vinden toepassing in het kustonderzoek en advieswerk;
maar ook bij operationele diensten voor stormvloedwaar-
schuwing en olievlekbestrijding.
De Engelstalige Transport Atlas (1987) van de zuidelijke
Noordzee geeft informatie over de verspreiding in de
Noordzee van door Engelse, Nederlandse en Duitse rivieren
aangevoerde watermassa's en daarin aanwezige Stoffen
(figuur 7). Deze verspreiding is berekend met behulp van
numerieke modellen. De atlas heeft een wat ongebruikelijk
formaat van 30 x 30 cm en telt 33 bladzijden, waarvan 22
met eenvoiidige kleurenkaarten van de zuidelijke Noordzee
op schaal 1:2,5 en 1:5 miljoen. Hierop is het gemiddeld
spreidingspatroon per rivier voor diverse windrichtingen en
snelheden weergegeven. Speciale vermelding verdient de
5.25" diskette bij de atlas, waarmee de gebruiker zelf diver
se Varianten van instroom kan doorrekenen en op het beeld-
scherm weergeven, desgewenst in EGA-kleuren. Naar hui-
dige maatstaven is de resolutie bij weergave te laag en
ontbreekt iedere animatie, maar de nadruk lag ook toen al
op de modelkant. Destijds was deze atlas zijn tijd ver voor-
uit, doch hij heeft helaas niet de bekendheid gekregen die
hij verdiende.
De Wadatlas (1989) biedt een handzaam overzicht van de
bestaande kennis van de Waddenzee op het gebied van
bodem, water, lucht, activiteiten en ruimtegebruik, onder-
zoek, bestuur en beheer, aangevuld met uitgebreide litera-
tuurverwijzingen. De atlas heeft een liggend A4-formaat en
bevat 81 kaarten in kleur, alle op schaal 1:690.000. Over de
opzet, inhoud en produktie is al eerder in dit tijdschrift ver
slag gedaan (damoiseaux, de kuyper vroom, 1990). Bij
de Start in 1987 is het gebruik van een GIS wel overwogen,
maar afgewezen uit vrees dat dit veel meer tijd zou kosten.
Bovendien boden de toenmalige GIS-programma's geen
goede presentatiemogelijkheden.
De Wadatlas is een trendsetter geweest voor snelle kaart-
vervaardiging op Apple Macintosh Computers met Free-
Hand tekenprogrammatuur. En hoewel niet te vergelijken
met GIS, is toch meervoudig gebruik van data mogelijk. De
grafische bestanden zijn snel aan te passen voor nieuwe
publikaties. Hierdoor zijn al veel atlaskaarten in meer of
minder gewijzigde vorm in nieuwe nota's en rapporten
terechtgekomen.
De Noordzee-atlas (1992) is wat betreft opzet en uitvoering
vergelijkbaar met de Wadatlas, maar heeft een wat längere
voorgeschiedenis. Medio 1985 is al een werkgroep van start
gegaan en in 1987 was een dummy gereed met kaarten op
3 schaalniveaus: de Noordzee 1:5 miljoen, het Nederlands
Continentaal Plat 1:2 miljoen en de Nederlandse Kust
11,5 miljoen, alle op A4-formaat en deels in kleur. Maar
toen zijn de werkzaamheden stopgezet, omdat de directie
Noordzee liever alle inspanning wilde richten op de bouw
van een GIS, genaamd MARIS. Naar aanleiding van het
verschijnen van de Wadatlas is het werk begin 1990 weer
opgepakt, nu door de ICONA (Interdepartementale Coördi-
natiecommissie voor Noordzee-aangelegenheden). Voor de
96 kaarten is de eerder uitgewerkte opzet gebruikt, maar de
produktie vond uiteraard plaats op Apple Macintosh/Free-
Hand Systemen en alle kaarten zijn in kleur uitgevoerd. Er
is tevens een Engelstalige versie vervaardigd. Ook van de
Noordzee-atlas zijn al de nodige kaarten hergebruikt.
Nota's en rapporten
De waterstaatszorg en dus ook het kustbeheer is op hoofd-
lijnen vastgelegd in de Waterstaatswet 1900 en nader uitge-
werkt in een aantal specifieke wetten, zoals de Wet Veront-
reiniging Oppervlaktewateren, de Wet op de Waterhuis-
houding en de Ontwerp-wet op de Waterkering. Op grond
van deze wetten moeten iedere 4 of 5 jaar bepaalde beleids-
en beheersplannen worden opgesteld. De beleidsplannen -
meestal nota genoemd - zijn een al vele jaren gebruikt ins-
trumentarium. Ze geven de Strategie voor de körnende
periode en zijn gericht op het bereiken van bepaalde doelen
daarin. De beheersplannen zijn een relatief nieuw verschijn-
sel en geven aan welke concrete maatregelen er worden
getroffen en welke middelen worden ingezet om het doel te
bereiken. Het lijkt erop, dat met de komst van de beheers
plannen het aantal kaarten in de beleidsplannen afneemt. Zo
telde de tweede nota waterhuishouding, getiteld De Water-
huishouding van Nederland (1984) 250 bladzijden, waarvan
42 met kaarten (bijna 17%), deels in kleur en 2 losse kaar
ten op schaal 1:600.000 in kleur. De inhoud richtte zieh
voornamelijk op het beheer van het zoete oppervlakte- en
grondwater. De Derde Nota Waterhuishouding (1989)
omvat 295 bladzijden waarvan slechts 20 met kaarten in
kleur (bijna 7%) en zonder losse overzichtskaart. In deze
nota wordt wel ruim aandacht besteed aan de zoute wateren
en de kust.
Het Beheersplan voor de Rijkswateren (1993) voor de
periode 1992-1996 telt 250 bladzijden, waarvan 77 met
kaarten (ruim 30%). De meeste kaarten geven Nederland in
zijn geheel weer, inclusief de kustwateren, op schaal 11,7
miljoen. Daarnaast zijn er elf detailkaarten en een viertal
overzichtskaarten op kleinere schaal (van onder meer het
Nederlands Continentaal Plat), alle in kleur en op A4-for-
maat. Bijna een atlas dus, maar vergeleken met de Wadatlas
en Noordzee-atlas minder inventariserend en met meer aan
dacht voor funktietoekenningen en doelstellingen. Het
KT 1994.XX4
Figuur 7. Transport Atlas: berekening van de verspreiding in de
Noordzee van alleen door Rijn en Humber aangevoerde opgeloste
Stoffen.
30
