o
worden geanalyseerd. Dit levert in totaal al minstens
(4 16) X 5 100 velden van onderzoek op, een bi-
bliotheek vol. Voor dit artikel is vooral het onderscheid
tussen vorm en inhoud van belang, in het tweede zullen
de functie en de modaliteit centraal komen te staan.
De in het WDGM-model beschreven zestien basispro-
cessen WW t/m DD kunnen op zeer veel manieren
worden aaneengevoegd tot längere ketens. Dit valt ech
ter buiten het kader van dit artikel; ik zal me beperken
tot slechts een van de vele mogelijke ketens, namelijk
die van terrein (W) naar mentale voorstelling (M) via D
en G. De basissystemen en -processen kunnen ook ver-
der worden ontleed, bijvoorbeeld volgens de hiervoor
geschetste semiotische aspecten. Voor het vervolg is dan
belangrijk een ontleding van het basissysteem D vol
gens de functies invoer, permanente vastlegging en
uitvoer.
In figuur 4 is de verzameling der digitale modellen D
opgesplitst in een drietal verzamelingen voor digitale in-
voergegevens DIM, DIG en DIW, bijvoorbeeld verkre-
gen door intoetsen (M), scannen van kaarten (G) of
scannen van het terrein bij remote sensing (W), een ver
zameling van min of meer permanente digitale repre-
sentaties van de wereld DRW, en een drietal verzamelin
gen met, alweer digitale, uitvoergegevens DOM, DOG
en DOW, voor het aansturen van bijvoorbeeld een
spraakgenerator (naar M), een plotter of beeldscherm
(G) of een numeriek bestuurde produktiemachine (W).
In het volgende zullen we onze aandacht geheel concen-
DIW DOW
Figuur 4. Een functionele ontleding van de verzameling der
digitale modellen D. Tussen de invoer- en uitvoerbestanden
bevinden zieh min of meer permanente digitale modelten van
(delen van) de wereld. Het uitvoerbestand DOG zou een digi
tale beschrijving van een kaart kunnen zijn.
TERREIN (w)
Figuur 5. Van terrein naar mentale voorstelling via DLM en
DKM. DLM is een geografisch bestand; het beschrijft het ter
rein (drie- of tweedimensionaal) in termen van tijd, geometrie
en thematische attributen. DKM is een kartografisch bestand;
het beschrijft de kaart (tweedimensionaal) in termen van lig-
ging en kleur van stippen, strepen en vlekken, en is uiteinde-
lijk gericht op de mentale voorstelling.
treren op de relatie tussen de digitale representaties van
de wereld (DRW) en de bestanden met digitale Output
naar de grafische 'wereld' G (DOG). Daarover bestaat
veel misverstand.
Een fundamenteel proces
Het centrale thema van dit betoog is te vinden in figuur
5. Uit het totale WDGM-model heb ik, na een functio
nele ontleding van het digitale basissysteem D, een pro
ces gelicht dat ik laat beginnen in het terrein ofwel de
wereld en, hopelijk niet permanent, laat eindigen in een
menselijke geest die, naar verkiezing, deel vormt van
een mens zittend in een leunstoel, wandelend in de ber
gen, interactief construerend voor een beeldscherm of
in het zweet zijns of haars aanschijns aan de weg tim-
merend.
Van het terrein worden allerlei meetgegevens verzameld
en, direct of indirect, omgezet in digitale vorm. Daar-
aan kunnen ook verzonnen gegevens worden toege-
voegd, vanuit de mentale voorstelling, bijvoorbeeld in
een ontwerpproces. Uit deze invoergegevens wordt, met
algoritmen of in een interactief proces een min of meer
permanent Digitaal Landschapsmodel (DLM) ge-
construeerd. Dit komt overeen met de digitale beschrij
ving van de wereld (DRW) uit het voorgaande Schema.
De term Digitaal Landschapsmodel is, voor zover ik
weet, afkomstig van onze oosterburen (van de ven,
1990). Ook zonder dat ik wil pleiten voor een algemene
invoering van deze term (er zijn misschien betere alter-
natieven), vind ik haar erg aantrekkelijk, omdat ze heel
KT 1992.X V1111
INPUT
DOM OUTPUT
DRW
D!X DIGITALE jNPUT UIT X
DRW DIC1TALE REPRESENTATIES V/D WERELD
ofwel
DLM DIGITALE LAN DSC.H AP.S-MODELLEN
DOX DIGITALE OUTPUT NAAR X
constructieprocessen
meebpnocessen
constructieprocessen
DIGITALE LANDSCHAPSMODELLEN (DRW/dLN\)
DIGITALE INVOERCEGEVENS (DIWDIGPISA
DIGITALE KARTOGRAFISCHE MODELLEN (DOC/DKM
weergave p nocessen
ILAARTEN (g)
leesprocessen
MENTALE VOORSTELL1NGEN (M.j
37
