slag, terwijl GPS een wereldomvattend plaatsbepalingssys-
teem is met een eigen ellipsoi'de. Bij het karteren van land,
ingemeten met GPS, kan een behoorlijke verschuiving
optreden ten opzichte van land, zoals het met een lokaal
plaatsbepalingssysteem is ingemeten. Zo is het al voorgeko-
men dat een eiland op een andere plaats bleek te liggen dan
gekarteerd. Als de verschuiving buiten beschouwing werd
gelaten was het eiland wel zeer nauwkeurig ingemeten.
Bij het afprikken van GPS-posities in de kaart moet de
kaartgebruiker er rekening mee houden dat posities, geme-
ten met behulp van GPS, mogelijk aan een andere datum
gerelateerd worden dan het kaartbeeld. GPS-posities zijn
gerelateerd aan een World Geodetic System (WGS84), ter
wijl de kaartposities in de Nederlandse Zeekaarten en
Hydrografische Kaarten gerelateerd zijn aan ED50 (Euro-
pese coördinaten 1950). Tegenwoordig kan de kaartgebrui
ker in zijn GPS-ontvanger meestal aangeven, dat hij coördi
naten in ED50 wil hebben. Als dat niet mogelijk is, moet de
kaartgebruiker een correctie toepassen om de posities cor-
rect te kunnen plotten in de kaart. Deze correctie van 0,05
minuut (93 m) noordwaarts en 0,09 minuut (167 m) oost-
waarts (in het Nederlandse gebied) is vermeld op de kaar
ten. Verschiliende hydrografische diensten overwegen om,
onder andere in het kader van de elektronische zeekaart, ten
opzichte van WGS84 te karteren.
Tot besluit
De zeeman, de watersporter en de binnenvaartschipper
maken allemaal gebruik van kaarten en boekwerken. De
nautisch kartograaf voelt zieh verantwoordelijk voor de vei-
ligheid van de kaartgebruiker en zal dit bij het karteren
altijd voor ogen houden. Misschien is dit wel het meest bij-
zondere aspect van nautische kartografie.
Noten
Drs. Klazien Witteveen is hoofd van de afdeling Hydrografische
Kaarten van de Dienst der Hydrografie (Badhuisweg 167, 2597 JN
Den Haag, tel. 070-3162823). Dit artikel is in samenspraak met
Hans Ferwerda, kartograaf algemene dienst, tot stand gekomen.
De illustraties zijn van Willem Verboom, tekenaar bij de Dienst
der Hydrografie.
1Deccapatronen worden gevormd door hyperbolische lijnen op
de kaart. Ze worden gebruikt bij de plaatsbepaling op zee met
behulp van een Deccassysteem, een hyperbolisch plaatsbepa
lingssysteem.
Literatuur
Ferwerda, J.G. 1994), Lecture 1. Introduction to nautical carto-
graphy; Lecture 2, Maritime cartography - today, and somefutu-
re; Lecture 3, Chart standardization - the International Chart.
Niet gepubliceerde lezingen gehouden ten behoeve van de Ad Hoc
Expert Group Meeting on Maritime Hydrographie Surveying and
Nautical Charting, mei 1994, Jordanie.
Mayer, F. (1993), Cartographic problems of global positioning.
International Hydrographie Review. Monaco, LXX(2), September
1993, pp. 63-70.
Pasquay, J.N. (1993), L'hydrographie, les documents nautiques,
leurs imperfections et leur bon usage. Service Hydrographique et
Oceanographique de la Marine, Paris.
Raasveldt, G.D. (1973), Kaarten voor zeil- en motorjachten.
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VII, nr. 4, pp. 314-317.
Simpson, D. (1993), GPS and nautical Charts - how compatible?
Paper gepresenteerd tijdens de tiende conferentie van het Royal
Institute for Navigation te Londen. november 1993.
Schip en Werf de Zee 5-94, pp. 214-218.
KT 1994.XX.4
21