i
en versehenen in 1990, werden maar
liefst 80.000 exemplaren verkocht!
Dat had weliswaar te maken met een
gunstige aanbieding van een Zweedse
boekenclub, maar ook dat is op zich-
zelf weer een teken van popularise-
ring. Zelfs het thema van het eerste
deel is wellicht illustratief voor de
populaire aanpak van het hele project.
In het kader van een nationale atlas is
het immers wat ongebruikelijk, en niet
geheel passend binnen de normale
doelstelling, om zoveel aandacht te
besteden aan karteren en aan kaarten
die vroeger en nu in Zweden ver
sehenen en gebruikt worden. Immers,
in een nationale atlas zijn kaarten
slechts een middel om relevante geo-
grafische informatie over te dragen en
als zodanig mögen ze op zichzelf niet
op de voorgrond staan. Daarbij komt
dat de hoofdstukken van dit eerste
deel wat als los zand aan elkaar
hangen en inhoudelijk niet erg veel
brengen. De illustraties bestaan in dit
deel uiteraard voornamelijk uit
gescande fragmenten van bestaande
Zweedse kaarten en helaas is deze
scanning direct zichtbaar door een
overheersende 'grauwsluier' en niet
geheel scherpe tekst, iets wat je nor
maal ook niet verwacht aan te treffen
in een nationale atlas. Wel van uitste-
kende kwaliteit is de reproduktie van
een kaart van heel Zweden op schaal
1:700.000, die in dertien stukken in het
eerste deel van de nationale atlas is
opgenomen en daarin wel goed past.
Deze kaart met hoogtetinten en
reliefschaduwering en een uitgebreide
plaatsnamenindex is met de Computer
geprodueeerd op basis van een digitaal
terreinmodel van de Zweedse Topo-
grafische Dienst (Lantmäteriverket;
LMV).
De Zweedse nationale atlas is een pro
ject van LMV samen met het Centraal
Bureau voor de Statistiek (SCB) en het
Zweedse Genootschap voor Antropo-
logie en Geografie (SSAG). De uit-
gever van de Zweedse editie, SNA
Publishing, is gelieerd aan de Univer-
siteit van Stockholm (afdeling Sociale
Geografie). Het hele door de overheid
gefinancierde project wordt geleid
door een redactiecommissie, die
bestaat uit 2 vertegenwoordigers van
elk van de drie eerstgenoemde organi-
saties en de hoofdredacteur. De com-
missie wordt bijgestaan door een
wetenschappelijke adviesgroep met
drie permanente leden, onder voorzit-
terschap van prof. S. Helmfrid. Bij
elk thema worden er andere specia-
listen toegevoegd aan de adviesgroep
en een Thema Manager, die aan het
hoofd Staat van een thematische
redactie, is verantwoordelijk voor het
compileren van het manuscript van elk
afzonderlijk deel. Aldus zijn er 17 the
matische redacties, verspreid over heel
Zweden (8 in universiteiten en 9 bij
overheidsinstellingen). In totaal zijn
er op deze manier meer dan 300 des
kundigen betrokken bij de totstand-
koming van de Zweedse nationale
atlas.
Eind 1993 waren de onderste 10 van de
Stapel van 17 atlasdelen versehenen.
Elk deel belicht in zo'n 170 pagina's
een aspect van de geografie van
Zweden in een honderdtal kaarten
(50% van de ruimte in de atlas), tekst
(30%) en afbeeldingen. De standaard-
schalen van de kaarten zijn 1:1,25
1:2,5 1:5 en 1:10 miljoen. Als gevolg
van de popularisering is er in de
tweede editie van de Zweedse natio
nale atlas, in vergelijking met de eerste
editie, relatief minder aandacht voor
de thema's geologie, geomorfologie,
bevolking en landbouw en relatief
meer aandacht voor recreatie en toe-
risme, cultureel erfgoed en behoud en
het thema 'Zweden in de wereld'. AI
met al is de tweede editie, in tegen-
stelling tot de eerste, wat meer het Pro
dukt van geografen en wat minder dat
van de kartografen. Daarmee is wel
licht tevens verklaard waarom de
nieuwe Zweedse nationale atlas voor
ons kartografen niet al te opzienba-
rend is.
Veel meer aandacht is er in onze vak-
wereld voor de vernieuwende aspecten
van de PC-versie van de nationale
atlas van Zweden. Uiteraard vanzelf-
sprekend in deze tijd is dat de gedrukte
atlasdelen werden geprodueeerd met
behulp van de Computer, al zijn de
aanvankelijke ambities van een vol-
ledig computergesteunde produktie
wat bijgesteld. Waarschijnlijk omdat
de traditionele kartografische normen
niet gehaald konden worden,
geschiedt een deel van de kaartpro-
duktie nog op conventionele wijze.
Voor de digitale kaartproduktie wordt
bij LM Maps in Kiruna gebruik ge-
maakt van Scitex Systemen voor
scannen en plotten en vectorsystemen
op basis van Auto-Ka, Arc/Info en
Intergraph Software worden gecombi-
neerd met rastersystemen (bijvoor-
beeld Uniras). Een en ander hangt
samen met de uiteenlopende wijzen
waarop de manuscripten worden aan-
geleverd. De nieuwe atlas wordt in
ieder geval volledig opgeslagen in een
database en dat is een goed uitgangs-
punt voor toekomstige herziening en
voor de reeds genoemde PC-versie van
de atlas.
Sinds 1991 is deze database namelijk
ook al toegankelijk gemaakt via een
programma (op diskettes) voor PC-
systemen onder DOS: de Nationale
PC-Atlas van Zweden (vanaf 1993
ook leverbaar op CD-ROM). De mini
male hardware-eisen zijn: AT/286 of
hoger, 640 Kb RAM, 10 Mb geheu-
genruimte op de harde schijf, een
EGA-kleurenkaart en muisbesturing.
De PC-Atlas is weliswaar opgebouwd
op basis van de 17 gedrukte boek-
delen, maar is veel meer dan alleen
maar een PC-versie van de gedrukte
atlas, dat wil zeggen veel meer dan
alleen maar een electronisch plaatjes-
boek en dat maakt het nu juist zo inte
ressant. De PC-Atlas werd niet voor
niets gepresenteerd als "Een goed-
koop [ongeveer 500 gülden] GIS voor
het Zweedse volk".
Het doel van de PC-Atlas is het bij een
breder publiek (ook op Scholen) intro-
duceren van de mogelijkheden van
geografische analyse en digitale karto
grafische gegevens. De PC-Atlas is
vooral bedoeld als een inleiding tot
GIS en niet zo zeer als een analyse-
middel voor de professionele
gebruiker. Als ze dat willen kunnen
gebruikers echter toch ook hun eigen
analysewensen gestalte geven in een
zogenaamd 'script', dat ze zelf moeten
programmeren en dat in de database
kan worden opgeslagen. Zelfs bestaat
de mogelijkheid om eigen data in te
voeren (als dBase-bestanden) en zo de
oorspronkelijke 'atlas' geleidelijk aan
68
KT 1994.XX. 1
Thf C .fm r» ph. ol S wrdm
Cfogreph, of Plann and AntmaK
Manulanunny and Sarvur
A Climalc, Iaar, and Kivrra
landnapr and Saltlammli
C»rolog>
Cnltural
C-iiltural I irritagr and Prrvrvai
Work and Lri*urr
C -ultural Lifr. Rn rratiun and Tourum
Swrdrnlnthr World
Sra and CoaM
Thr infrattrueturr
Agruulturr
Thr Environment
Thr Pnpulati
Thr borest«.
Map«. and Mapping