I
V
worden gezocht waarbinnen een verantwoorde en
betrouwbare integratie van ruimtelijke gegevens moge-
lijk wordt gemaakt. Het huidige onderzoek naar gestan-
daardiseerde, bibliografische ontsluiting van digitale,
ruimtelijke informatie betekent een belangrijk aankno-
pingspunt hiervoor.
Kennisgestuurde integratie van ruimtelijke
gegevens: een voorbeeld
Het is belangrijk de vraag te stellen hoe kennis opge-
slagen, gemanipuleerd en weergegeven kan worden in
een voor zowel GIS als gebruiker herkenbare vorm
(butler, 1988). Dit probleem kent een technische kant
(programmeertalen, systeemconfiguratie), die hier
buiten beschouwing blijft, en een conceptuele kant: het
verantwoord vertalen van declaratieve en procedurele
kennis in zogenaamde produktieregels (kraak, 1988).
Kennis herkenbaar voor systeem
De huidige trend in GIS-modellering kenmerkt zieh door
een veelvuldig gebruik van exaete modellen (Eng. 'crisp
models') die uitgaan van exaet te beschrijven gegevens
(Eng. 'crisp datasets'): noodgedwongen worden onze-
kere, minder exaet omschreven gegevens (Eng. 'fuzzy
datasets') behandeld als exaete gegevens, bijvoorbeeld
de kwantificering van een nominaal gegeven (zoals een
bodemklasse) door middel van een continu gegeven
(zoals een kleipercentage). burrough (1989) formuleert
de v/anneer [conditionele input] dan [modelmatige
outputj'-produktieregels, die kraak (1988) voorstelt,
als:
Z(x,t) f(Ax,tBx,tCx,t
waarin A, B, C, bekende basisgegevens zijn, die via
het modelvertaald worden in de waarde Z, voor
een bepaalde positie x en een bepaald tijdstip t.
De aanduidingomvat in feite alle mogelijke rela-
ties van Boolean tot rekenkundige operaties, waarbij elk
in- en uitgevoerd gegeven als zijnde exaet wordt veron-
dersteld. Deze exaete benaderingswijze laat onvol-
doende ruimte voor de behandeling van kwaliteit van, en
dan met name onzekerheid in, de gegevens en modelpa-
rameters (burrough heuvelink, 1992). Een voorbeeld
(figuur 6) licht deze problematiek nader toe.
Voorbeeld
Stel men bezit een uit bemonstering en interpolatie ver-
kregen gegevensset van een bodemverontreinigende stof
voor een bepaald gebied. Daarnaast is bekend wat de
kosten van een bepaalde saneringsmethode (zoals top-
laag afgraven) bedragen voor hetzelfde gebied (bijvoor
beeld hoge kosten in gebieden met bebouwing). De
vraag die nu gesteld wordt luidt: 'welk deel van het
gebied kan of moet er gesaneerd worden?'
Een eerste (en meest gevolgde) stap is het toepassen van
kennis omtrent een bepaalde normwaarde van de ver-
kennisgestuurde gegevensintegratie
Figuur 6. Voorbeeld van een kennisgestuurde integratie van
ruimtelijke gegevens (voor toelichting wordt verwezen naar de
tekst).
ontreinigende stof:
Wanneer [originele gegevensset 95] dan [geef sane
ringskosten] anders [0]
met als resultaat het plaatje 'kosten sanering normover
schrijding'.
Deze benadering negeert echter volledig eventuele onze
kerheid omtrent de normwaarde en onzekerheid in meet-
en interpolatieresultaten (welke instrumenten en
methoden zijn gebruikt? (lees: lineage)), die natuurlijk
onbekend kunnen zijn. Wanneer men bovendien niet op
körte termijn opnieuw normoverschrijdende gebieden
wil gaan saneren, kan het aan te raden zijn een zeker-
heidsmarge in te bouwen. Hierbij moet niet gedacht
worden aan simpelweg de normwaarde Verlagen, maar
het aanbrengen van een buffergebied met prioriteiten
die afnemen (op een schaal van 0 tot 1) met toenemende
afstand tot de normwaarde. Bijvoorbeeld:
Wanneer [75 originele gegevensset 95] dan [0
prioriteit 1]
waarbij de relatie tussen gegevensset en prioriteit recht
evenredig is.
Op deze basis kan men het te saneren gedeelte van het
buffergebied naar prioriteit vergroten of verkleinen. Het
resultaat kan van groot belang zijn, wanneer toekomstig
landgebruik (lees: definitie gebruiksdoel!), zoals
woningbouw binnen dit gebied, niet met te hoge
KT 1992.XVIII.2
53
originele gegevensset
saneringskosten totale gebied
kosten sanering normoverschrijding
kosten sanering buffergebied
extra
Pier
autter
ib( 16
setecteer buffergebied
bodemsoorten
kosten sanering op zand
totale
kosten
16239
kosten sanering op zand en zavel
totale
kosten
