J.C Müller MSSE
Het opzetten van kennisreservoirs voor op regels
gebaseerde generalisatie
Inleiding
Het doel van generalisatie is duidelijk: men wil een
ruimtelijk bestand kreeren waarvan de mate van detail
overeenkomt met een bepaalde schaal van weergave
en/of analyse. Verschijnselen zoals plaatselijke atmosfe-
rische turbuleptie of migratie tussen staten, kunnen al-
leen herkenbaar zijn op bepaalde schalen van waarne-
ming. Een eiland kan niet worden gei'ndentificeerd als
een eiland, als je alleen maar de kiezelstenen aan de
kust kunt zien (minsky, 1986). Vandaar de noodzaak
om de schaal en, als gevolg daarvan de mate van detail,
aan te passen aan het waarnemingsniveau waarop je
verschijnselen wilt her kennen. Hoewel ik me er bewust
van ben dat het probleem van de generalisatie van
ruimtelijke informatie bekeken moet worden in de bre-
dere kontekst van het ruimtelijk modelleren, teneinde
de mate van detail aan te passen aan het doel van de
analyse, zal ik met opzet de grafische en weergave-
aspekten van de kartografische generalisatie benadruk-
ken, op basis van de opvatting dat de publikatieschaal
van een kaart bedoeld is om tegemoet te komen aan zo-
wel analytische als kommunikatieve doelen.
Het onderwerp generalisatie is onlangs opgedoken in
kartografische kringen als een onderwerp dat de
hoogste prioriteit verdient. Samen met de geautomati-
seerde objekt-interpretatie, schijnt automatische genera
lisatie een van de belangrijkste nog onoverwonnen
obstakels te zijn bij het streven naar volledig geautoma-
tiseerde produktielijnen in de kartografie. Gelijktijdig
zijn er op verschillende plaatsen initiatieven genomen
om te proberen het probleem op te lossen, onder ande
re bij het IGN in Frankrijk (le men, 1991), de Universi-
teit van Hannover (meyer, 1989, jager, 1990), de Uni-
versiteit van Buffalo (buttenfield delotto, 1989), de
Universiteit van Syracuse (mcmaster monmonier,
1989), Birkbeck College (joäo, 1990) en het ITC (mul
ler mouwes, 1990). Op tenminste twee gebieden be-
staat er een urgente behoefte aan geautomatiseerde
voorzieningen voor generalisatie:
de mogelijkheid om dynamische 'on-line zoom'
operaties te verrichten op meerdere schalen in een
GIS-omgeving, en
de mogelijkheid om digitale kartografische modellen
(DKM) onmiddellijk te kunnen bijwerken vanuit een
centraal gegevensbestand, dat een digitaal land-
schapsmodel (DLM) wordt genoemd.
Het tweede aspekt in het bijzonder is van belang voor
de kartografische produktie. De meeste nationale topo-
grafische diensten zijn nu begonnen met digitale karte-
ringsprogramma's. Digitale kartografische gegevens-
bestanden worden typisch gekenmerkt door grote
hoeveelheden data en komplekse organisatorische struk
turen, die zowel geometrische als attribuutinformatie
bevatten over kartografische verschijnselen. Deze ken
merken veroorzaken komplekse problemen met betrek-
king tot beheer en onderhoud. De huidige Strategie is
om DKM's te produceren, die een exakte replika zijn
van de topografische kaartseries. De resulterende Pro
dukten zijn schaalafhankelijk en ingericht naar de tra-
ditionele bladindeling en formaten. Vandaar dat we
ook te maken hebben met een zekere inefficientie in de
opslag van gegevens. Dit zou konsistentieproblemen
kunnen veroorzaken, aangezien men zeker moet stellen
dat iedere herziening op de ene schaal ook verwerkt
wordt op de andere schalen. Verder kan het bijwerken
van een verschijnsel andere naastliggende verschijnselen
op verschillende manieren beinvloeden op verschillende
schalen, waardoor gekompliceerde 'opsporingsroutines'
nodig kunnen zijn, die mogelijk tot inkonsistente kor-
rekties kunnen leiden. Tenslotte is er het probleem, dat
er niet automatisch een nieuwe schaal, laten we zeggen
1:150.000, uit de bestaande datasets kan worden afge-
leid. Dit is ongunstig, omdat fysische en sociaal geogra-
fische verschijnselen kenmerken vertonen, waarvan de
schaalafhankelijkheid niet noodzakelijkerwijze overeen
komt met de willekeurige diskrete schalen die worden
toegepast in nationale karteringsinstellingen.
Het verzamelen van kennis over kartografische generali
satie betekent een noodzakelijke stap in de richting van
de formalisatie en uitvoering van geautomatiseerde ge-
neralisatieprocedures. In dit Stadium is het zinvol om
vorige pogingen op het gebied van de automatische ge
neralisatie de revue te laten passeren, om de kontekst te
verschaffen voor toekomstige vooruitgang.
Achtergronden
De meeste recente pogingen om het proces van het ge-
neraliseren van kaarten te automatiseren waren gericht
op de geometrische aspekten van het probleem, en de
oplossingen waren van toepassing op geisoleerde karto
grafische Objekten, zoals digitale lijnen op grootschali-
ge kaarten, in de reeks van 1:5.000 tot 1:25.000. Veel
van de gepresenteerde algoritmen voor lijngeneralisatie
houden geen rekening met de geografische eigenschap-
pen van kartografische lijnen en gaan er blindelings van
KT 1991.XVII.4
41
