
sey whitehead, 1990). Eerst wordt een beschrijving
gegeven van de bouwstenen van de grafische afhande-
ling op de Mac en de hieruit in eerste instantie ontwik-
kelde instrumenten. Het tweede gedeelte van het artikel
geeft een overzicht van acht sleutelgebieden in kartering
en GIS op de Mac, te weten:
Grafiek in de vorm van een kaart (met gebruikma-
king van het PICT, Paint en Postscript-formaat).
Grafiek gekoppeld aan geografische positie (met ge-
bruikmaking van een rechthoekig koördinatenstelsel
met de oorsprong van de grafiek als nulpunt) [In het
vervolg zal deze koppeling aangeduid worden met de
term geokoppeling, RvE.].
Volledige geogekoppelde kartering (met daaraan ver
bünden de koördinaten en gegevens betreffende de
projektie).
Digitale kaart-gazetteers (met series nationale gren
zen verkregen op een kleine schaal).
Driedimensionale modellen (gebruik van het X,Y,Z-
koördinatensysteem).
Kaartweergave op een Mac funktionerend als eind-
emulator (komplexe GIS-programma's draaiend op
een minicomputer of op een mainframe die als
'host' funktioneert).
Programma's die gegevens gerelateerd aan geografi
sche positie omzetten naar Mac-formaat (uit meer
algemene formaten).
Kaarten als Multimedia (grafiek in de vorm van
kaarten met verbindingen naar anderssoortige media
als geluid, foto's en tekst).
Hierbij worden tevens de belangrijkste ontwikkelingen
binnen deze gebieden nader besproken.
Grafiek binnen het Macintosh-
besturingssysteem
Omdat Quickdraw onderdeel uitmaakt van het Mac-
besturingssysteem staan de hiermee verbonden grafische
instrumenten tot de beschikking van alle Mac-
applikaties. Dit verkleint de hoeveelheid arbeid die ont-
wikkelaars moeten verrichten en voorziet hun van een
kant-en-klaar platform met allerlei grafische funkties.
Quickdraw bevat verschillende vektor-georienteerde
funkties zoals konstruktie van grafische primitieven,
schaling, transformatie en spiegeling. Verwerken van ge-
roteerde tekst is echter niet mogelijk en het gebruikte
koördinatensysteem is beperkt tot 32.767 eenheden op
zowel de X- als de Y-as. Daarom vormen vroege pro
gramma's als MacDraw niet veel meer dan een 'front-
end' [dat gedeelte van een programma waarmee de ge-
bruiker wordt gekonfronteerd, RvE] van de ruwe
Quickdraw vektorfunkties. Hiermee is overigens niets
gezegd over de bruikbaarheid van deze programma's.
Quickdraw bevat ook een aantal instrumenten om
rasterbewerkingen uit te voeren. Zij worden voorname-
lijk gebruikt voor het afbeelden van in een bitmap vast-
gelegde rasterschermen en van de menu's van de grafi
sche gebruikersinterface. Toepassing vindt echter ook
plaats in programma's die rasterbeeiden verwerken. Het
eerste voorbeeld hiervan was Macpaint, ook heden ten
dage nog in gebruik als bitmap-bewerker (editor). Mac
Paint bevat onder andere instrumenten voor pixel-
bewerking, transformatie en het vullen van vlakken.
Macpaint was in eerste instantie ontworpen voor Macs
met een 128K intern geheugen en kon slechts een
scherm van in totaal 512.342 pixels bewerken. Dit komt
KT 1991.XVII.3
31
