organisatorische inpassing van WADGIS, inclusief oplei- dingen, bij de directie Noord van Rijkswaterstaat. Het projekt KUSTGIS speelt in op de nieuwe informatiebe- hoefte en de nieuwe klantenkring voor het beheer van waterkeringen in het kustgebied. Het toont niet alleen de mogelijkheden van GIS voor kustbeheer. maar laat ook zien hoe met nieuwe technieken als digitale fotogrammetrie het GIS snel van actuele informatie kan worden voorzien (han, 1992). Uitgangspunt is het gebruik van gescande kleurenluchtfo- to's. Hiervan worden digitale orthofoto's gemaakt, door te corrigeren voor hoogteverschillen in het terrein. De ortho- foto kan gecombineerd worden met topografische, vegeta- tie- en hoogte-informatie. Met een gedigitaliseerde kust- kaart kan de gebruiker deze zelf actualiseren. En in combinatie met een digitaal terreinmodel (DTM) kan men automatisch profielen tekenen en de aanwas of afslag van de kust berekenen en visualiseren. De DTM's kunnen nu alleen nog fotogrammetrisch worden vervaardigd, hetgeen vrij kostbaar is. Maar nieuwe technieken zijn in ontwikke- ling, zoals laserprofielmetingen vanuit een vliegtuig. KUSTGIS kan beschouwd worden als het prototype van een nieuw produkt, dat mogelijk de Kustkaart 1:2.000 geheel of gedeeltelijk gaat vervangen. GIS voor kaartproduktie De inzet van Computers heeft tot een versnelling van het kartografisch produktieproces geleid en tot meer mogelijk heden voor symbool- en kleurgebruik. De hiervoor gebruik- te programmatuur - zoals Scitex of FreeHand - werkt ech ter niet met geografische coördinaten of met een databank. Hierdoor zijn de verschillende elementen alleen grafisch te benaderen en te veranderen, wat de mogelijkheden voor herziening en hergebruik flink beperkt. Toch hebben de diverse tekenprogramma's voor een opbloei in de kaartpro duktie gezorgd in een periode dat er ook een grotere infor- matie-behoefte ontstond. Met de Computer heeft ook GIS zijn intrede gedaan, waar- mee wel alle elementen afzonderlijk en in hun ruimtelijke samenhang te benaderen zijn. De introductie vond meestal plaats op onderzoeksafdelingen, waar men al gauw zonder hulp van de tekenkamer zelf kaarten ging maken. Dit kwam de snelheid wel, maar de kwaliteit niet ten goede. GlS-sys- temen missen namelijk veel specifteke kartografische mogelijkheden en onderzoekers zijn meestal niet op de hoogte van de regels waaraan goed leesbare kaarten moeten voldoen. Inmiddels worden de kustlijnkaarten en vegetatie- kaarten al standaard met GIS vervaardigd. Maar ook voor andere kaarten wordt in toenemende mate GIS gebruikt, vaak in combinatie met remote sensing. Voor de produktie van goed leesbare kaarten is naast GIS nog een kartografisch opmaaksysteem nodig. Voor de vege- tatiekaarten wordt dit al gebruikt. De koppeling tussen GIS en kartografisch systeem verloopt overigens nog niet vlek- keloos. Papieren kaarten blijven voorlopig onmisbaar voor het overzicht, naast bestanden voor selecties en analyses. Maar soms is het een logische stap helemaal geen papieren kaarten meer te maken, nu steeds meer mensen de gegevens ook zelf met de Computer kunnen raadplegen. Zo zullen de KT 1994.XX.4 kustlijnkaarten naar het zieh laat aanzien evolueren naar een papierloos digitaal systeem. GIS en bestanden Rijkswaterstaat beschikt over veel bestanden met metingen en andere waarnemingen, welke een ruimtelijke component hebben. Hiervan is het Jarkus-bestand van de kustmetingen al eerder genoemd. Maar er zijn meer opslagsystemen. zoals DTBEST voor tijdreeksen van waterstanden en golf- gegevens, WORSO voor waterkwaliteitsgegevens, WIER voor emissieregistraties en diverse bestanden met lodingen. Deze bestanden worden steeds belangrijker voor beheer en onderzoek, maar de snelle groei en diversiteit bemoeilijken de toegankelijkheid. Daarom wordt er al meerdere jaren gewerkt aan een uniform opslagsysteem voor vrijwel al deze gegevens onder de naam: DONAR (Data Opslag NAtte Rijkswaterstaat). DONAR bestaat uit verschillende, grotendeels autonome, centrale en decentrale databanken, die via een netwerk gekoppeld zijn en werken met centraal geregelde programmatuur, procedures, gegevensmodellen en metagegevens. Er zijn of komen koppelingen naar aller lei externe Systemen voor inwinning en bewerking van gegevens. De bouw van een aantal DONAR-functies dreigt achter- haald te worden door de snelle opkomst van GlS-program- WldtMflZM DK Cmtl &o«*rd i ttmi Waddenzee Wadden zee West Oost l i 5 i f I 1 t 2 I D 5 c I I Mark »*rna#j RiIn D »arvjm#«ar Ctost Bantim*' #r Zum Noord Btnadan s I rivtoron c c s D MMdor, S- i l gS Ed. m j« CO* Bdltwi stoion anaWn ZuM i I mar an »n 3#tt| jmituwö* Qr«n* piass*^ s'otan w**f M«m Mmi in«WB Ooctorsencto« oakan Maas kin»tan 9'onö maran ai plassen ScfMMd» •toten W»starscb«RJ« Ktmaton Zcvuws* btken kintton onö - w«t«r Maas B Figuur 9. De Water Mondriaan is ontworpen om de waarde of kwaliteit van watersystemen weer te geven. In dit voorbeeld is kleur alleen gebruikt om de zoute wateren van elkaar te onder- scheiden. 33

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 1994 | | pagina 35