Het verzamelen van gegevens (al dan niet digitaal)
Hydrografische opnemingen van de eigen schepen van
de Dienst der Hydrografie, van Rijkswaterstaat (RWS)
en van het Directoraat Generaal Scheepvaart en Mari-
tieme Zaken (DGSM);
topografische kaarten, werktekeningen, rivier- en kust-
kaarten (RWS);
foto's, onder andere van kustverkenningen en kenbare
punten;
verkenningen in het veld, waaronder wrakonderzoek
door de eigen schepen en het controleren van de hydro
grafische publikaties door mensen van de afdelingen
kartering;
opvragen van informatie bij vaarwegbeheerders. haven-
meesters, vaarwegmarkeringsdiensten, gemeenten,
ministeries enzovoort. Naast actieve informatie-inwin-
ning wordt de Dienst der Hydrografie via officiele
berichten van vaarwegbeheerders op de hoogte gehou-
den van allerlei wijzigingen;
tijdschriften, kranten en andere media;
mededelingen van kaartgebruikers.
Het controleren van gegevens
Omdat de zeeman moet kunnen vertrouwen op de kaart
wordt er erg veel tijd besteed aan het verifieren van de
gegevens. Zijn de gegevens volledig, recent, is de positie
juist, enzovoort?
Het verwerken van gegevens
De zeer regelmatig binnenkomende dieptegegevens worden
handmatig of met behulp van de Computer verwerkt tot een
dieptebeeld op de gewenste kaartschaal. Er vindt door een
zorgvuldige selectie een enorme reductie van dieptecijfers
plaats. Via interpolatie komt men tot een dieptelijnenbeeld.
Het dieptebeeld, de Berichten aan Zeevarenden en de overi
ge correcties/informatie worden verwerkt in een compilatie-
model. Bij een nieuwe uitgave betreft het een volledig
model, bij een hernieuwde uitgave of een kleine druk wordt
een model op basis van de bestaande kaart gebruikt.
De produktie van de kaarten
Het compilatiemodel gaat naar de tekenzaal, waar alles ver
werkt wordt op de reproduktiefilms of in de Computer,
waarna de drukker met behulp van de zogenaamde eind-
films de drukplaten belicht en vervolgens de kaarten drukt.
Het grootste deel van de kaarten wordt nog altijd handmatig
geproduceerd. Het woord 'handmatig' moet men echter wel
met een korreltje zout nemen, want al jaren wordt een deel
van de kaart met behulp van de Computer gemaakt. De
kaartrand, de randverdeling, de kaartnetten en de Decca-
patronen1 komen rechtstreeks uit de Computer. Voor een
deel van de kaartinhoud wordt gebruik gemaakt van een
database, waarin zeer veel informatie is opgeslagen over
betonning, wrakken, lichten, verkeersscheidingsstelsels,
kenbare punten, pijpleidingen, kabels en boorputten.
Het automatiseren van de kaartproduktie zelf is in volle
gang. De Dienst der Hydrografie is sinds een paar jaar in
het bezit van een Computer Aided Resource Information
System (CAR1S), dat voornamelijk als CAD-(Computer
Aided Design)systeem wordt gebruikt. Hiermee worden de
stroomatlassen en 3 van de 8 uit meerdere bladen bestaande
Hydrografische Kaarten (in totaal 26 kaartbladen) geprodu
ceerd.
Ten behoeve daarvan zijn dieptebeelden en topografie gedi-
gitaliseerd en gegevens uit de database geselecteerd. Er is
een symbolenbibliotheek ontwikkeld waarin alle Symbolen,
die in de kaart voorkomen, opgenomen zijn. Na toevoeging
van teksten en aanvullende gegevens worden er PostScript-
files gecreeerd, die buitenshuis geplot worden. Na het plot-
ten en nakijken van de checkplots worden de definitieve
eindfilms (in het geval van de Hydrografische Kaarten
betreft het vier kleuren) geplot op een rasterfilmplotter.
Zie voor verdere informatie over automatisering bij de
Dienst der Hydrografie het artikel van Laiesse eiders in dit
tijdschrift.
Bijzondere aspecten van nautische kartografie
Bronnen, betrouwbaarheid, verantwoordelijkheid
Het is voor de nautisch kartograaf erg belangrijk om op de
hoogte te zijn van wijzigingen in het gebied dat hij karteert.
Aanleg van nieuwe dämmen, herstructurering van havens,
verondieping van vaargeulen, verplaatsing van betonning,
wijzigingen in verkeersbegeleidingssystemen, het is alle-
maal van belang voor een veilige navigatie. Veel tijd wordt
gestoken in het verzamelen en verifieren van dit soort infor
matie. Vaak zijn gegevens tegenstrijdig of niet volledig.
Het is essentieel om te weten ten opzichte van welke refe-
rentievlakken de gegevens doorgegeven worden (zowel
voor posities, als voor hoogtes en dieptes).
Tevens is het belangrijk dat de bron van de gegevens
bewaard wordt, zodat in geval van schadeclaims nagegaan
kan worden wie aansprakelijk gesteld kan worden. Ook bij
tegenstrijdigheid van gegevens moet de bron vaak terugge-
zocht worden.
Bij een ongeval op zee kan de overheid aansprakelijk wor
den gesteld. Als de kartograaf iets niet of niet juist heeft
gekarteerd, terwijl hij op de hoogte had kunnen zijn, kan hij
KT 1994.XX.4
19