ELECTRONISCHE ATLASSEN
POTENTIES
clopedieen, schoolboeken en andere leermiddelen, kranten,
tijdschriften, of radio- en televisie-uitzendingen.
De meest specifieke en ingewikkelde geografische vragen
kunnen tenslotte aan een electronische atlas gesteld worden
door professionele gebruikers zoals pianologen en (geo-)
wetenschappers, die bijvoorbeeld werken bij marketingbe-
drijven, bij overheidsinstellingen, of bij universiteiten. Dit
is ook de manier waarop electronische atlassen meestal
gebruikt kunnen worden als ondersteuning bij de besluit-
vorming.
In vergelijking met de traditionele papieren atlassen verge-
makkelijken electronische atlassen zonder meer de manier
waarop geografische informatie wordt verkregen door al
deze verschillende soorten gebruikers en bieden ze meer
uiteenlopende gebruiksmogelijkheden (ftguur 3). De tradi
tionele atlas is een statische momentopname, waarin de
geografische informatie is voorbewerkt, gestandaardiseerd,
gegeneraliseerd en op bepaalde manieren kartografisch
weergegeven om vergelijkingen mogelijk te maken. Daar-
om kan de traditionele atlas, net zoals bijvoorbeeld een tra
ditionele topografische kaart, niet tegemoet komen aan alle
specifieke behoeften van alle verschillende soorten gebrui
kers. Aan de andere kant heeft een electronische atlas, net
zoals een modern digitaal topografisch gegevensbestand, de
potentie om te kunnen voldoen aan veel van die specifieke
behoeften, naast het leveren van het gebruikelijke geografi
sche verhaal.
Bovendien kunnen electronische atlassen hulpmiddelen bie
den, die nog niet beschikbaar waren bij de traditionele
papieren equivalent, zoals sequentie, 'scrollen' en animatie
(KOOP VAN DER schuit, 1990). Er kan zelfs ook gedacht
worden aan het gebruik van geluid. om op die manier te
komen tot een wäre multi-media atlas.
Electronische atlassen hebben de mogelijkheid van een keui
aan analytische en synthetische functies. Zij stellen de
gebruikers in Staat om vele kaartleestaken te automatiseren
en om de resultaten te quantificeren. Net zoals in een GIS
kunnen vormen, ruimtelijke patronen, lengten, oppervlak-
ken, afstanden en richtingen direct in getallen worden uitge-
drukt. Als ze kaarten vergelijken zijn gebruikers in Staat om
de overeenkomsten of verschillen te quantificeren, om de
gebieden die voldoen aan een combinatie van criteria te iso
leren ("alle gebieden met een bevolkingsdichtheid van meer
dan 400 inwoners per km2, gelegen op een afstand van meer
dan 10 km van een autosnelweg en binnen een straal van
30 km van een electriciteitscentrale") of om gebieden op te
vragen die bepaalde overeenkomsten vertonen ("geef me de
tien kaarten die een verschijnsel weergeven dat - in termen
van ruimtelijk patroon of trend - het meest overeenkomt
met het ruimtelijk patroon van het verschijnsel op deze
kaart"). Tenslotte kan de gebruiker bijvoorbeeld ook subca-
tegorieen van de informatie die voorkomt in verschillende
kaarten combineren. vergelijken en analyseren.
Uitgaande van voorbewerkte, vergelijkbare en combineer-
bare geografische gegevens in een, op een flexibele manier,
direct toegankelijke electronische atlas, die tegelijkertijd
voorzien is van verantwoorde kartografische Software
(mogelijk een 'schil' met een kartografisch kennissysteem),
kan elke kartografische weergave worden aangepast aan de
KT 1994.XX.3
specifieke gebruikerseisen. AI doende, kan de gebruiker bij
voorbeeld ook verschillende classificaties uitproberen, of de
oorspronkelijke gegevens op een andere manier manipule-
ren en ze tegelijkertijd 'on-line' analyseren.
Een electronische atlas kan ook worden geraadpleegd op
verschillende aggregatieniveaus (bijvoorbeeld gemeente,
gewest, provincie of nationaal niveau). Veranderingen van
het aggregatieniveau zullen de gebruiker in Staat stellen om
lokale of regionale trends waar te nemen. Het zal ook beter
mogelijk zijn om informatie te verkrijgen over ontwikkelin-
gen in de tijd, met behulp van dynamische modellen of
zelfs animatietechnieken.
Electronische atlassen kunnen dus op vele verschillende
manieren gebruikt worden. In de volgende paragraaf wordt
voorgesteld om de functionaliteit van electronische atlassen
te classificeren en te beschrijven naar hun verschillende
vormen van gebruik om tegemoet te komen aan een behoef-
te aan geografische informatie.
traditioneel geografisch
ruimtelijk verhaal
tegemoet komen aan specifieke
behoeften van gebruikers
sequentie
scrollen
raadplegen op verschillende niveaus
van aggregatie
animatie
voorspellen, modelvorming
analytische (GIS) bewerkingen
synthetische functies
automatisering quantificering van
kaartleestaken (inclusief
patroonvergelijking)
kaartontwerp op basis van doel en
gebruik
Figuur 3. Gebruiksmogelijkheden van electronische atlassen.
31
