Proefkaart Randstad
37
Van de gedrukte Witsenkaart kan men met behulp van een
Scanner grijsdrukken afleiden die als ondergrond voor the
matische kaarten gebruikt kunnen worden.
De bijlage bij dit nummer van het Kartografisch Tijdschrift
geeft een voorlopige indruk van hoe de Witsenkaart eruit
zal gaan zien. 'Voorlopig' omdat het een momentopname
in het produktieproces betreft en nog niet alle benodigde
informatie in bestandsvorm voorhanden was. De kaart is
tot stand gekomen door het converteren van een selectie uit
het ARC/INFO-Witsenbestand naar Cart/o/graphix, alwaar
de symbooldefinitie en beeldopmaak hebben plaatsgevon-
den. Omdat voor de proefkaart slechts het desktop Publish
ing- (of DTP-)formaat A2 gebruikt behoefde te worden, is
in dit geval gekozen voor het vervaardigen van de eind-
films met een DTP-PostScript laserbelichter (Purup
ImageMaker). De in figuur 5 als 'E' aangeduide produk-
tielijn is dus gebruikt.
Legenda, kleurstelling en kaartinhoud wijken op een aantal
punten af van het kaartontwerp zoals dat hierboven is
beschreven.
In de legenda zijn boomkwekerijen en volkstuinen
samengevoegd tot een nieuwe categorie 'stedelijk
landschap'De kleine oppervlakte en het vergelijkbare
landschappelijke aanzien van beide vormen van grond-
gebruik (gesloten, verstedelijkt landschap) gaven hier-
toe aanleiding.
De bonte rood-met-gele signatuur die werd voorgesteld
om bollenvelden aan te geven, is vervangen door een
egale helgele kleur. Hoewel bollenvelden natuurlijk
nooit helemaal en voortdurend uit bloeiende narcissen
bestaan, blijkt dit geel de beeldvorming ten goede te
komen; de oorspronkelijke signatuur leidde bij kaart-
gebruikers tot foutieve associaties met bebouwd
gebied.
Bij grotere oppervlaktewateren en bij kassen is geen
gebruik gemaakt van de voorgestelde verlooptinten,
omdat ten tijde van de opmaak van de proefkaart het
pakket Cart/o/graphix nog niet over deze grafische
optie beschikte.
Niet alle in het kaartontwerp beschreven puntsymbolen
zijn toegepast in de proefkaart (markante torens,
molens, hoogbouw en kasteien ontbreken), omdat deze
gegevens nog niet uit het bestand geselecteerd konden
worden.
Reliefinformatie ontbreekt omdat er geen bruikbare
digitale bestanden beschikbaar zijn. Voor het opnemen
van dit landschapsbelevingsaspect in de Witsenkaart
zal een keuze gemaakt moeten worden uit het digitali-
seren van een analoge hellingklassenkaart, het scannen
van een analoge reliefschaduweringskaart die qua
schaal globaal overeenkomt met 1:200.000, ofwel het
fotografisch inbelichten van een analoge reliefschadu-
wering.
De perceelsstructuur en de houtwallen ontbreken voor-
alsnog omdat bestanden voor heel Nederland hiervan
nog niet beschikbaar zijn. Deze informatie kan op
diverse manieren opgenomen worden in het
Witsenbestand: door het vectoriseren van een met
behulp van contrastdetectie bewerkt satellietbeeld,
door het integreren van een geometrisch gecorrigeerd
gescand satellietbeeld in de kaartondergrond, door het
selectief digitaliseren van cruciale 'landschapslijnen',
of simpelweg door te wachten tot een bestand beschik
baar komt dat door derden (bijvoorbeeld de
Topografische Dienst) is samengesteld.
Noten
Drs. O.A. Bouma (Rapenburgerplein 47,1011 VG Amsterdam,
tel. 020-6278885) werkte anderhalf jaar aan het
project Witsenkaart: van januari 1992 tot februari 1993 als toege-
voegd onderzoeker bij de vakgroep Kartografie aan de Faculteit
der Ruimtelijke Wetenschappen van de Universiteit Utrecht, en
aansluitend tot augustus 1993 als ontwerper bij de afdeling Grafi
sche Beeldvorming van de Directie Ruimtelijk Onderzoek en
Planontwikkeling i.o. van de Rijksplanologische Dienst (RPD) te
Den Haag. Momenteel is hij werkzaam als free-lance kartograaf.
Het project Witsenkaart werd gei'nitieerd en gefinancierd door de
RPD. Het werd uitgevoerd onder begeleiding van A.C. Perquin,
hoofd van de afdeling Grafische Beeldvorming van de RPD, en
prof.dr. F.J. Ormeling, hoogleraar Kartografie aan de Universiteit
Utrecht.
De auteur is erkentelijkheid verschuldigd aan initiator ir. H. Leef-
lang, directeur van de Directie Ruimtelijk Onderzoek en Planont
wikkeling i.o., aan A.C. Perquin die ervoor zorgde dat het project
Witsenkaart zorgvuldig werd begeleid en aan prof.dr. F.J. Orme
ling voor diens inhoudelijke bijdragen aan zowel het kaartontwerp
als aan het onderzoek in ruimere zin; verder aan drs. J.M. Henge-
veld voor het meedenken en de morele steun in de eerste fase van
het onderzoek, aan H.J. Schuurmans voor advies en testwerk
m.b.t. ARC/INFO-toepassingen, aan drs. J.H.R. van der Schuit
voor het beschikbaar stellen van bestanden uit de centrale data-
bank van de RPD, aan drs. P.J.W, van Straalen voor het formule-
ren van een concept symboolcodering voor de ArcScitex-conver-
sie en aan H.P.M. Hendriks voor de beeldopmaak van de
proefkaart van de Randstad in Cart/o/graphix.
De proefkaart van de Randstad werd dankzij de inzet van A.C.
Perquin door de RPD beschikbaar gesteld aan de lezers van het
Kartografisch Tijdschrift.
Literatuur
Cammen, H. van der (ed.) (1987), Nieuw Nederland,
Onderwerp van ontwerp, Boek I: Achtergronden, Boek II:
Beeldverhalen. Stichting Nederland Nu Als Ontwerp. 's-
Gravenhage: Staatsuitgeverij.
Eo Wijersstichting (1986), Juryrapport ideeenprijsvraag
'Nederland Rivierenland''s-Gravenhage: Staatsuitgeverij.
Eo Wijersstichting (1989), Juryrapport ideeenprijsvraag 'Stad
en land op de helling', ruimtelijk ontwerpen voor een stukje
Europa. 's-Gravenhage: SDU Uitgeverij.
VROM (1990), Land op zieht, zieht op land, Visies op de kaart
van Nederland. Mimstede van Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer, Centrale Directie Voorlichting en
lees verder op blz. 67
KT 1994.XX.2
