Beheersplan heeft een integraal karakter en omvat zowel de waterkwantiteit als -kwaliteit, de bodem en oevers en het vaarwegbeheer van de Rijkswateren. Alleen het beheer van de waterkeringen valt er buiten. Naast deze landelijke beleids- en beheersplannen wordt er ook gewerkt aan regionale plannen voor de kustzone. Een recent voorbeeld hiervan is de Nota Waddenzee (1993), ook wel Pianologische Kernbeslissing Waddenzee geheten. Deze integreert het ruimtelijk, milieu- en waterbeleid en heeft als hoofddoelstelling: de duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied. De nota bevat veel ruimtelijke informatie in tekstvorm en in eerste versie slechts een overzichtskaart 1:250.000 met een begrenzing van het gebied. Na inspraak zijn ook twee the matische kaarten toegevoegd (waarvan een op basis van de Wadatlas) met globale zoneringen voor recreatie en visserij. Voor meer kaarten wordt verwezen naar de uitwerking in onder meer Streek- en bestemmingsplannen en het binnen kort op te stellen Beheersplan Waddenzee. Voor het opstellen van beleids- en beheersplannen worden veel technische rapporten en andere studies gemaakt. Hier- toe behoren ook de Watersysteemverkenningen. Een goed voorbeeld hiervan is Trends en toestand zoute wateren 1980-1990 (1991) over de fysische, chemische en biologi sche toestand van de watersystemen in de Deltawateren, de Noordzee en de Waddenzee, in relatie tot de verschillende gebruiksfuncties (figuur 8). Deze rapportage omvat 240 bladzijden, waarvan 50 met kaarten in kleur (bijna 21%), die deels afkomstig zijn uit de Wadatlas en de con- cept Noordzee-atlas. In het kader van de watersysteemverkenningen is ook gezocht naar een overzichtelijke gestileerde weergave hier van. Dit heeft geresulteerd in de Water Mondriaan (stut- terheim van buuren, 1994). Hierin kan per stroomge- bied, watersysteem en type de toestand voor een bepaald doel worden weergegeven (figuur 9). Zo kan een rood vakje betekenen dat de kwaliteit onvoldoende is, of dat de veilig- heid bij hoogwater niet gewaarborgd is. Groen geeft aan dat het watersysteem voor het gekozen doel in orde is. Waren de kaarten voor de tweede nota waterhuishouding nog handmatig vervaardigd, die van de derde nota zijn des- tijds onder grote tijdsdruk op een van de eerste Apple Macintosh/FreeHand Systemen gemaakt. Alle kaarten en andere figuren uit de overige met name genoemde nota's en rapporten zijn eveneens hiermee gemaakt en in offset gedrukt. Voor de meeste rapporten wordt echter een een- voudiger opzet gekozen, omdat deze publikaties bedoeld zijn voor een kleinere kring van specialisten. Dan worden kaarten nog met de hand getekend of direct uit een GIS of andere applicatie geplot en zonder verdere kartografische bewerking vermenigvuldigd op een kopieerapparataat, al dan niet in kleur. Geografische Informatiesystemen Rond 1988 zijn de eerste GIS-programma's bij Rijkswater- staat ge'introduceerd. AI vrij snel is Arc/lnfo als standaard gekozen, maar er zijn ook andere pakketten in gebruik. De hier beschreven toepassingen werken op MARIS na alle- maal met Arc/lnfo. Door middel van een aantal proefprojekten heeft GIS zieh bewezen als een waardevol hulpmiddel voor kustbeheer. Maar de ervaring leert dat tussen begin van de proef en het operationeel zijn minimaal vijf jaar ligt. Het opbouwen en actualiseren van bestanden kost vaak meer tijd dan gepland. En de invoering van GIS vraagt meestal om een andere manier van werken en heeft dus ook organisatorische gevolgen. GIS voor beheer en onderzoek MARIS (een afkorting van MARiene Informatie Service) is opgezet om het overzicht en de toegankelijkheid van de verspreid aanwezige kennis en gegevens over de Noordzee te verbeteren. Na enige jaren voorbereiding door de Direk- tie Noordzee van Rijkswaterstaat is de stichting MARIS in 1989 van start gegaan. MARIS levert ruimtelijke informa tie, meetgegevens en literatuuroverzichten over onderwer- pen als delfstofwinning, geologie, oceanografie, hydrogra- fie, milieu en scheepvaart. Bestanden worden op diskettes voor PC geleverd, evenals een aantal programma's voor presentatie van geografische informatie en voor meetgege vens. Daamaast is MARIS ook data-makelaar. MARIS is dus zowel een GIS als de organisatie er omheen. MANS (wat Staat voor Management Analysis North Sea) is ontwikkeld als hulpmiddel voor beleidsanalyses. Hiermee moet het mogelijk zijn om een afweging van beleidsaltema- tieven met betrekking tot het gebruik, de inrichting en het beheer van de Noordzee te maken. Daarvoor is ook een koppeling gemaakt met een aantal modellen. MANS is sinds kort operationeel, maar de opbouw en actualisering van bestanden loopt door. Het projekt WADGIS is in 1989 opgezet om de mogelijk- heden van een GIS voor het beheer van de Waddenzee te onderzoeken. Begonnen is met het ontwikkelen van een demonstratiemodel. Dit heeft als voordeel dat geen volle- digheid of hoge nauwkeurigheid nodig is en dat het gebied beperkt kan blijven tot een representatief deel van de Wad denzee. Mede daarom was de demo al een jaar later gereed (de leeuw, 1990). De demo kan van het gekozen gebied, het kombergingsgebied van het zeegat van de Vlie, een drietal kaarten produceren: 1kaart met erosie en sedimentatie in relatie met leidin- gen; 2. kaart met scheepvaart met haar relaties, plus verboden en onveilige gebieden; 3. kaart met kabels en leidingen met relaties en verboden gebieden. Ook kan de demo interactief de analyse uitvoeren voor het verlenen van ontgrondingsvergunningen (alleen mogelijk wanneer dieper dan 2,5 m en met uitsluiting van verboden gebieden, leidingen, natuurgebieden). Het succes van de demo was aanleiding voor de opzet van een WADGIS voor de gehele Waddenzee op schaal 1:50.000. Bij het vaststellen van de inhoud hiervan is, net als bij de demo, veel gebruik gemaakt van de Wadatlas. De opbouw en actualisering van de bestanden vergt meerdere jaren. Recent wordt ook extra aandacht gegeven aan de KT 1994.XX.4 31

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 1994 | | pagina 33