verslepen met de muis;
verslepen met de pijltjestoetsen (voor het horizontaal
of verticaal verplaatsen); en
verplaatsen met behulp van coördinaten. Coördi-
naten kunnen zowel absoluut als relatief opgegeven
worden.
Speciale effecten
In A&L zijn diverse speciale effecten aanwezig. Met het
'blend' gereedschap kunnen o.a. 3D-effecten en kleur-
verlopen gemaakt worden. Ook kan dit gebruikt worden
voor het vignetteren van vlakken.
Als extra optie bij het printen van kleurscheidingen kan
nog per deelbestand een label met de kleur en rasterhoek
opgegeven worden.
Up to date
Begin 1992 is een nieuwe versie van A&L uitgekomen
(3.1). Een aantal Verbeteringen in deze versie zijn o.a.:
de versie is Nederlandstalig;
het toepassen van 'object cache': objecten in een
document kunnen in het werkgeheugen van de Com
puter opgeslagen worden (bij groot intern geheugen).
Het opbouwen van het grafische scherm gaat nu veel
sneller omdat deze objecten niet meer vanaf de schijf
gelezen worden;
uitgebreide mogelijkheden om de weergave van de
menten op het scherm te beinvloeden;
airbrush effecten voor vlakvullingen;
importeren van data uit spreadsheets voor het maken
van diagrammen; en
optie voor oppervlaktediagrammen.
Conclusie
De afgelopen jaren is er diverse programmatuur op de
markt gekomen die voor de kartograaf van belang
kan zijn. Daarbij is de Apple Macintosh de initiator
geweest, maar met de komst van MS Windows is de
IBM-compatible weer terug in de race.
Naast de drie door ons onderzochte pakketten is er nog
meer op de markt voor de IBM-compatible, zoals GEM
Artline, Windows DRAW en Adobe Illustrator.
De ervaring leert dat de pakketten veel van elkaar over-
nemen. Derhalve blijft het zaak de ontwikkelingen van
de pakketten goed in de gaten te houden. Nadeel van
alledrie de onderzochte pakketten is dat ondersteuning
van een tablet tot dusverre ontbreekt.
De algemene indrukken zijn de volgende.
Corel Draw! is overzichtelijk, snel te leren en snel in
gebruik, maar is van de drie onderzochte pakketten het
pakket wat de meeste beperkingen kent. Voor een gra
fisch ontwerper die wel eens een kaart maakt kan het
volstaan, maar voor professioneel gebruik schiet het te
kort.
Arts Letters is ideaal voor thematische kartografie,
onder meer door de ingebouwde grafiekfunctie.
Designer zit het meest tegen de CAD-wereld aan, en is
dan ook geschikt voor topografische kaarten.
Noten
H. Kramer werkt als onderzoeker remote sensing bij het Sta-
ring Centrum te Wageningen (Postbus 125, 6700 AC Wage
ningen).
G.J. van der Weijden is werkzaam als GIS-specialist bij
Grontmij NV in De Bilt (Postbus 203, 3730 AE De Bilt).
In het kader van een afstudeeropdracht in de richting Land-
meetkunde/Kartografie van de Hogeschool Utrecht, sector
Bouwnijverheid, is een Studie uitgevoerd naar de toepasbaar-
heid van illustratiesoftware voor MS-DOS Computers voor de
kartografie. Dit artikel is een bewerkte samenvatting van het
onderzoeksverslag
Begrippenlijst
Attributen: Grafische instellingen van objecten (o.a.
kleur, lijntype, lijndikte, soort vlakvulling,
tekstgrootte, tekstsoort). Hiermee wordt
niet het begrip attribuut uit de geo-informa-
tica bedoeld.
BezierkrommeEen kromme door t wee punten, die via een
hogere-graads vergelij king wordt beschre-
ven.
Bitmap: Een rasterbestand dat bijvoorbeeld ge
bruikt kan worden als ondergrond bij het
op het beeldscherm digitaliseren.
Boundingbox: De kleinste rechthoek die exact om een
object past.
Dialogbox: Een scherm dat in beeld verschijnt als een
commando meerdere opties bevat.
Grid: Een rechthoekig patroon van punten in het
werkscherm, dat als referentie gebruikt kan
worden.
Group: Een verzameling van twee of meer objecten
die gezamenlijk bewerkt kunnen worden.
Handles/points: Punten van een object, die geselecteerd
kunnen worden om het object te bewerken.
Object: Een grafisch element, zoals een symbool,
een lijn of tekst.
PostScript: Paginabeschrijvingstaal die ontwikkeld is
ten behoeve van pagina-opmaak Systemen.
De meeste illustratiesoftware gebruikt deze
taal om de kaart te beschrijven om
zodoende naar een hoogwaardige uitvoer
toe te kunnen werken.
Linealen die längs de illustratie op het beeld
gezet kunnen worden.
Een toets of combinatie van toetsen (vaak
met de ctrl- of alt-toets), die gebruikt wordt
voor het kiezen van een commando.
Verplaatsen van de muis terwijl de muis-
knop ingedrukt wordt gehouden.
Gereedschappen voor tekenen en
bewerken.
Rulers:
Shortcut key:
Slepen:
Tools:
Literatuur
Arts Letters Editor handleiding. lOe editie. Dallas (USA):
Computer Support Corporation.
Bosma, H.M. (1989), Kartografische programma's op de
Apple Macintosh. Kartografisch Tijdschrift XV, nr. 1,
pp. 47-53.
Vervolg literatuur op blz. 76.
KT 1992.XVIII.2
63
