Produktiewijze nationale
atlassen 1988-1994
Figuur 2. Produktiewijze van nationale atlassen in Europa 1988-1994.
dezelfde inhoud hebben: vaak vullen ze elkaar wederzijds
aan, hetgeen tot totaal nieuwe dimensies van atlasgebruik
kan leiden. Er is nog geen land waar men alleen digitale
Produkten uit wil brengen.
Hoewel dit artikel ook een beschrijving van de structuren
van deze moderne nationale atlassen beoogt, vormen de tra-
ditionele nationale atlassen toch het uitgangspunt. In
figuur 2 worden deze traditionele atlassen in een speciale
categorie weergegeven. Met betrekking tot de inhoud van
nationale atlassen is men in Europa geconditioneerd door
het nationale-atlas-model dat door Salisjtsjef vorm is gege-
ven in de van 1956 tot 1976 opererende Commissie voor
Nationale Atlassen van de Internationale Geografische Unie
(IGU). Het is de bedoeling van dit model dat in een vaste
volgorde van kaartthema's een zo nauwkeurig mogelijk
beeld wordt gegeven van de geografische kennis van een
Staat. Dat beeld moet zo positief mogelijk zijn; het is
gericht op Status, en de volgorde van de kaartthema's is
beinvloed door het zogenaamde 'Länderkundliches
Modell', een vaste volgorde waarbij begonnen wordt met
geologie en geeindigd met toerisme.
Enkele van de in de laatste vijf jaar geproduceerde, of nog
in bewerking verkerende nationale atlassen volgen nog dit
traditionele model. De als het wäre gestandaardiseerde
volgorde van de thema's vindt men terug bij de Zwitserse,
Belgische, Hongaarse en ook bij de Italiaanse nationale
atlas. Toch zijn er verschillen tussen deze nog als traditio-
neel aan te merken atlassen en degene die twintig jaar gele-
den uitkwamen: de in 1989 gepubliceerde nationale atlas
van Hongarije bevat reeds een omvangrijk tekstgedeelte
waarin een uitvoerige beschrijving van de afzonderlijke
kaarten wordt gegeven, met een uitleg van de daar gehan-
teerde begrippen en karteringsmethoden, en bovendien een
interpretatie van de in die kaarten getoonde patronen. De
sedert 1978 in bewerking zijnde tweede editie van de natio
nale atlas van Belgie bevat thans ook toegepaste kaarten: in
plaats van de bodemkaarten uit de eerste editie bevat de
tweede bijvoorbeeld bodemgeschiktheidskaarten. Ook min
der positieve, maar op de oplossing van problemen gerichte
kaarten zijn hier opgenomen, zoals kaarten van de crimina-
liteit en de werkeloosheid.
De doelstellingen van een nationale atlas veranderen. Het
hoofddoel van de Hongaarse nationale atlas was het moge
lijk maken van de evaluatie van de milieu-aspecten van de
economie, om het menselijk welzijn te bevorderen. Bijna
alle nationale atlassen willen ook een basis bieden voor ver-
der onderzoek. Het hoofddoel van de nieuwe Italiaanse
nationale atlas is de visualisering van de radicale verande-
ringen die het land sedert de Tweede Wereldoorlog heeft
doorgemaakt, waardoor het in een post-industriele maat-
schappij is veranderd. De atlas is op problemen (zoals urba-
nisatie en milieuvervuiling) georienteerd, hoewel de hoofd-
KT 1994.XX.3
I I manuele produktie
computer-ondersteunde produktie
computer-ondersteunde produktie
tevens produktie electronische versie
20
