Het verzamelen van gegevens (al dan niet digitaal) Hydrografische opnemingen van de eigen schepen van de Dienst der Hydrografie, van Rijkswaterstaat (RWS) en van het Directoraat Generaal Scheepvaart en Mari- tieme Zaken (DGSM); topografische kaarten, werktekeningen, rivier- en kust- kaarten (RWS); foto's, onder andere van kustverkenningen en kenbare punten; verkenningen in het veld, waaronder wrakonderzoek door de eigen schepen en het controleren van de hydro grafische publikaties door mensen van de afdelingen kartering; opvragen van informatie bij vaarwegbeheerders. haven- meesters, vaarwegmarkeringsdiensten, gemeenten, ministeries enzovoort. Naast actieve informatie-inwin- ning wordt de Dienst der Hydrografie via officiele berichten van vaarwegbeheerders op de hoogte gehou- den van allerlei wijzigingen; tijdschriften, kranten en andere media; mededelingen van kaartgebruikers. Het controleren van gegevens Omdat de zeeman moet kunnen vertrouwen op de kaart wordt er erg veel tijd besteed aan het verifieren van de gegevens. Zijn de gegevens volledig, recent, is de positie juist, enzovoort? Het verwerken van gegevens De zeer regelmatig binnenkomende dieptegegevens worden handmatig of met behulp van de Computer verwerkt tot een dieptebeeld op de gewenste kaartschaal. Er vindt door een zorgvuldige selectie een enorme reductie van dieptecijfers plaats. Via interpolatie komt men tot een dieptelijnenbeeld. Het dieptebeeld, de Berichten aan Zeevarenden en de overi ge correcties/informatie worden verwerkt in een compilatie- model. Bij een nieuwe uitgave betreft het een volledig model, bij een hernieuwde uitgave of een kleine druk wordt een model op basis van de bestaande kaart gebruikt. De produktie van de kaarten Het compilatiemodel gaat naar de tekenzaal, waar alles ver werkt wordt op de reproduktiefilms of in de Computer, waarna de drukker met behulp van de zogenaamde eind- films de drukplaten belicht en vervolgens de kaarten drukt. Het grootste deel van de kaarten wordt nog altijd handmatig geproduceerd. Het woord 'handmatig' moet men echter wel met een korreltje zout nemen, want al jaren wordt een deel van de kaart met behulp van de Computer gemaakt. De kaartrand, de randverdeling, de kaartnetten en de Decca- patronen1 komen rechtstreeks uit de Computer. Voor een deel van de kaartinhoud wordt gebruik gemaakt van een database, waarin zeer veel informatie is opgeslagen over betonning, wrakken, lichten, verkeersscheidingsstelsels, kenbare punten, pijpleidingen, kabels en boorputten. Het automatiseren van de kaartproduktie zelf is in volle gang. De Dienst der Hydrografie is sinds een paar jaar in het bezit van een Computer Aided Resource Information System (CAR1S), dat voornamelijk als CAD-(Computer Aided Design)systeem wordt gebruikt. Hiermee worden de stroomatlassen en 3 van de 8 uit meerdere bladen bestaande Hydrografische Kaarten (in totaal 26 kaartbladen) geprodu ceerd. Ten behoeve daarvan zijn dieptebeelden en topografie gedi- gitaliseerd en gegevens uit de database geselecteerd. Er is een symbolenbibliotheek ontwikkeld waarin alle Symbolen, die in de kaart voorkomen, opgenomen zijn. Na toevoeging van teksten en aanvullende gegevens worden er PostScript- files gecreeerd, die buitenshuis geplot worden. Na het plot- ten en nakijken van de checkplots worden de definitieve eindfilms (in het geval van de Hydrografische Kaarten betreft het vier kleuren) geplot op een rasterfilmplotter. Zie voor verdere informatie over automatisering bij de Dienst der Hydrografie het artikel van Laiesse eiders in dit tijdschrift. Bijzondere aspecten van nautische kartografie Bronnen, betrouwbaarheid, verantwoordelijkheid Het is voor de nautisch kartograaf erg belangrijk om op de hoogte te zijn van wijzigingen in het gebied dat hij karteert. Aanleg van nieuwe dämmen, herstructurering van havens, verondieping van vaargeulen, verplaatsing van betonning, wijzigingen in verkeersbegeleidingssystemen, het is alle- maal van belang voor een veilige navigatie. Veel tijd wordt gestoken in het verzamelen en verifieren van dit soort infor matie. Vaak zijn gegevens tegenstrijdig of niet volledig. Het is essentieel om te weten ten opzichte van welke refe- rentievlakken de gegevens doorgegeven worden (zowel voor posities, als voor hoogtes en dieptes). Tevens is het belangrijk dat de bron van de gegevens bewaard wordt, zodat in geval van schadeclaims nagegaan kan worden wie aansprakelijk gesteld kan worden. Ook bij tegenstrijdigheid van gegevens moet de bron vaak terugge- zocht worden. Bij een ongeval op zee kan de overheid aansprakelijk wor den gesteld. Als de kartograaf iets niet of niet juist heeft gekarteerd, terwijl hij op de hoogte had kunnen zijn, kan hij KT 1994.XX.4 19

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 1994 | | pagina 21