dien is de titel misleidend. Ook an
dere titels kunnen misleidend zijn.
'Verkeersdrukte' geeft alleen een
beeld van de intensiteit van het auto-
verkeer op bepaalde wegen van Ne-
derland. Andere vervoermiddelen
zijn uitgesloten. De kaart 'Verbin
dingen' toont slechts een beperkt
aantal spoorwegverbindingen in Eu
ropa. Störend is verder dat aandui-
dingen zoals OL, WL, NB en ZB
vergeten zijn. Eilanden worden stief-
moederlijk behandeld, Corsica ont-
breekt op de kaart van Frankrijk en
van de Antillen zijn alleen de Bene-
denwindse Eilanden gekarteerd.
Vormgeving
Bij het doorbladeren van de atlas
valt op, dat er weinig verschillende
kaarttypen gebruikt zijn. De thema
tische kaarten zijn vooral chorochro-
maten of isolijnenkaarten, afgewis-
seld met een enkele choropleeth. De
meest gebruikte visuele variabelen
zijn, naast positie, kleur en grijs-
waarde. Kleur is door de atlas heen
konsequent toegepast, al valt te be-
twijfeien of de kontrasten, bijvoor-
beeld in de kaart Bodemgebruik Eu
ropa, groot genoeg zijn voor de
doelgroep. De kontrasten zouden
vergroot kunnen worden door meer
gebruik te maken van vorm als visu
ele variabele voor het weergeven van
kwalitatieve verschillen, al dan niet
in kombinatie met kleur. Vreemd is
dat rivieren in de thematische kaar
ten wit zijn gebleven. Grijswaarde is
in de meeste gevallen goed toege
past, al bestaat ook hier twijfel over
de mate van kontrast. Meer kontrast
in de vorm van verschillende visuele
niveaus is ook gewenst in de thema
tische kaarten, waar omringende lan
den of provincies, en vaak ook de
zee, geen steunkleur hebben gekre-
gen. Variatie in grootte voor het
weergeven van absolute hoeveelheden
wordt helaas niet toegepast. Uiter-
mate lelijk zijn de bij de oorsprong
afgeknotte rivieren. Van tekst is wel
heel summier gebruik gemaakt. Dat
blijkt ook uit de omvang van het
register, dat ca. 1200 namen bevat.
Om een plaats op de kaart te zoeken
zal de gebruiker de hele pagina moe-
ten scannen, want er wordt slechts
een verwijzing naar de pagina gege-
ven. Alleen bij plaatsen die voorko-
men op de kaart van Europa Staat
ook een vaknummer. De legenda's
zijn in meerdere opzichten voor ver-
betering vatbaar. De algemene legen-
da voorin de atlas bevat 10 Symbo
len, waarvan er 3 slechts voorkomen
op een of twee kaarten (vulkaan,
bergpas, tunnel). Het zou beter zijn
deze Symbolen weg te halen uit de
algemene legenda. Het symbool voor
stad 1 miljoen inwoners wordt, be-
halve op de kaarten van Europa, al
leen gebruikt voor Sydney. Er wordt
gezondigd tegen de regel dat alle
Symbolen in de legenda terug te vin-
den moeten zijn, en wel met dezelfde
vorm, kleur, grootte enz. De tekst is
ook hier beperkt, hetgeen een snel
begrip kan bevorderen, al verdient
het aanbeveling sommige begrippen
te herzien. De leesbaarheid van de
legenda's kan vergroot worden door
de Symbolen in een kolom te zetten
met de tekst (in onderkast!) in een
kolom ernaast.
Konklusie
Alhoewel de atlas er op het eerste
gezicht verzorgd uitziet, blijken er
bij nader inzien nogal wat onvolko-
menheden. De samenstellers geven
weliswaar aan de Problemen van de
doelgroep te onderkennen, maar dat
heeft lang niet altijd geleid tot ver-
antwoorde beslissingen op het gebied
van de kartografische vormgeving.
Ook met betrekking tot de inhoud
zijn veel mogelijkheden onbenut ge-
laten. Niet alle potentiele gebruikers
zullen de overstap naar een 'gewone'
atlas kunnen maken. Daarom valt
het destemeer te betreuren dat de ge-
legenheid niet is aangegrepen om
een breder beeld te geven van de
mens en zijn aktiviteiten in de geo-
grafische ruimte.
C. Blok
Wildbur, P., Information Graphics.
Houten: Gaade/Unieboek, 1989. 144
pp. 24,5 x 23,5 cm. ISBN
90-6017-990-0. Prijs f59,90.
De titel Information Graphics zal bij
menig lezer vragen oproepen en dat
niet alleen vanwege het feit dat voor
een Nederlandse uitgave geen Neder-
landse titel voorhanden is.
Maar vanuit verschillende disciplines
kan aan de titel een verschillende in
houd worden toegedacht. Wildbur,
de auteur van het boek, bedoelt met
de term het hele Spektrum van het
ontwerpen van grafische informatie-
taal: grafieken, technische handlei-
dingen, bewegwijzering in gebouwen,
kaarten en plattegronden en de inde-
ling en kodering van bedieningstoet-
sen van apparatuur.
De inleiding begint met een schets
van de historische ontwikkeling van
de informatieve grafische voorstel-
ling. Zo blijkt onder andere dat de
kaart de oudste non-verbale kommu-
nikatievorm is. Er wordt stilgestaan
bij de invloed van het stripverhaal
op de manier waarop Processen op
grafische wijze worden duidelijk ge
maakt aan de konsument.
Het boek is verdeeld in zes hoofd-
stukken met als titels: Alfanumeriek,
Pictogrammatisch, Produktinterface,
Diagrammatisch, Spatiaal en carto-
grafisch en Informatief en verklä
rend. Na elk hoofdstuk volgt een
case study waarin verschillende ont-
werpers een beeld geven hoe een op-
dracht in de praktijk wordt aan-
gepakt.
In 'Spatiaal en cartografisch' krij-
gen kartografische Produkten uit de
laatste decennia relatief veel aan-
dacht. Het accent ligt daarbij vooral
op een totaal andere weergave dan
gebruikelijk. De 'voordelen' van de
Petersprojektie worden behandeld,
en ook kaarten uit recente themati
sche Timesatlassen worden belicht.
Uitgebreid wordt stilgestaan bij een
aantal voorbeelden van metro- en
spoorwegkaarten. In de vergelijkende
Studie bij dit hoofdstuk komt weinig
kartografie aan bod: deze gaat over
de overeenkomsten en verschillen
tussen informatieve graphics voor
drukwerk en televisie.
In het hoofdstuk 'Informatief en
verklärend' worden de verklärende
graphics (in het Nederlands sinds
kort: infographics) behandeld die ge
bruikt worden om de lezer te infor-
meren en te leren. De samenhang
tussen tekst en beeld wordt bena-
drukt en met duidelijke voorbeelden
gei'llustreerd.
In 'Diagrammatisch' passeert een
rijk skala van diagrammen de revue,
waarbij recente, vaak met de Compu
ter ontworpen voorstellingen, vooral
de aandacht krijgen. Bij dit hoofd
stuk hoort een interessante case stu
dy van Hans van der Kooi over het
ontwerpen van nieuwe kaarten voor
het Gemeentevervoerbedrijf Am
sterdam.
Alle hoofdstukken van het boek zijn
rijk voorzien van verduidelijkende il-
KT 1991.XVII.3
55
