i en versehenen in 1990, werden maar liefst 80.000 exemplaren verkocht! Dat had weliswaar te maken met een gunstige aanbieding van een Zweedse boekenclub, maar ook dat is op zich- zelf weer een teken van popularise- ring. Zelfs het thema van het eerste deel is wellicht illustratief voor de populaire aanpak van het hele project. In het kader van een nationale atlas is het immers wat ongebruikelijk, en niet geheel passend binnen de normale doelstelling, om zoveel aandacht te besteden aan karteren en aan kaarten die vroeger en nu in Zweden ver sehenen en gebruikt worden. Immers, in een nationale atlas zijn kaarten slechts een middel om relevante geo- grafische informatie over te dragen en als zodanig mögen ze op zichzelf niet op de voorgrond staan. Daarbij komt dat de hoofdstukken van dit eerste deel wat als los zand aan elkaar hangen en inhoudelijk niet erg veel brengen. De illustraties bestaan in dit deel uiteraard voornamelijk uit gescande fragmenten van bestaande Zweedse kaarten en helaas is deze scanning direct zichtbaar door een overheersende 'grauwsluier' en niet geheel scherpe tekst, iets wat je nor maal ook niet verwacht aan te treffen in een nationale atlas. Wel van uitste- kende kwaliteit is de reproduktie van een kaart van heel Zweden op schaal 1:700.000, die in dertien stukken in het eerste deel van de nationale atlas is opgenomen en daarin wel goed past. Deze kaart met hoogtetinten en reliefschaduwering en een uitgebreide plaatsnamenindex is met de Computer geprodueeerd op basis van een digitaal terreinmodel van de Zweedse Topo- grafische Dienst (Lantmäteriverket; LMV). De Zweedse nationale atlas is een pro ject van LMV samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (SCB) en het Zweedse Genootschap voor Antropo- logie en Geografie (SSAG). De uit- gever van de Zweedse editie, SNA Publishing, is gelieerd aan de Univer- siteit van Stockholm (afdeling Sociale Geografie). Het hele door de overheid gefinancierde project wordt geleid door een redactiecommissie, die bestaat uit 2 vertegenwoordigers van elk van de drie eerstgenoemde organi- saties en de hoofdredacteur. De com- missie wordt bijgestaan door een wetenschappelijke adviesgroep met drie permanente leden, onder voorzit- terschap van prof. S. Helmfrid. Bij elk thema worden er andere specia- listen toegevoegd aan de adviesgroep en een Thema Manager, die aan het hoofd Staat van een thematische redactie, is verantwoordelijk voor het compileren van het manuscript van elk afzonderlijk deel. Aldus zijn er 17 the matische redacties, verspreid over heel Zweden (8 in universiteiten en 9 bij overheidsinstellingen). In totaal zijn er op deze manier meer dan 300 des kundigen betrokken bij de totstand- koming van de Zweedse nationale atlas. Eind 1993 waren de onderste 10 van de Stapel van 17 atlasdelen versehenen. Elk deel belicht in zo'n 170 pagina's een aspect van de geografie van Zweden in een honderdtal kaarten (50% van de ruimte in de atlas), tekst (30%) en afbeeldingen. De standaard- schalen van de kaarten zijn 1:1,25 1:2,5 1:5 en 1:10 miljoen. Als gevolg van de popularisering is er in de tweede editie van de Zweedse natio nale atlas, in vergelijking met de eerste editie, relatief minder aandacht voor de thema's geologie, geomorfologie, bevolking en landbouw en relatief meer aandacht voor recreatie en toe- risme, cultureel erfgoed en behoud en het thema 'Zweden in de wereld'. AI met al is de tweede editie, in tegen- stelling tot de eerste, wat meer het Pro dukt van geografen en wat minder dat van de kartografen. Daarmee is wel licht tevens verklaard waarom de nieuwe Zweedse nationale atlas voor ons kartografen niet al te opzienba- rend is. Veel meer aandacht is er in onze vak- wereld voor de vernieuwende aspecten van de PC-versie van de nationale atlas van Zweden. Uiteraard vanzelf- sprekend in deze tijd is dat de gedrukte atlasdelen werden geprodueeerd met behulp van de Computer, al zijn de aanvankelijke ambities van een vol- ledig computergesteunde produktie wat bijgesteld. Waarschijnlijk omdat de traditionele kartografische normen niet gehaald konden worden, geschiedt een deel van de kaartpro- duktie nog op conventionele wijze. Voor de digitale kaartproduktie wordt bij LM Maps in Kiruna gebruik ge- maakt van Scitex Systemen voor scannen en plotten en vectorsystemen op basis van Auto-Ka, Arc/Info en Intergraph Software worden gecombi- neerd met rastersystemen (bijvoor- beeld Uniras). Een en ander hangt samen met de uiteenlopende wijzen waarop de manuscripten worden aan- geleverd. De nieuwe atlas wordt in ieder geval volledig opgeslagen in een database en dat is een goed uitgangs- punt voor toekomstige herziening en voor de reeds genoemde PC-versie van de atlas. Sinds 1991 is deze database namelijk ook al toegankelijk gemaakt via een programma (op diskettes) voor PC- systemen onder DOS: de Nationale PC-Atlas van Zweden (vanaf 1993 ook leverbaar op CD-ROM). De mini male hardware-eisen zijn: AT/286 of hoger, 640 Kb RAM, 10 Mb geheu- genruimte op de harde schijf, een EGA-kleurenkaart en muisbesturing. De PC-Atlas is weliswaar opgebouwd op basis van de 17 gedrukte boek- delen, maar is veel meer dan alleen maar een PC-versie van de gedrukte atlas, dat wil zeggen veel meer dan alleen maar een electronisch plaatjes- boek en dat maakt het nu juist zo inte ressant. De PC-Atlas werd niet voor niets gepresenteerd als "Een goed- koop [ongeveer 500 gülden] GIS voor het Zweedse volk". Het doel van de PC-Atlas is het bij een breder publiek (ook op Scholen) intro- duceren van de mogelijkheden van geografische analyse en digitale karto grafische gegevens. De PC-Atlas is vooral bedoeld als een inleiding tot GIS en niet zo zeer als een analyse- middel voor de professionele gebruiker. Als ze dat willen kunnen gebruikers echter toch ook hun eigen analysewensen gestalte geven in een zogenaamd 'script', dat ze zelf moeten programmeren en dat in de database kan worden opgeslagen. Zelfs bestaat de mogelijkheid om eigen data in te voeren (als dBase-bestanden) en zo de oorspronkelijke 'atlas' geleidelijk aan 68 KT 1994.XX. 1 Thf C .fm r» ph. ol S wrdm Cfogreph, of Plann and AntmaK Manulanunny and Sarvur A Climalc, Iaar, and Kivrra landnapr and Saltlammli C»rolog> Cnltural C-iiltural I irritagr and Prrvrvai Work and Lri*urr C -ultural Lifr. Rn rratiun and Tourum Swrdrnlnthr World Sra and CoaM Thr infrattrueturr Agruulturr Thr Environment Thr Pnpulati Thr borest«. Map«. and Mapping

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 1994 | | pagina 70