tlsualisatiel
Methodologie
4 <S>
nieuwe computertechnieken
Figuur 1. Een konceptuele basis voor de kartografie in het in-
formatietijdperk.
groot belang, en kartografen moeten ze alle aandacht
geven, maar dat mag niet ten koste gaan van de kogni-
tie en de kommunikatie. Visualisatie is een interessant
voorbeeld van een manier waarop alle drie de basis-
aspekten van de kartografie kunnen worden gekombi-
neerd: visualisatie vereist het gebruik van de meest re-
cente digitale technieken, terwijl het tegelijkertijd een
visuele methode voor het begrijpen van komplexe be-
trekkingen biedt en op nieuwe manieren aan de kijker
de realiteit van de op het scherm beschouwde onder-
werpen overdraagt.
Hierboven is verwezen naar het feit dat de Computer de
kunst uit de kartografie zou verdrijven. Het is wellicht
ironisch dat technieken op het gebied van de Computer
graphics zoals visualisatie juist opnieuw een artistiek en
verbeeldingselement terugbrengen in het vak, ook al is
dat op een sterk wetenschappelijk en technologisch
fundament gebaseerd.
Verwant aan visualisatie is een leger van nieuwe kon-
cepten en technieken, zoals Cyberspace, virtualiteit, vir-
tuele realiteit en driedimensionale kunstmatige realiteit.
Gebruikmakend van driedimensionale beeldvormende
technieken en door te scannen met helium-cadmium la-
sers kan men opmerkelijke beeiden vervaardigen. Het is
bijvoorbeeld thans voor het eerst mogelijk om elk de
tail van een schilderij, met inbegrip van de exakte kleu-
ren, digitaal vast te leggen. De Japanners ontwikkelen
driedimensionale TV's door gebruik te maken van ex-
perimentele schermen die het driedimensionale effekt
zelf genereren zonder het gebruik van brillen. Honder-
den kleine dubbel-konvexe lenzen, hiervoor ingebouwd
in vertikale richels op het schermoppervlak, zenden af-
zonderlijke beeiden naar elk oog, en de hersenen kom-
bineren ze en kreeren zo een driedimensionaal beeld.
Op het ogenblik gebruikt men daar twee camera's voor,
maar men experimenteert al met vier camera's, om een
nog sterkere diepte-illusie te genereren. Dat zal de vol-
gende generatie van beeldschermtechnologie worden, na
de high-definition TV die op het ogenblik de markt
bereikt.
Ook de fotografie gaat de digitale kant op. Kodak heeft
bijvoorbeeld een digitale 35mm camera die digitale
kleurenopnames maakt zonder film of chemische Pro
cessen. Het brengt ook al zijn eigen foto-CD speler op
de markt, die diaprojektors zal gaan vervangen. Een
foto-CD kan op het ogenblik al ten minste 100 film
beeiden opslaan en kan afgespeeld worden op een TV
scherm of op een Computerterminal. Het wordt ook
steeds goedkoper om de kleurenbeelden die door Com
puters worden geproduceerd te vermenigvuldigen. "Een
tweede golf van electronic Publishing technologie be
reikt op het ogenblik de markt, en deze vermindert de
drukkosten en de benodigde tijd voor professionele ge-
bruikers nog dramatischer dan de eerste desktop Pu
blishing Systemen" (zeidenberg, 1991). De hele pre-
press processing (kleurenscheiding, maken van maskers
en deeloriginelen) kan nu digitaal op het scherm plaats-
vinden en films kunnen worden vervaardigd om de
drukplaten te maken; dit leidt tot een significante ver-
mindering van de kosten en de tijd nodig voor de kleu-
renreproduktie.
Digitale laser-kopieerapparaten die zowel kunnen scan
nen als printen zijn thans gemeengoed en vervaardigen
kopieen die in kwaliteit niet voor offset-druk onder-
doen. Scannen is behoorlijk verbeterd en sedert 1990
bestaat er ook een nieuwe beeldvormende techniek, na-
melijk digitale slow-motion video.
Deze nadruk op visuele aspekten heeft de mogelijkheid
de kartografie nieuw leven in te blazen; we gaan nu ver-
der dan GISsen en geautomatiseerde kartografie in de
richting van interaktieve elektronische atlassen en
multi-media Systemen die GIS slechts als een van de
vele nuttige technologieen voor het kreeren van nieuwe
elektronische kaarten of daarvan afgeleide Produkten
bevatten.
Hoewel er in dit experimentele Stadium nog veel gedaan
moet worden, is er al interessant werk tot stand ge
bracht op het gebied van multi-media Systemen voor de
kartografie. Louise guay (1990) heeft dit gede-
monstreerd in de kontext van de Electronic Atlas of
Canada. De multi-media atlas zou wel eens het topje
kunnen zijn van een golf van nieuwe opwindende toe-
komstperspektieven voor de kartografie. De konceptua-
lisatie van zo'n atlas "vereist visualisatie van informa-
tie, schematisering, vergelijkende analyse, ordenen,
animatie, vervaardigen van dynamische modellen, pro-
jektie, het willekeurig er door heen navigeren, Hyper
text, databases en de mogelijkheid voor interaktieve
verwerking" (guay, 1990, p. 2).
Zoals dat ook geldt voor visualisatie zijn ook voor
multi-media elektronische karteringssystemen alle drie
de konceptuele dementen, die in figuur 1 worden ge-
toond, nodig. Hun toepassing hangt af van geavanceer-
de Computertechnologie, maar ze staan op het
kruispunt tussen deze nieuwe technologieen en zowel de
kartografische kognitie als de kartografische kommuni
katie. Aan het gebruik van het gezichtszintuig is dat
KT 1991.XV11.4
22
