netwerk
Twee kaartententoonstellingen achter
de IJssel
Ter gelegenheid van het 40-jarig
ambtsjubileum en het vertrek met de
VUT van de heer C.Z. Halfman,
kaartenbeheerder van het Rijksarchief
in Zwolle, werd van 10 September tot
8 Oktober 1993 een kaartententoon-
stelling ingericht in het Provinciehuis
in Zwolle. De heer Halfman was zelf
nauw betrokken bij de samenstelling
en inrichting.
Het thema van de tentoonstelling was
IJssel en Vecht, drie eeuwen in kaart
met de nadere precisering: 'Drie
eeuwen landschappelijke ontwikke-
ling längs IJssel en Vecht aan de hand
van oude manuscript-kaarten,
gedrukte kaarten en foto's'. Bijna al
het tentoongestelde materiaal kwam
uit de verzameling van het Rijks
archief, waar circa 15.000 kaarten
worden beheerd.
In verband met de kostbaarheid van
een gedeelte van het materiaal liep de
tentoonstelling maar een maand en
was er een aangepaste verlichting van
maar 70 lux.
Thematisch waren de kaarten verdeeld
in juridische kaarten (de afbakening
van gewesten), waterstaatkundige
kaarten (Vecht, IJssel en IJsseldelta)
en kaarten voor de defensie.
Enkele voorbeelden van kaarten die de
schrijver interessant vond:
een kaart uit 1570 van de IJssel bij
Hattem, naar aanleiding van een
grensgeschil tussen Overijssel en
Gelderland;
een grootschalige kaart uit 1702
beeldt in het Zwarte Water bij
Hasselt de zogenaamde penan-
tendam af, een ontwerp van de ves-
tingbouwer van Coehoorn. Met
penanten worden hier de gemet-
selde eilandjes bedoeld, waarin
schotbalken kunnen worden neer-
gelaten, waarmee men naar
behoefte een waterloop kan keren
of afdammen;
gedetailleerde kaarten van de
Vecht en het naastliggende gebied
ca. 1740 door De la Rive in
opdracht van de Raad van State
vervaardigd;
een fraaie figuratieve kaart van de
IJssel bij Zalk met de 'nieuwste
kribben' uit 1768.
Het was jammer dat geen middelen
beschikbaar konden worden gesteld
voor de uitgave van een catalogus.
De heer Halfman werd bij zijn
afscheid benoemd tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau.
Voorlopig blijft hij nog betrokken bij
de produktie van de Kadastrale
atlassen in de Overijsselse gemeenten.
In September en begin Oktober was in
het historisch museum Het Palthe
Huis in Oldenzaal de kaartententoon-
stelling Oldenzaal in kaarten 1572 tot
1867 te zien.
Oldenzaal is de stad in Overijssel
waarvan in het verleden hoogstwaar-
schijnlijk de meeste kaarten zijn ver
vaardigd. In de 80-jarige oorlog was
de stad een belangrijke vesting in
Oost-Nederland. Nadat in 1572
Oldenzaal in Staatse handen viel wis-
selde het gezag in de stad tot 1626
maar liefst acht maal tussen Staatsen
en Spanjaarden.
Prive-verzamelaar W. Ahlers bracht
sinds het einde van de jaren zeventig
een groot aantal kaarten bijeen van
Twente, Overijssel en het naastlig
gende gebied, waarvan ca. 50 exem-
plaren waren tentoongesteld. Van een
aantal kaarten waren meerdere uitvoe-
ringen aanwezig, interessant om te
vergelijken. Wel wordt opgemerkt dat
de tentoonstelling niet alleen originele
drukken betrof, maar ook facsimile
uitgaven en fotokopieen.
In 1605 werd de stad voor de vierde
maal door de Spanjaarden ingenomen
en op een kaart uit dat jaar beeldde de
Italiaan Guistaniano de vesting-
werken en het gebied rond de stad af;
binnen de vestingwerken is de topo-
grafie niet weergegeven. Aan de lin-
kerkant, buiten de Deurningerpoort,
zijn Staatse en Bourgondische troepen
in gevecht gewikkeld, aan de rechter-
zijde staan Spaanse kanonnen op de
stad gericht en aan de zuidzijde
zijn twee vrouwen bezig met het neer-
leggen van (linnen?) doeken op de
stadsbleek.
Samensteller Ahlers is van mening dat
de door Joh. Blaeu gemaakte platte-
grond uit 1626, toen de stad definitief
in Staatse handen kwam, niet de wer-
kelijke situatie weergeeft, maar geba-
seerd was op wat te zien was in andere
Steden.
Een aardige tentoonstelling. Jammer
dat de weinig professioneel uitge-
voerde catalogus maar liefst /42,50
(franco thuis) kost. Uw rapporteur
heeft hem niet gekocht.
A.J. Kers
Carto Studio verhuisd
Met ingang van 22 november 1993 is
het kartografisch bedrijf Carto Studio
verhuisd. Het nieuwe adres is: Leidse-
straat 32, 1017 PB Amsterdam;
tel. 020-4220452; fax 020-6260873.
Rondo verhuisd
Rondo b.v., een kartografisch bedrijf
uit Breda, is verhuisd. Het nieuwe
adres is: Laan van Mertersem 64,
4813 GH, Postbus 9656, 4801 LT
Breda; tel. 076-227397; fax 076-
229019.
Kadaster en Bridgis samen in GIS
Het Kadaster in Apeldoorn en Bridgis
b.v. in Druten hebben een contract
gesloten voor samenwerking op het
gebied van postcode-/coördinaatbe-
standen. Bridgis gaat de marketing,
KT 1994.XX. 1
17
