kaarten op een laag pitje, bovendien was het niet com-
pleet. Voor die tijd hadden BAKOSURTANAL (Badan
Koordinasi Survey dan Pemetaan, de Indonesische
nationale instantie voor karteringen en inventarisatie
van natuurlijke hulpbronnen) en andere regeringsinstan-
ties al gebieden gekarteerd op schaal 1:100.000,
1:50.000 en 1:25.000. Dit werd mede gefinancierd door
de Wereld Bank (WB) en andere donoren.
Een Studie van Bakosurtanal uit die tijd kwam tot de
conclusie dat het zonder verdere externe hulp nog min-
stens 35 jaar zou duren om het nationale basiskaarten
programma af te werken. Bij inschakeling van het
bedrijfsleven en mits er voldoende fondsen beschi kbaar
kwamen zou 17 jaar nodig zijn. Dit zou betekenen dat
beschikbare fotografie (uit 1981, 1982) verouderd zou
zijn voor ze zelfs maar gebruikt was.
Tegelijkertijd werden de transmigratie- en regionale ont-
wikkelingsprogramma's geplaagd door het gebrek aan
basiskaarten en hoogtenetwerken. Onder het TRANS-
III-programma had het Ministerie van Transmigratie de
verantwoordelijkheid voor de vervaardiging van basis
kaarten 1:50.000 op zieh genomen. De produktie van die
kaarten kostte veel tijd, geld en mankracht, terwijl de
resultaten niet erg betrouwbaar waren.
Daarom besliste de regering in Jakarta dat onder het
TRANS-V-programma alle nieuwe luchtfotografie en
vervaardiging van basiskaarten onder de verantwoorde
lijkheid van Bakosurtanal moest plaatsvinden. Boven
dien moest dit programma worden uitgebreid en samen-
gevoegd met het nationale programma van Bako
surtanal.
Verder werd ook besloten om programmabij stand en
versterking van Baksurtanal aan te bieden in de vorm
van een Technical Advisory Team (TAT). Tenslotte zou
ook (aanvullende) training en opleiding van de staf van
Bakosurtanal worden gegeven. Alles te samen moest dit
de karteringscomponent van het TRANS-V-programma
gaan vormen, zoals gezegd met Bakosurtanal als pro-
jectverantwoordelijke. Voor de in 1981-1982 opge-
nomen foto's zou de aerotriangulatie, nodig voor de
kartering, onder een door de Canadese regering gefinan
cierd project worden uitgevoerd.
Over het bestaande (begin jaren tachtig) kaartenbestand
kan het volgende worden verteld.
Van Java en Bali bestonden kaarten op de schaal
1:25.000 en 1:50.000, echter nog uit de koloniale tijd.
Dit geldt eveneens voor relatief kleine stukken van Nusa
Tenggara, Sulawesi en Kalimantan. Sumatra en delen
van Kalimantan waren in de jaren zeventig opnieuw
gekarteerd (1:50.000) uit nieuwe luchtfoto's en met
steun van Australie. Dit land heeft eveneens geholpen
bij de kartering (1:100.000) van delen van Irian Jaya en
de Molukken. Met Japanse steun was tenslotte een klein
stuk Zuid-Kalimantan gekarteerd.
Voor de aerotriangulatie van Sumatra was het daar in de
tweede helft van de vorige eeuw nog door Oudemans
gemeten terrestrische triangulatienetwerk met veel
moeite gereconstrueerd. De aerotriangulatie bevestigde
de uitstekende kwaliteit van dit op bergtoppen verze-
kerde netwerk.
Bestudering van oude kaarten leert dat in de landelijke
gebieden, ook op Java, nog niet zo veel veranderd is,
ondanks de enorme bevolkingstoename. Bestaande
dorpen en stadjes zijn eerst sterk verdicht, voordat men
is gaan uitbreiden buiten de bebouwde kom.
Samenvatting van de karteringscomponent
Planning
Onder TRANS-V werd het bestaande karteringspro-
gramma van Bakosurtanal samengevoegd met het pro
gramma om basiskaarten en luchtfotografie voor het
transmigratieprogramma te leveren.
Te samen vormden deze de karteringscomponent van
het TRANS-V-programma. Deze component bestond
uit:
ongeveer 520.000 km2 luchtfotografie op schaal
1:25.000 en 1:50.000, vooral in Kalimantan, Sula
wesi, Sumatra en Oost-Timor;
aanschaf van satellietbeelden (pas later toegevoegd);
basiskaarten op schaal 1:50.000 in Kalimantan en
Sulawesi (ongeveer 1100 bladen) en op schaal
1:100.000 in Irian Jaya (ongeveer 120 bladen);
waterpasnetwerken in Sumatra en gedeelten van
Kalimantan en Sulawesi (totaal ongeveer 9000 km);
mobilisatie van een Technical Advisory Team (TAT)
om te helpen met projeetmanagement, ontwikkeling
van Software en kennisoverdracht op het gebied van
de automatisering in de kartografie, digitaal karteren
en hogere geodesie;
training voor stafleden van Bakosurtanal in de vorm
van opfriscursussen, Workshops, studiebeurzen en
dergelijke;
aanschaf van materiaal, reserve-onderdelen en het
afsluiten van onderhoudscontracten.
Om er zeker van te zijn dat de transmigratieplanning
geen vertraging zou oplopen werd een gedeelte van de
werkzaamheden alvast gefinancierd onder het SUAT-V
(Start Up Activities Trans-V) project. Voor Bako
surtanal ging dat om luchtfotografie en de produktie
van fotokaarten.
Figuur 2. De auteur doet alsof hij weet waar hij is, gadege-
slagen door bewonderende blikken van toeschouwers.
KT 1993.XIX.3
41
