drie series gegeven: eerst acht kaartjes met vele mil-
joenen jaren tussenruimte tot aan het Tertiair (kaarten
6, 7, 14, 20, 26, 27, 33 en 37), daarna volgen er zes van
het Pleistoceen met honderdduizenden jaren interval
(kaarten 47 t/m 50, 55 en 57), en tenslotte vijf van het
Holoceen met duizenden jaren interval (kaarten 69 t/m
73). Deze laatste reeks omvat de tijd dat het land reeds
was bewoond, maar de serie kaartjes geeft alleen de
veranderingen längs de kust; kaartjes van de bewonings-
geschiedenis, die in deel 2 een plaats hadden moeten
hebben, ontbreken helaas omdat de prehistorie, zoals
gezegd, is vervallen. Het laatste kaartje van deze reeks is
dat van de Romeinse tijd.
Dergelijke reconstructies vinden we ook in deel 2, Bewo-
ningsgeschiedenis, en daar is juist het eerste kaartje dat
van de Romeinse tijd (kaart 3), en in deel 20, Landin-
richting, laat men de geschiedenis van de Zuiderzee öök
weer beginnen met een kaartje van de Romeinse tijd
(kaart 33). AI deze drie reconstructies zijn, zoals gezegd,
verschillend. Het toont zowel de onzekerheid van deze
reconstructies aan als het tekort aan coördinatie bij de
makers.
Die onzekerheid blijkt ook uit twee andere reconstruc
ties in deel 2: die van het jaar 800 (kaart 5), waarop een
deel van de Waddenzee reeds aan wezig is, maar ook een
groot veengebied ten zuiden van Vlieland, terwijl dit
volgens kaartje 73 in deel 13 in de Romeinse tijd al zee
was. Kaart 6 in deel 2 geeft het landverlies na 800, maar
daar is ook een stuk bij dat volgens de tegenoverstaande
kaart 5 toen al Waddenzee was.
Een bijzonder mooie historisch gerichte kaart is die van
de landaanwinning sinds 1300 in deel 15 (Water, kaart
22), waarop bovendien grafiekjes per provincie de
oppervlakte aangewonnen land in hectares per 25 jaar
aangeven. Voor een kaart van de veranderingen van de
/ö«t/grenzen van ons land moet men echter de vorige
Atlas van Nederland raadplegen.
Een zeer ongelukkig voorbeeld van een historische kaart
is daarentegen die van de historische groei van een bin-
nenstad waarvoor Haarlem is gekozen (deel 2, kaart 49)
en waar de opeenvolgende zones slechts zijn onder-
scheiden door rode arceringen op gelijke afstanden die
alleen in richting verschillen. Een dergelijk beeld is heel
moeilijk leesbaar: bovendien bevatten ze nog fouten.
28 Oppervlaktewaterverontreiniging, 1986
Figuur 3. Fragment van kaart 28 uit deel 17 (Milieu): Oppervlaktewaterverontreiniging, 1986.
48
KT 1992.XVIII.3
1
2
3
4
9
10
1 1
12
5
6
7
8
13
14
15
16
>200
organische (micro-) ver-
ontreiniging
1 MAK
2 PAK
3 PCB's
4 waterdamp vluchtige fenolen
5 HCB
y-HCH
Chlorophyl
8 Fosfaat
zware metalen
9 Cadmium
10 Kwik
1 1 Köper
12 Nikkei
1 3 Lood
14 Zink
1 5 Arseen
16 Zuurstof
niet gemeten
overschrijding basiskwaliteitsnorm
