ermee (zonder al te veel deskundigheid!) gemaakt. In
de afgelopen twee jaar is de groep van vektor-
tekenpakketten uitgebreid met enkele Computer Aided
Drawing (CAD)-pakketten zoals Claris CAD II en Mi
crostation Mac van Intergraph. Deze pakketten bevatten
nieuwe, eveneens op Quickdraw gebaseerde instrumen-
ten zoals micro-positionering en geavanceerde mogelijk-
heden om met verschillende tekenlagen te werken.
De snelle groei van zowel raster- als vektor-gebaseerde
pakketten was echter nooit mogelijk geweest zonder we-
zenlijke ontwikkelingen in de invoerrandapparatuur, be-
schikbaar voor de Mac. Aan de rasterkant heeft de in-
troduktie van hoge-resolutie-scanners een snelle
verbetering van zowel de snelheid als het gemak van
data-invoer mogelijk gemaakt. Een omvangrijke reeks
Scanners (voornamelijk A4) met hardwarematige resolu-
ties varierend van 200 tot 800 dpi zijn op dit moment
beschikbaar voor de Mac. Veel van deze worden gele-
verd met geavanceerde raster-bewerkers met mogelijkhe-
den zoals het roteren van een niet in register staande
kaart (zoals MacView van Agfa).
Het verschijnen van deze Scanners had ook gevolgen
voor de op de Mac gangbare formaten. De grote om-
vang en komplexiteit van de hiermee geproduceerde
rasterbeeiden leidden tot het ontstaan van een nieuw
formaat, Tagged Image File Format (TIFF) geheten.
Dit formaat is in Staat om de door veel van de nieuwe
Scanners gedetekteerde grijswaarde-informatie op te
slaan in een 4- of 8-bit kode per pixel. TIFF-bestanden
werden snel geaccepteerd door een aantal desktop Pu
blishing (DTP) pakketten zoals Pagemaker. Wegens de
vaak grote omvang van TIFF-bestanden slaan sommige
applikaties het rasterbeeld niet in hun eigen
bestandsstruktuur op, maar wordt een wijzer bijgehou-
den die wijst naar het adres waar het TIFF-bestand
zieh bevindt.
Diverse applikaties, zoals Digital Darkroom en Image
Studio, zijn versehenen, die in Staat zijn om deze
bestanden te manipuleren. Veel van de bestaande raster-
programma's waren namelijk niet in Staat om
grijswaarde-informatie te verwerken. Deze nieuwe ap
plikaties kunnen grijswaardeschalen transformeren en
rasterbeeiden retoucheren. Zo kunnen zij bijvoorbeeld
kontrastaanpassingen uitvoeren of het beeld voorzien
van air-brush-effekten. Nieuwere applikaties, zoals
Photoshop en ColourStudio beschikken over omvang
rijke beeldverwerkingsmogelijkheden en zijn in Staat
om gebruik te maken van een pallette bestaande uit
16,8 miljoen kleuren. Bedenk hierbij dat de meeste
scannersoftware ook de mogelijkheid biedt om het
beeld als een PICT-dokument op te slaan. Hierdoor
onstaat de mogelijkheid om het beeld in te voeren in
een vektorpakket. Omdat het vektorpakket het beeld
meestal opslaat als een objekt, heeft men hierbij in het
algemeen echter niet de mogelijkheid om het beeld te
bewerken.
Met de introduktie van de 'cursors met meerdere knop-
pen' voor invoer van vektordata, heeft zieh een, meer
bescheiden, ontwikkeling voorgedaan op het gebied van
digitaliseertabletten. Het voordeel van deze Cursors ten
opzichte van de muis is dat zij veel handelbaarder zijn.
Met sommige, zoals de Kurta/IS en Summagraphics
SummaSketch, is men tevens in Staat om macrofunkties
te maken en vast te Jeggen, die gebaseerd zijn op het
aanklikken van bepaalde schermkoördinaten. Dit heeft
de mogelijkheid voor de gebruiker geopend om vektor
data direkt in te voeren in pakketten zoals MacDraft,
waar zij vervolgens kunnen worden bewerkt. Slechts en
kele pakketten zoals JMAP, MapGrafix, MacMap en
Carto/O/Grafix ondersteunen punt- en 'stream mode-
digitalisering op de grotere Calcomp of Summagraphics
tabletten. Hierbij worden koördinaten vastgelegd ten
opzichte van het koördinatenstelsel van het digitaliseer-
tablet. Deze koördinaten kunnen vervolgens worden ge-
transformeerd naar verschillende andere (geografische)
koördinatenstelsels en naar Mac vektorformaten.
De meest in het oog springende ontwikkeling in grafiek
voor de kartografie is echter de introduktie van pro-
gramma's die Postscript-bestanden aanmaken en bewer
ken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van alle verfijnde
Postscript-funkties voor tekstverwerking en definitie
van Bezier-kurves. Adobe (de ontwikkelaars van de
Postscript-taal) brachten in 1987 Illustrator op de
markt, direkt gevolgd door Freehand van Aldus (produ-
centen van het DTP-pakket Pagemaker). Deze program-
ma's zijn ideaal voor het werken met scanneruitvoer,
aangezien zij de mogelijkheid bieden om een op het
scherm afgebeelde bitmap, die is opgeslagen op een
aparte tekenlaag, over te trekken (tracing). Latere ver-
sies hadden tevens de mogelijkheid van automatisch
overtrekken van een in een bitmap opgeslagen lijnen-
beeld. Dit was echter niet in alle gevallen suksesvol.
Het aan beide zijden volgen van een lijn was een van
de voorkomende Problemen. Echte vektorisering op de
Mac is zeldzaam en behoeft vaak bepaalde hardware
matige ondersteuning zoals het geval is bij de scanner
software in MacView die de Agfa S800GS-scanner
bestuurt.
De populariteit van deze wijze van data-invoer wordt
het best geillustreerd door het feit dat het in de karto
grafie de meest toegepaste methode is en dat het veel
van het eerdere werk met paint- en PICT-formaten
heeft vervangen. Postscript levert een zodanige kontrole
over schaduwering, lijndikte en definiering van kurves
dat het op dit moment het kartografische instrument
bij uitstek is. Illustrator en Freehand bieden op dit mo
ment ook de mogelijkheid om zowel met steunkleuren
als met proceskleuren te werken. Dit heeft de Mac bin
nengebracht in de wereld van de vierkleurendruk waar-
bij gebruik gemaakt wordt van fotozetters. Parallel
hieraan heeft zieh een groei voorgedaan van Postscript
'clip art' in EPS-formaat. Dit behelst het 'knippen en
plakken' van dokumentgedeelten in andere dokumenten
zoals kaarten en grafiek. Verschillende standaardkaar-
ten, zoals Postscript Europe van Instant Art zijn even
eens op de markt versehenen.
Konkluderend kan worden opgemerkt dat de Mac op
dit moment de beschikking heeft over een volwassen
kartografische infrastruktuur waarvan op tal van karto
grafische plaatsen gebruik wordt gemaakt. Echter, om
KT 1991.XVII.3
33
