m Um ije/jh ruimtelijke gegevens - die veelal werden gepresenteerd op gelijke schalen en met een gelijke mate van generalisatie - te vergelijken, over elkaar heen te leggen op of een andere manier te combineren (bakker, van elzakker ormeling, 1987). Betekent dat ook dat er geen verschil is tussen een op de Computer gebaseerd GIS en een electroni- sche atlas? siekierska (1991) maakt een onderscheid tussen drie soor- ten electronische atlassen, een onderscheid dat vooral geba seerd is op de hoeveelheid interactie die wordt toegelaten, en op de analytische mogelijkheden: 1. electronische 'plaatjesboeken' (view-only Systems); 2. het genereren van kaarten naar behoefte; 3. analytische kartografie gebaseerd op een GIS-concept. De eerste editie van de Electronic Atlas of Arkansas was een duidelijk voorbeeld van een electronisch plaatjesboek op diskette. Het doel van de atlas was het verschaffen van informatie over Arkansas aan de zakenwereld, Scholen, bibliotheken en aan het algemene publiek. De atlas wordt ook gebruikt door verschillende overheidsinstellingen in een poging om het bedrijfsleven en de industrie meer in Arkansas te interesseren. Individuen zullen de atlas zo goed als op dezelfde manier gebruiken als een conventionele atlas, zij het dat de kaarten en de teksten nu op een compu- terscherm verschijnen (SMITH, 1988). Moderne versies van de electronische plaatjesboeken verschijnen tegenwoordig op CD-ROM en hebben ook al multi-media kenmerken (zie bijvoorbeeld de Picture Atlas ofthe World in figuur 1). Wat meer flexibiliteit om tegemoet te komen aan de behoeften aan informatie wordt geleverd door electronische atlassen - mogelijk met een kennissysteen interface - die kaarten naar wens produceren, zoals het prototype van het Nederlandse Nationale Atlas Informatiesysteem en het RIA2-systeem van de Rijksplanologische Dienst (RPD) (koop ormeling, 1990). Figuur 1. De Picture Atlas of the World: een multi-media electro nisch plaatjesboek op CD-ROM. De Electronic Atlas ofCanada gaat verder dan kaarten en biedt ook mogelijkheden voor het opvragen van informatie uit het gegevensbestand (database query) (figuur 2) en allerlei analytische functies (siekierska Taylor, 1991). Het eerste doel van de Electronic Atlas ofCanada was de analyse en weergave van gegevens ten behoeve van besluit- vorming binnen de federale overheid. Juist vanwege de extra analytische functionaliteit wordt de Electronic Atlas ofCanada vaker beschouwd als een GIS dan, bijvoorbeeld, de Electronic Atlas of Arkansas. De laatste atlas kan echter ook voor analytische doeleinden worden gebruikt, maar de analyse vindt dan 'met de hand' plaats, of in de hoofden van de atlasgebruikers, zoals dat gebeurt met traditionele atlassen in boekvorm. Het derde type electronische atlassen wordt gekenmerkt door een analytische Software functiona liteit, welke de gebruikersanalyse van de verschafte geogra- fische informatie vergemakkelijkt. Aan de andere kant geven siekierska Taylor (1991, p. 14) impliciet aan dat de Electronic Atlas ofCanada een electronische atlas is en geen GIS, omdat hij "een uiteenlo- pende reeks kartografische functies bevat, die nodig zijn voor het produceren en ontwerpen van uitgebreide electro nische kaarten en voor het uitvoeren van interactieve karto grafische analyses". Ik vind dat er bij deze verklaring vraagtekens gezet kunnen worden, omdat een kartografi sche functionaliteit een van de wezenlijke kenmerken van een GIS moet zijn, met het oog op het gebruik daarvan als hulpmiddel bij analyse en weergave. Momenteel schijnt er echter toch een zekere mate van over- eenstemming te zijn, dat een electronische atlas niet hele- maal hetzelfde is als een GIS. Inderdaad wordt er bij elec tronische atlassen - meer dan het geval is bij de meest toegepaste GISsen die nu op de markt zijn - de nadruk gelegd op het gebruik van kartografische methoden voor de analyse en presentatie van geografische informatie. En in meer of mindere mate kan deze kartografische nadruk lei den tot de afwezigheid of verwaarlozing van de andere ken merken van een GIS, zoals die uit bovenstaande GlS-defini- tie naar voren kwamen. Op deze manier beschouwd is het gevoelsmatige verschil tussen een electronische atlas en een GIS ten dele misschien het gevolg van het feit dat het totale GIS-concept van de integratie nog altijd in een Stadium van ontwikkeling ver- keert. Per slot van rekening bevindt de door de technologi sche ontwikkelingen gestuurde integratie van de geo- en de karteringsdisciplines zieh ook nog altijd in een groeiproces. Met het oog op de ontwikkeling van de electronische atlas sen - en in het licht van hetgeen tot dusver besproken is - lijken de atlaskartografen te behoren tot de vertegenwoordi- gers van ons vakgebied aan het front van die integratie. Misschien dat wanneer GISsen en electronische atlassen wat meer tot rijpheid komen de verschillen kleiner en klei ner worden. Maar electronische atlassen zullen altijd een speciaal soort GIS blijven, vanwege hun kenmerkende manieren voor het struetureren van het informatie-aanbod. ormeling (1992) heeft dit tot uitdrukking gebracht door te stellen dat het belangrijkste verschil tussen een electronische atlas en een GIS de toegevoegde 'verhaalcapaciteit' zal zijn, die bij- KT 1994.XX.3 COMING SEPTEMBER '92! The whole world is at your fingertips— all 7 continents and more than 200 coun- trles—with our latest CD-ROM title, More than 900 captioned photographs Audio and video clips highlighting language and musical traditions around the world More than 800 interactive maps 9 Essays on each country Animations on latitude and longitude, map projections, and j more Pop-up glossary 28

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 1994 | | pagina 30