R.J. van Essen kartografische programma's
Cart/o/GRAPHIX: Kaartconstructie in een digitaal
tijdperk
Reeds geruime tijd doet zieh binnen kartografisch Nederland een nieuw gespreksonderwerp voor. Het betreft hier het
softwarepakket Cart/o/GRAPHIX. Vele meningen doen hierover de ronde. Slechts weinige hiervon zijn gestoeld op
praktische ervaring met het pakket. Blijkbaar maakt het pakket zoveel los, dat ondanks de nog relatieve onbekendheid
ervan de interesse van veel kartografen is gewekt. Om aan de ontstane situatie een eind te maken en te voorzien in de
behoefte aan objectieve informatie wordt in dit artikel een beschrijving gegeven van het pakket. Deze is gebaseerd op de
Engelstalige beta-versie.
In dit artikel is het helaas niet mogelijk een volledige
beschrijving van Cart/o/GRAPHIX te geven. Er zal
worden volstaan met het aangeven van de grote lijnen,
waarbij de nadruk zal liggen op de mogelijkheden die
Cart/o/GRAPHIX biedt voor een kaartproducerende
instelling in een marktsituatie. Eerst zal echter gepoogd
worden Cart/o/GRAPHIX een plaats te geven binnen
het scala van kartografische pakketten en Software met
kartografische toepassingen.
Een kartografisch softwarepakket?
Het eerste dat over het algemeen gebeurt wanneer een
potentiele gebruiker wordt geconfronteerd met een
nieuw softwarepakket, is dat wordt geprobeerd dit te
classificeren binnen het geheel van al bekende Software.
Bij de discussies over Cart/o/GRAPHIX hoort men in
eerste instantie veelal dat het hier een geografisch infor-
matiesysteem (GIS) op de Apple Macintosh of een
kaarttekenpakket zou betreffen.
Geen van beide classificaties dekt de lading van Cart/o/
GRAPHIX. Gezien de pakketten die tegenwoordig het
predikaat GIS opgespeld hebben gekregen, zou gesteld
kunnen worden dat Cart/o/GRAPHIX ook een GIS is.
Het is namelijk een pakket, dat digitale geografische
gegevens bewerkt en visualiseert, waarbij de geometri
sche informatie topologisch is gestruetureerd. Deze
tegenwoordig veel gehanteerde en zeer ruime omschrij-
ving lijkt echter meer vanuit commerciele motieven te
worden gebezigd dan dat zij enige informatieve waarde
heeft. Wanneer een meer strikte omschrijving wordt ge-
bruikt, waarbij de nadruk Iigt op de analyse van geogra
fische gegevens, kan Cart/o/GRAPHIX niet als een
GIS-pakket worden gezien. Het ontbeert hiervoor te
veel de analysemogelijkhgden, zoals die aanwezig zijn
bij een erkend GIS-pakket als ARC/INFO.
De classificatie als kaarttekenpakket voldoet ook geens-
zins. Hiervoor is de tekenfunctionaliteit van Cart/o/
GRAPHIX te beperkt.
Nu we weten wat voor pakket Cart/o/GRAPHIX niet
is, doemt de vraag op hoe het dan wel kan worden
gekenmerkt. In een van de eerste zinnen van de handlei-
ding wordt Cart/o/GRAPHIX omschreven als een
'kaartconstructieprogramma'. Het construeren slaat
hierbij op het opbouwen van een kaart, uitgaande van
een hoeveelheid geografische gegevens in hoofdzakelijk
alfanumerieke vorm. Bij het begrip kaart ligt de nadruk
op het conventionele papieren produkt van hoogwaar-
dige grafische kwaliteit.
Met deze constateringen kan de plaats van Cart/o/
GRAPHIX in het kartografische produktieproces
worden bepaald. Wanneer men op basis van grote hoe-
veelheden geografische gegevens beslissingen wil nemen
omtrent de ruimtelijke inrichting van een gebied, ligt
toepassing van een GIS voor de hand. Aan de kwaliteit
van de kartografische uitvoer van deze Systemen is over
het algemeen echter weinig aandacht besteed. Deze is
dan ook in de meeste gevallen ondermaats of kan slechts
via zeer omslachtige handelingen worden verhoogd. De
teken- of CAD-pakketten aan de andere kant, hebben
over het algemeen wel de mogelijkheid van een hoog-
waardige kartografische uitvoer. Deze pakketten ken
merken zieh echter door Sterke parallellen met het tradi-
tionele tekenen. Dat wil zeggen, op basis van een schets
wordt door het trekken van lijnen, het zetten van Sym
bolen en het inkleuren van vlakken een hoogwaardige
afbeelding verkregen. En ondanks het feit, dat de set
van tekengereedschappen de gebruiker van een teken-
pakket een veelvoud van de mogelijkheden biedt die de
klassieke tekenaar tot zijn beschikking had, blijft het
tekenen zeer arbeidsintensief en vanuit informatie-tech-
nologisch opzicht weinig structureel. Dat wil zeggen:
deze vorm van kaartvervaardiging is vanuit het stand-
punt van kostenefficientie uitsluitend te rechtvaardigen
wanneer het een eenmalige ad hoc produktie betreft. En
niet wanneer er sprake is van kaartvervaardiging binnen
een al bestaand netwerk van digitale geografische gege-
vensstromen. Hierbinnen ligt het veeleer voor de hand
om van de beschikbaarheid van deze gegevens gebruik te
maken, maar tot voor kort bestanden hiervoor geen
kant-en-klare oplossingen.
KT 1993.XIX.2
41
