Voorlopige conclusies
kaarten te roteren als ze geen tekst bevatten - zodat
anders verborgen patronen naar boven komen. En het
zou perfect mogelijk zijn om in 'establishing shots' te
voorzien: wanneer men van de ene detaillocatie naar de
andere gaat moet het atlassysteem in Staat zijn om auto
matisch een kleinere kaartschaal te genereren die de twee
locaties met elkaar verbindt.
Dit voorlopige overzicht van structurerende gereed-
schappen of functies zou tot de conclusie moeten leiden
dat bij de overgang naar een digitale omgeving er niet
alleen sprake is van winst. Zelfs al is er een aantal
nieuwe mogelijkheden, niet alle nuances van traditionele
alassen kunnen worden gesimuleerd. Maar ook al is er
daar sprake van een verarming van structurerende
gereedschappen (vooral vanwege het verlies van de
mogelijkheid zaken in een bepaalde volgorde te presen-
teren), de overblijvende structurerende functies zijn
krachtiger.
Traditionele atlasconcepten zoals de strekking en het
verhaaltype zijn moeilijk om naar het digitale format
over te brengen. Door zijn essentiele eigenschap van
vrije directe toegang ontbeert de electronische atlas het
Literatuur
Akerman, J.M. (1991), On the Shoulders of a titan viewing
the world of the past in atlas structure. PhD thesis, Pennsyl
vania State University.
Arnberg, W. (1991), The National PC Atlas of Sweden. In:
K. Rybaczuk M. Blakemore eds. Proceedings 15th ICA
ConferenceBournemouth 1991, vol. 2, pp. 661-669.
Calder, N. (1991), GIS and the new global geography. GIS
LIS '91 Proceedings, Atlanta: ACSM, 1991. Vol. 1,
pp. XVII-XXXI.
Caron, R. (1980), Cartographie comme rhetorique. Bulletin
du Comite frangais de cartographie.
Lagerlöf, S. (1906), Niels Holgersson's wonderbare reis.
Stockholm.
Lodge, D. (1990), Narrative with words. In: H. Barlow,
C. Blakemore and M. Weston-Smith eds. Images and under-
standing. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 141-153.
Malot, H. (1894), Alleen op de wereld (Sans famille). Paris:
Bibliotheque Charpentier.
Miller, J. (1990), Moving pictures. In: H. Barlow, C. Blake
more and M. Weston-Smith eds. Images and understanding.
Cambridge: Cambridge University Press, pp. 180-194.
Muehrcke, P.C. (1990), Cartography and Geographical Infor
mation Systems. Cartography and Geographical Information
Systems 17-1, pp. 7-15.
Ormeling, F.J. (1988), Teaching Atlas Design. In: Proceedings
13th International Cartographie Conference, Morelia 1987.
Aguascalientes: Instituto Nacional de Estadistica, Geografia e
Informatica.
Ormeling, F.J. en M-J. Kraak (1990), Kartografie, visualisatie
van ruimtelijke informatie. 2e editie, Delft: Delftse Universi-
taire Pers.
Smith, A. (1980), Goodbye Gutenberg - the newspaper revo-
lution of the 1980s. Oxford: Oxford University Press.
Uspensky, B.A. (1973), A poetics of composition. The struc
ture of the artisüc text and typology of a compositional form.
Berkeley: University of California Press.
bindmiddel om als een geheel te worden ondervonden;
door te voorzien in 'establishing shots' kan dit bezwaar
echter tot op zekere hoogte worden verholpen. De moge
lijkheid om te wisselen tussen dialoog en beschrijving is
in beide atlasvormen aanwezig, maar sterker in de digi
tale omgeving.
Tot nu toe zijn in dit artikel beide atlastypen tegenover
elkaar gezet; in sommige gevallen, en de Zweedse PC-
atlas is daar een van, kunnen de twee formats elkaar
echter aanvullen. De PC-atlas van Zweden ondersteunt
de traditionele papieren Nationale Atlas van Zweden
met aanvullende gegevens; dit voegt een geheel nieuw
element toe aan de discussie, en voorziet in een aantal
geheel nieuwe structureringsmogelijkheden.
Noten
Prof. dr. F.J. Ormeling is voorzitter van de vakgroep Karto
grafie, Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen, Rijksuniver-
siteit te Utrecht (Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht, tel. 030-
531373).
Dit artikel is de Nederlandse vertaling van een voordracht
gehouden op 21 mei 1992 op het Instituto Geografico Nacional
te Madrid, ter gelegenheid van de bijeenkomst van de ICA
Commission on National and Regional Atlases.
Atlasverwijzingen
Atlas geograficzny dla klasy IV(1975), Warszawa: PPWK.
Atlas van Nederland (1984-1991). 2e editie. Den Haag: Staats-
uitgeverij
Atlas zur Geschichte. 2 vols. (1976, 1978). Gotha: Haack.
Barraclough, G. (1984), The Times Atlas of World History.
Maplewood, NJ: Times Books.
Chaliand, G., J-P. Rageau (1991), Atlas strategique. Paris:
Eds. Complexe.
Davies, H.R.J. (1973), Tropica! Africa: an Atlas for Rural
Development. Cardiff: University of Wales Press.
Dean, W.G. (1969), Economic Atlas of Ontario. Toronto:
Government of Ontario.
Espenshade Jr, E.B. (1991), Goode's World Atlas, 18th ed.
Chicago: Rand McNally.
Geoscope - Interactive Global Change Encyclopedia. Cana-
dian Space Agency and Canadian Centre for Remote Sensing.
Montreal/Ottawa, 1992.
Harrison, R.E. (1944), Look at the World. The Fortune Atlas
for World Strategy. New York: A.A.Knopf.
Kidron, M. and D. Smith (1991), The new State of war and
peace. Derby: Swanston Publishing Co.
Ormeling, F.J. (sr.) (1976), Grote Bosatlas, 48th ed. Gro
ningen: Wolters-Noordhoff.
Siekierska, E.M. (1990), Electronic Atlas of Canada and elec
tronic mapping projects. In: T. Trainor (ed.), Proceedings
ICA National Atlases Commission Meeting 1990 Beijing. Bei-
jing: China Cartographie Publishing House, pp. 45-51.
Smith, R.M. (1989), Atlas of Arkansas. Fayetteville: Univer
sity of Arkansas Press.
Tessier, Y. c.s. (1986), Vinter Atlas. Les ressources du Quebec
et du Canada. Quebec.
Thompson, D., J. Wiedel (1977), Atlas of Maryland. College
Park: University of Maryland Press.
World Atlas (1990). Novato CA: The Software Toolworks Inc.
42
KT 1992 .XV1113
