Kartografisch onderwijs en opleiding aan de Technische
Universiteit van Bandung
T. Lukman Aziz
Aon het kartografisch onderwijs werd bij de afdeling Geodesie van de Technische Universiteit van Bandung tot het begin
van dejaren zeventig nog maar weinig aandacht geschonken. Met Nederlandse ontwikkelingshulp werd in 1975 de School
voor Fotogrammetrie en Kartografie gesticht. Dit artikel schetst de ontwikkeling van de school sedert 1975 en de invloed op
het kartografisch onderwijs van die afdeling Geodesie.
Inleiding
De afdeling Geodesie van de Technische Universiteit van
Bandung (Institut Teknologi Bandung, ITB) werd in
1950 opgericht als een zelfstandige afdeling. Vanaf die
tijd is de afdeling verantwoordelijk geweest voor het
onderwijs in landmeten en karteren in Indonesie1. In
verband met de snelle ontwikkelingen op vele gebieden
in Indonesie, waarbij kaarten nodig zijn om plannen en
ontwikkelingsactiviteiten te ondersteunen, werd de dis-
cipline landmeten en karteren steeds belangrijker. Dit
heeft steeds een uitdaging betekend voor de afdeling om
te zorgen voor goed onderwijs en het opleiden van vol-
doende mankracht op haar vakgebied.
Van 1950 tot 1972 bestond slechts een opleidingsniveau,
geodetisch ingenieur, soortgelijk aan de opleiding van
de Technische Universiteit in Delft. In 1973 werd een
nieuw onderwijssysteem geintroduceerd dat was overge-
nomen van de universiteiten in de Verenigde Staten. Het
nieuwe systeem kende drie opleidingsniveaus (tabel 1),
namelijk:
het middelbaar technisch niveau in landmeten (sinds
1973), en in fotogrammetrie en kartografie (sinds
1975);
het academisch niveau (Sl) sinds 1973 en
het postacademiaal niveau (S2) in landmeten en foto
grammetrie, beide sinds 1981.
Om te kunnen bijdragen aan de karteringsbehoeften van
Indonesie en het daarmee samenhangende benodigde
opgeleide personeel werd in 1975 de School voor Foto
grammetrie en Kartografie (Pusat Pendidikan Foto-
grammetri dan Kartografi, PPFK) opgericht, een oplei-
dingsinstituut voor fotogrammetrische en kartografi-
sche medewerkers op middelbaar technisch niveau. Het
was een samenwerkingsproject tussen het ITB, de Indo
nesische Nationale Karteringsdienst Bakosurtanal2, en
het ITC te Enschede (pranoto asmoro, 1982). Het
Nederlandse Ministerie voor Ontwikkelingssamenwer-
king leverde financiele bijdragen in de vorm van appara-
tuur, materiaal en salarissen voor Nederlandse project-
medewerkers. Van 1975-1980 was dit een zogenaamd 'G
to G' project3 tussen de Indonesische en Nederlandse
regeringen. PPFK is gebleken een goed voorbeeld te zijn
van het geslaagd opzetten van een instituut door het
ontvangende land. In 1980 nam de afdeling Geodesie
van het ITB de verantwoording voor PPFK over en
daarna vormden de opleidingen een integraal deel van
het ITB onderwijssysteem.
Kartografisch onderwijs aan de afdeling
Geodesie
Kartografie heeft vanaf 1950 deel uitgemaakt van het
curriculum van de afdeling, maar de verwezenlijking
verliep weinig vlot. Dit werd veroorzaakt door onvol-
doende bevoegde docenten, te weinig onderwijsmid-
delen als boeken en collegedictaten, tekengereed-
schappen en -materialen, en reproduktiematerialen en
-apparatuur. Tussen 1964 en 1972 werd kartografie
onderwezen in het eerste Semester (14-16 weken); het
bestond per week uit 2 uur College, 2 uur praktische
toepassingen en 2 uur zelfstudie en leverde 2 zoge-
naamde semester-studiepunten-eenheden (CSU)4 op
Tabel 1Niveaus van de academische en niet-academische
studieprogramma 's
-
-
-
-
-
-
-
-
- S komt van 'Stratum', d.w.z. 'laag', hier beter niveau
- D betekent 'diploma'
- SP betekent 'specialist'
- na behalen van de graad van 'bachelor' kan de Studie
worden beeindigd
- S2 is de 'Masters degree' vergelijkbaar met het Nederlandse
doctorandus of ingenieur
- S3 is de Nederlandse doctorsgraad
KT 1993.XIX.3
65
academisch
niet-acade
specialisatie
oplopende
studieduur
programma
misch pro
CSU's
(semester)
gramma
DI
40-50
2-4
D II
80 - 90
4-6
bachelor
DIU
110 - 120
6-10
Sl
DIV
114 - 160
8-14
S2
SP I
180 - 194
12 - 18
S3
SP II
228 - 233
16 - 22
Bron: lukman, 1988.
