slag, terwijl GPS een wereldomvattend plaatsbepalingssys- teem is met een eigen ellipsoi'de. Bij het karteren van land, ingemeten met GPS, kan een behoorlijke verschuiving optreden ten opzichte van land, zoals het met een lokaal plaatsbepalingssysteem is ingemeten. Zo is het al voorgeko- men dat een eiland op een andere plaats bleek te liggen dan gekarteerd. Als de verschuiving buiten beschouwing werd gelaten was het eiland wel zeer nauwkeurig ingemeten. Bij het afprikken van GPS-posities in de kaart moet de kaartgebruiker er rekening mee houden dat posities, geme- ten met behulp van GPS, mogelijk aan een andere datum gerelateerd worden dan het kaartbeeld. GPS-posities zijn gerelateerd aan een World Geodetic System (WGS84), ter wijl de kaartposities in de Nederlandse Zeekaarten en Hydrografische Kaarten gerelateerd zijn aan ED50 (Euro- pese coördinaten 1950). Tegenwoordig kan de kaartgebrui ker in zijn GPS-ontvanger meestal aangeven, dat hij coördi naten in ED50 wil hebben. Als dat niet mogelijk is, moet de kaartgebruiker een correctie toepassen om de posities cor- rect te kunnen plotten in de kaart. Deze correctie van 0,05 minuut (93 m) noordwaarts en 0,09 minuut (167 m) oost- waarts (in het Nederlandse gebied) is vermeld op de kaar ten. Verschiliende hydrografische diensten overwegen om, onder andere in het kader van de elektronische zeekaart, ten opzichte van WGS84 te karteren. Tot besluit De zeeman, de watersporter en de binnenvaartschipper maken allemaal gebruik van kaarten en boekwerken. De nautisch kartograaf voelt zieh verantwoordelijk voor de vei- ligheid van de kaartgebruiker en zal dit bij het karteren altijd voor ogen houden. Misschien is dit wel het meest bij- zondere aspect van nautische kartografie. Noten Drs. Klazien Witteveen is hoofd van de afdeling Hydrografische Kaarten van de Dienst der Hydrografie (Badhuisweg 167, 2597 JN Den Haag, tel. 070-3162823). Dit artikel is in samenspraak met Hans Ferwerda, kartograaf algemene dienst, tot stand gekomen. De illustraties zijn van Willem Verboom, tekenaar bij de Dienst der Hydrografie. 1Deccapatronen worden gevormd door hyperbolische lijnen op de kaart. Ze worden gebruikt bij de plaatsbepaling op zee met behulp van een Deccassysteem, een hyperbolisch plaatsbepa lingssysteem. Literatuur Ferwerda, J.G. 1994), Lecture 1. Introduction to nautical carto- graphy; Lecture 2, Maritime cartography - today, and somefutu- re; Lecture 3, Chart standardization - the International Chart. Niet gepubliceerde lezingen gehouden ten behoeve van de Ad Hoc Expert Group Meeting on Maritime Hydrographie Surveying and Nautical Charting, mei 1994, Jordanie. Mayer, F. (1993), Cartographic problems of global positioning. International Hydrographie Review. Monaco, LXX(2), September 1993, pp. 63-70. Pasquay, J.N. (1993), L'hydrographie, les documents nautiques, leurs imperfections et leur bon usage. Service Hydrographique et Oceanographique de la Marine, Paris. Raasveldt, G.D. (1973), Kaarten voor zeil- en motorjachten. K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift VII, nr. 4, pp. 314-317. Simpson, D. (1993), GPS and nautical Charts - how compatible? Paper gepresenteerd tijdens de tiende conferentie van het Royal Institute for Navigation te Londen. november 1993. Schip en Werf de Zee 5-94, pp. 214-218. KT 1994.XX.4 21

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 1994 | | pagina 23