hoogste mate van actief gebruik mogelijk maken, niet seri-
eus genomen worden, terwijl ze toch uitermate nuttig kun-
nen zijn, en ook het meest economisch (in termen van kos
ten en baten) voor een bepaald doel. Voor kartografen is het
misschien zeer verleidelijk om te streven naar de ideale
electronische atlas, die geschikt is voor alle mogelijke vor-
men van gebruik en die een volledige GIS en kaartontwerp
functionaliteit heeft. Het kan geprobeerd worden om de
gebruikersinterface van deze ideale atlas zo in te richten dat
de gebruiker - via een passende introductie en een taakge-
richt menu - naar de gewenste vorm van gebruik geleid
wordt (bijvoorbeeld de 'verhaalvorm'de 'grasduinvorm',
de vorm van het gericht zoeken, de kaartproduktievorm, de
modelvorm enz.). Maar niet iedereen die maar een kilome-
ter af woont van de plaats waar hij/zij werkt heeft een Mer
cedes nodig om daar elke dag te komen; een fiets volstaat
ook (en is zeker meer gezondl). Daarom denk ik dat het
beter is om het woord 'niveaus' niet te gebruiken in de con-
text van electronische atlassen, maar te verwijzen naar ver-
schillende vormen van gebruik, die zijn gerelateerd aan spe-
cifieke doelen en aan verschillende categorieen gebruikers.
Teneinde de doelmatigheid van electronische atlassen met
betrekking tot deze vormen van gebruik te vergroten, moet
er veel meer fundamenteel gebruikersonderzoek worden
verricht. Dit gebruikersonderzoek zou zieh allereerst moe-
ten richten op de geografische informatiebehoeften van de
gebruikers van electronische atlassen in het algemeen en
vervolgens op de speeifieke behoeften die gerelateerd zijn
aan de verschillende vormen van gebruik van electronische
atlassen in het bijzonder. Er zou ook meer bekend moeten
worden over de 'gebruiksomgevingen' en er moeten betere
definities komen van de relaties tussen de verschillende
vormen van gebruik en de persoonlijke kenmerken van de
gebruikers (bijvoorbeeld kundigheden en kennis van en
ervaring met de kartografie en Computers). In dit Stadium
kunnen ook verdere resultaten van het onderzoek naar de
kenmerken van de gebruikersinterface en naar het gebruik
van individuele kaarten in de beschouwing worden betrok-
ken.
De resultaten van deze vormen van wetenschappelijk
onderzoek kunnen worden gebruikt om de doelstellingen
van speeifieke electronische atlassen wat duidelijker te for-
muleren. Doelstellingen waaraan in de nabije toekomst mis
schien kan worden tegemoet gekomen met behulp van de
toepassing van multi-media technologie; de verschillende
manieren van weergave in multi-media electronische atlas
sen kunnen de gebruiker opnieuw helpen om de geografi
sche informatie weer wat makkelijker tot zieh te nemen.
Noten
Drs. Corne van Elzakker is universitair docent bij de afd. Karto
grafie van het ITC (Postbus 6, 7500 AA Enschede. tel. 053-874478).
Dit artikel is de Nederlandse vertaling van de paper die hij op 29
april 1993 presenteerde in Visegräd, Hongarije, op een seminar
van de ICA-commissies Education and Training, National and Re
gional Atlases en Map and Spatial Data Use. Het onderwerp was:
Atlassen en ruimtelijke gegevens in electronische vormen van pre-
sentatie: produktie, gebruik, analyse en onderwijs.
Literatuur
Arnberg, W. (1991), The national PC-atlas of Sweden. In: K.
Rybaczuk M. Blakemore (red.), Mapping the Nations. 15th
Conference of the ICA, Bournemouth, UK, 1991. Proceedings,
Vol. 2, pp. 661-669. London: ICA Ltd.
Bakker, N.J., C.P.J.M. van Elzakker F.J. Ormeling 1987),
National atlases and development. ITC Journal 1987-1, pp. 83-92.
Bakker, N.J., C.P.J.M. van Elzakker F.J. Ormeling 1988),
Een Nationale-Atlas Informatiesysteem. Kartografisch Tijdschrift
1988.XIV.2, pp. 43-52.
Department of the Environment (1987), Handling geographic
Information. Report to the Secretary of State for the Environment
of the Committee of Enquiry into the Handling of Geographic
Information. Chairman: Lord Chorley. London.
Elzakker, C.P.J.M. van (1991Kaartgebruiksonderzoek en com-
putergesteunde statistische kartografie. Kartografisch Tijdschrift
1991 .XVII.4, pp. 29-35.
ICA (1973), Multilingual Dictionary of Technical Terms in Carto-
graphy. International Cartographic Association, Commission II,
Chairman E. Meynen. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
Keller, C.P. N.M. Waters (1991), Mapping Software for
microcomputers. In: D.R.F. Taylor (red.), Geographic information
Systems - The microcomputer and modern cartography. Modern
Cartography, Volume One. Chapter 6, pp. 97-128. Oxford: Perga-
mon Press.
Koop, R.O. F.J. Ormeling (1990), New horizons in thematic
cartography in the Netherlands: the National Atlas Information
System. In: J.J. Harts; H.F.L. Ottens H.J. Schölten (red.), EGIS
'90 ProceedingsVol. 2, pp. 614-623. Utrecht: EGIS Foundation.
Koop, R.O. J.H.R. van der Schuit (1990), The prospects of
desktop communication at the front end of a cartographic commu-
nication System. EUROCARTO VIII, Libro de Communicaciones.
NVK (1991), Kartografisch Woordenboek. Samengesteid door
E.S. Bos, P.W. Geudeke, F.J. Ormeling, A.H. Sijmons
G.F. Willems (Werkgroep Kartografische Terminologie).
Amersfoort: Nederlandse Vereniging voor Kartografie.
Ormeling, F.J. (1992), Structuren voor traditionele en digitale
atlassen. Kartografisch Tijdschrift 1992.XVIII.3, pp. 35-42.
Raper, J.F. (1991), User interfaces. In: I. Masser M. Blakemo
re (red.), Handling geographical information: methodology and
Potential applications. Chapter 7. pp. 102-114. Harlow, Essex:
Longman Scientific Technical.
Sandford, H.A. 1985), Atlases, theirplace andpurpose: the
school atlas. Paper presented at the California Map Society
Society of University Cartographers Joint Conference, Los Ange
les and San Francisco.
Siekierska, E.M. D.R.F. Taylor (1991), Electronic mapping
and electronic atlases: new cartographic produets for the informa
tion era - The Electronic Atlas of Canada. CISM Journal ACSGC
Vol. 45, No. l,pp. 11-21.
Siekierska, E.M. (1991). Persoonlijke communicatie tijdens een
bijeenkomst van de ICA Commissie National and Regional Atla
ses in Bournemouth, September 1991.
Smith, R.M. (1988), Electronic Atlas of Arkansas: design and
operational considerations. Proceedings of the 13th International
Cartographic Conference, Morelia, Mexico, 1987. Vol. IV,
pp. 159-167. Aguascalientes, Mexico: Instituto Nacional de
Estadistica, GeogratTa e Informätica.
Wang, Ze-shen (1992), An expert System for cartographic symbol
design. Dissertatie. Universiteit Utrecht ITC Enschede.
KT 1994.XX.3
33
