7
perspectieven voor de hekkesluiter
Flevoland, waar een eerste markton-
derzoek een teleurstellend resultaat
opleverde, echter tamelijk somber.
Het lijkt er dus op dat deze fraaie
reeks provincie-atlassen met de Atlas
van Overijssel beeindigd zal worden.
F.J. Ormeling sr
Aanbieding Grote Provincie Atlas
van Overijssel
Met de aanbieding van de Grote
Provincie Atlas van Overijssel op 6
november 1991 in het Provinciehuis
te Zwolle aan mr. J.A.M. Hendrix,
Commissaris van de Koningin in
Overijssel, is aan de publikatie van
een unieke serie atlassen een eind ge-
komen. Een atlas van de twaalfde
provincie, Flevoland, zal niet worden
uitgegeven. Uit een marktonderzoek
is gebleken dat de belangstelling niet
voldoende is om een economisch
aanvaardbare uitgave te realiseren.
De eerste spreker van de dag drs.
P.W. Geudeke, directeur van de Topo-
grafische Dienst, ging in op de kar
tering van Nederland door zijn
dienst en haar voorgangers, en op
enkele historische aspecten van het
kaartenmaken in Overijssel. De kar
teringen in de Republiek der Ver-
enigde Nederlanden waren een ge-
westelijke aangelegenheid. Gelet op
de belangrijkheid van de provincien
lag het zwaartepunt in het westen. In
de "buitenprovincies", schrijft Foc-
kema Andreae, "zijn de middelen
geringer en doet de drang tot voort-
brenging van kaartvoorstellingen
zieh niet in die mate gelden. Reden
te meer om aan de zeldzame Pro
dukten van die streken niet achteloos
voorbij te gaan".
Geudeke noemt als voorbeeld daar-
van de kaart Nieuwe und Grund-
lijcke Bescrijvinghe der Landschap-
pen van Overlsel und Friesslandt
sampt de Omlanden van Groenin-
gen, een wandkaart uit zes bladen
gegraveerd door Johannes van Doe-
tecom uit 1594. Van deze kaart is
een interessante beschrijving bekend,
die luidt: die van Overijssel pre-
tenderen dat die Drenthe onder hen
hoert, dart sustineren sij openlijk en
hebben oyck tot dien eynde een caert
laten drucken tot Deventer, daarin
sij Drenthe maken Overijssels".
Dr. A.T. van Holten, hoofd van de
Groep Atlasprodukties van Wolters-
Noordhoff, constateerde met gepaste
trots dat 3 Vi jaar na het verschijnen
van de eerste atlas, die van Gronin
gen, met de atlas van Overijssel het
project is afgerond: een uniek pro-
ject in Nederland, maar ook in de
wereld. Geen enkel land kan bogen
op een serie atlassen schaal 1:25.000,
waarin de topografische kaart inte-
graal is opgenomen (met uitzonde-
ring van Flevoland dan, red.)
Wolters-Noordhoff heeft nagegaan
door wie en waarom de atlassen
worden gekocht. Uit onderzoek is
gebleken dat kopers beginnen te zoe-
ken naar plekken die ze kennen uit
eigen ervaring, omdat ze er wonen
of geboren zijn. Men is op zoek
naar zijn wortels, zijn oorsprong,
zijn land van herkomst. De kaart is
niet alleen een middel om zieh in
zijn omgeving te kunnen orienteren,
maar ook om zijn bestaan te verhel-
deren. Het gaat dus vooral om emo-
tionele waarde. De atlassen worden
dan ook het best verkocht in provin-
cies, waar de mensen de meeste bin-
ding hebben met hun omgeving:
Friesland, Zeeland en Limburg. Pro-
vincies met de meest excentrische lig-
ging. In Zuid-Holland, waar veel
mensen wonen die in een andere
provincie zijn geboren, was een van
elke vijf bestellingen een atlas van
een andere provincie.
Interessant was ook dat de respons
op het platteland beduidend hoger is
dan in de stad. In de dorpen bestaat
vaak een grotere waardering voor de
eigen omgeving dan in de stad.
De laatste provincie-atlas was voor
mw. drs. W. Hoogendoorn-Beks,
voorzitter van de NVK, aanleiding
enkele kanttekeningen te plaatsen.
Zij vindt het geen goede tijd voor
kartografen, kaartgebruikers en
kaartminnaars. De kartografie die in
Nederland voor een aanzienlijk deel
uit overheidskartografie bestaat, ver-
schraalt. Voor overheidskaarten en
-kaartseries dient men niet meer al
leen aan te tonen dat er een vraag is,
maar ook dat het een koopkrachtige
vraag is. Met het te rigide hanteren
van kostendekkendheid als voor-
waarde voor de körte termijn wordt
een aantal essentiele zaken als conti-
nui'teit in de verslaglegging over ons
land op lange termijn, ten onrechte
opzij gezet.
De provincie-atlassen passen niet in
haar wat sombere beeld. Het PPP
(private-public-partnership), het sa
menwerken tussen overheid en be-
drijfsleven, is hier op een voorbeeldi-
ge manier in de praktijk gebracht.
Een kartografisch produkt is onder
de mensen gekomen. Het afstandelij-
ke aureool van de 'stafkaart' is met
dit produkt omgezet in een huiselijk
plaatje.
Commissaris Hendrix ziet in het
commerciele succes van de atlassen
het bewijs dat er bij mensen een be-
hoefte bestaat bij de eigen omgeving
een steunpunt te zoeken in de snel
veranderende wereld vol informatie
en technologie. Overijssel met zijn
verscheidenheid van landschappen is
Nederland in het klein. Maar ook
hier wordt de vrije ruimte Schaars en
we dienen haar als goede rent-
meesters te beheren.
A.J. Kers
Conferentie in Teheran
Het National Cartographic Centre
(NCC) van Iran bereidt, in samen-
werking met de Universiteit van Te
heran, een internationale conferentie
voor over landmeetkunde en karto
grafie. Volgens de brochure die uit
Iran werd ontvangen zal deze wor
den gehouden te Teheran van 25-27
mei 1992. Meer in het bijzonder zul-
len de volgende onderwerpen aan de
orde komen: 1. nationale basiskarte-
ring, 2. plaatsbepalingssystemen en
nauwkeurigheidswaterpassingen, 3
geografische en landinformatiesyste-
men, 4. kadastrale toepassingen. 5.
hydrografische kaarten, 6. nieuwe
ontwikkelingen in de fotogramme-
trie, 7. nieuwe ontwikkelingen in de
kartografie en 8. opleidings-
vraagstukken. Een ambitieus pro-
gramma voor drie dagen!
Hoewel de officiele inleveringsdatum
van paper abstracts bij de verschij-
ning van dit KT-nummer zal zijn
verlopen, lijkt het toch de moeite
waard enige nadere bijzonderheden
over deze conferentie te verstrekken,
dit te meer daar de opzet enige af-
wijkingen van het normale conferen-
tiepatroon verraadt.
Nieuw voor een conferentie die pre-
tendeert internationaal te zijn is on-
getwijfeld het voornemen om de
landstaal, het Farsi, naast het Engels
tot conferentietaal te promoveren.
Een maatregel die er ongetwijfeld op
KT 1992.XVIII.1
