organisatorische inpassing van WADGIS, inclusief oplei-
dingen, bij de directie Noord van Rijkswaterstaat.
Het projekt KUSTGIS speelt in op de nieuwe informatiebe-
hoefte en de nieuwe klantenkring voor het beheer van
waterkeringen in het kustgebied. Het toont niet alleen de
mogelijkheden van GIS voor kustbeheer. maar laat ook zien
hoe met nieuwe technieken als digitale fotogrammetrie het
GIS snel van actuele informatie kan worden voorzien (han,
1992).
Uitgangspunt is het gebruik van gescande kleurenluchtfo-
to's. Hiervan worden digitale orthofoto's gemaakt, door te
corrigeren voor hoogteverschillen in het terrein. De ortho-
foto kan gecombineerd worden met topografische, vegeta-
tie- en hoogte-informatie. Met een gedigitaliseerde kust-
kaart kan de gebruiker deze zelf actualiseren. En in
combinatie met een digitaal terreinmodel (DTM) kan men
automatisch profielen tekenen en de aanwas of afslag van
de kust berekenen en visualiseren. De DTM's kunnen nu
alleen nog fotogrammetrisch worden vervaardigd, hetgeen
vrij kostbaar is. Maar nieuwe technieken zijn in ontwikke-
ling, zoals laserprofielmetingen vanuit een vliegtuig.
KUSTGIS kan beschouwd worden als het prototype van
een nieuw produkt, dat mogelijk de Kustkaart 1:2.000
geheel of gedeeltelijk gaat vervangen.
GIS voor kaartproduktie
De inzet van Computers heeft tot een versnelling van het
kartografisch produktieproces geleid en tot meer mogelijk
heden voor symbool- en kleurgebruik. De hiervoor gebruik-
te programmatuur - zoals Scitex of FreeHand - werkt ech
ter niet met geografische coördinaten of met een databank.
Hierdoor zijn de verschillende elementen alleen grafisch te
benaderen en te veranderen, wat de mogelijkheden voor
herziening en hergebruik flink beperkt. Toch hebben de
diverse tekenprogramma's voor een opbloei in de kaartpro
duktie gezorgd in een periode dat er ook een grotere infor-
matie-behoefte ontstond.
Met de Computer heeft ook GIS zijn intrede gedaan, waar-
mee wel alle elementen afzonderlijk en in hun ruimtelijke
samenhang te benaderen zijn. De introductie vond meestal
plaats op onderzoeksafdelingen, waar men al gauw zonder
hulp van de tekenkamer zelf kaarten ging maken. Dit kwam
de snelheid wel, maar de kwaliteit niet ten goede. GlS-sys-
temen missen namelijk veel specifteke kartografische
mogelijkheden en onderzoekers zijn meestal niet op de
hoogte van de regels waaraan goed leesbare kaarten moeten
voldoen. Inmiddels worden de kustlijnkaarten en vegetatie-
kaarten al standaard met GIS vervaardigd. Maar ook voor
andere kaarten wordt in toenemende mate GIS gebruikt,
vaak in combinatie met remote sensing.
Voor de produktie van goed leesbare kaarten is naast GIS
nog een kartografisch opmaaksysteem nodig. Voor de vege-
tatiekaarten wordt dit al gebruikt. De koppeling tussen GIS
en kartografisch systeem verloopt overigens nog niet vlek-
keloos. Papieren kaarten blijven voorlopig onmisbaar voor
het overzicht, naast bestanden voor selecties en analyses.
Maar soms is het een logische stap helemaal geen papieren
kaarten meer te maken, nu steeds meer mensen de gegevens
ook zelf met de Computer kunnen raadplegen. Zo zullen de
KT 1994.XX.4
kustlijnkaarten naar het zieh laat aanzien evolueren naar
een papierloos digitaal systeem.
GIS en bestanden
Rijkswaterstaat beschikt over veel bestanden met metingen
en andere waarnemingen, welke een ruimtelijke component
hebben. Hiervan is het Jarkus-bestand van de kustmetingen
al eerder genoemd. Maar er zijn meer opslagsystemen.
zoals DTBEST voor tijdreeksen van waterstanden en golf-
gegevens, WORSO voor waterkwaliteitsgegevens, WIER
voor emissieregistraties en diverse bestanden met lodingen.
Deze bestanden worden steeds belangrijker voor beheer en
onderzoek, maar de snelle groei en diversiteit bemoeilijken
de toegankelijkheid. Daarom wordt er al meerdere jaren
gewerkt aan een uniform opslagsysteem voor vrijwel al
deze gegevens onder de naam: DONAR (Data Opslag
NAtte Rijkswaterstaat). DONAR bestaat uit verschillende,
grotendeels autonome, centrale en decentrale databanken,
die via een netwerk gekoppeld zijn en werken met centraal
geregelde programmatuur, procedures, gegevensmodellen
en metagegevens. Er zijn of komen koppelingen naar aller
lei externe Systemen voor inwinning en bewerking van
gegevens.
De bouw van een aantal DONAR-functies dreigt achter-
haald te worden door de snelle opkomst van GlS-program-
WldtMflZM
DK
Cmtl &o«*rd i
ttmi
Waddenzee
Wadden zee
West
Oost l i 5 i
f I 1 t 2 I
D
5
c
I I
Mark »*rna#j
RiIn
D
»arvjm#«ar
Ctost
Bantim*' #r
Zum
Noord
Btnadan
s I
rivtoron c c s D
MMdor, S- i l gS
Ed. m j« CO*
Bdltwi
stoion
anaWn
ZuM
i I
mar an »n
3#tt| jmituwö* Qr«n*
piass*^
s'otan
w**f M«m Mmi
in«WB
Ooctorsencto«
oakan
Maas kin»tan
9'onö
maran ai
plassen
ScfMMd»
•toten
W»starscb«RJ«
Ktmaton
Zcvuws*
btken
kintton
onö -
w«t«r
Maas
B
Figuur 9. De Water Mondriaan is ontworpen om de waarde of
kwaliteit van watersystemen weer te geven. In dit voorbeeld is
kleur alleen gebruikt om de zoute wateren van elkaar te onder-
scheiden.
33