7
programma's zelf soms in het Engels
zijn, verwacht men dat er voldoende
(passieve) kennis van het Engels bij de
cursisten is om de gangbare comman-
do's en körte zinnen technisch Engels te
begrijpen.
Informatie en inschrijving: Vaktechnisch
Lyceum Utrecht - Stichting OGCU,
Postbus 5125, 3502 JC Utrecht, tel. OSO
SOSSSO, fax 030-899215 ten name van
I. Kentie, directeur. De kosten (/3500,-
inclusief studiemateriaal en eenvoudige
broodmaaltijd) zijn ongewijzigd.
Voor vragen over niveau en inhoud van
de cursus kunt u ondergetekende bellen
op 030-934234, liefst om ca. 20.00 uur.
R.T. de Wijs
Geomantische kaarten
In het Canadese tijdschrift Cartographi-
ca, Vol. 30 (1993) no. 1, komt een arti-
kel voor van David J. Nemeth over geo
mantische kaarten, een kaartsoort die
aanzienlijk afwijkt van gangbare karto-
grafische produkten en derhalve enige
toelichting vereist. Onder geomantie
wordt een waarzeg- of voorspellings-
kunst verstaan die uitgaat van het voor-
komen en de rangschikking van bepaal-
de verschijnselen aan de aardopper-
vlakte. Op geomantische kaarten worden
deze verschijnselen grafisch weergege-
ven, op basis waarvan dan vervolgens de
voorspelling plaatsvindt.
De geomantie heeft zijn grootste bloei-
tijd gekend, behalve in het neo-confuci-
aanse China, vooral in Korea tijdens de
Yi-dynastie die in 1392 aan de macht
kwam en zieh meer dan 500 jaar wist te
handhaven. Onder het neo-confucianis-
me wordt een herinterpretatie verstaan
van de leer van Confucius onder invloed
van Boeddhisme en Tao'fsme. In deze
filosofie wordt een belangrijke plaats
ingeruimd voor kosmologische krachten
die gezamenlijk voor een natuurlijk
evenwicht in het heelal zorgen. Aange-
nomen wordt dat daartoe het Yang, de
manlijk scheppende kracht, en het Yin,
het vrouwelijk ontvangende element, op
beslissende wijze bijdragen. Daarnaast is
de werking van water, vuur, hout, metaal
en aarde van essentieel belang.
Alvorens zieh ergens te vestigen dient de
mens te onderzoeken of deze krachten
op de uitgekozen lokatie in evenwicht
zijn, waardoor dan een optimale relatie
met het milieu mogelijk wordt. Wanneer
dit niet het geval is kan dat tegenspoed
en ongeluk voor de bewoners en hun
nakomelingen betekenen.
In het artikel van David Nemeth worden
enige geomantische kaarten behandeld
die voorkomen in een ongepubliceerde
manuscriptatlas in Zuidkoreaans prive-
bezit getiteld Yongju Sallokdo ('Kaarten
van gunstig gelegen locaties op het ge-
zegende eiland'). Bedoeld wordt het
eiland Cheju met een oppervlakte van
1700 km2 gelegen in de Noord-Chinese
Zee aan de ingang van Straat Korea.
Volgens de overlevering zou deze atlas
met 93 kaarten vervaardigd zijn door een
zekere Ho-chong-dan en zijn medewer-
kers, die het eiland in het begin van de
12e eeuw in opdracht van de keizer
inventariseerden. Kopieen van kaarten
uit deze atlas waarvan ter kennismaking
een voorbeeld is afgebeeld, worden nog
heden als kostbare erfstukken gekoes-
terd.
Op het eerste gezicht schijnt de soort-
naam kaart voor deze groep afbeeldin-
gen misplaatst te zijn. Men denkt eerder
- aldus auteur Nemeth - met een spot-
prent of een Rorschach-test te maken te
hebben. Geomantische kaarten bezitten
namelijk legenda noch schaalaanduiding.
Bovendien ontbreken mogelijkheden tot
orientatie. Gewoonlijk wordt het kaart-
centrum op een grotere schaal getekend
dan de buitengebieden. De vestigings-
plaatsen worden door cirkeltjes weerge-
geven. De vanuit deze locaties zichtbare
terreinverheffingen (heuvels en bergen)
worden zwart gekleurd. De onzichtbare
Voorbeeld van een geomantische kaart
uit de Yongju Sallokdo atlas, getiteld
Bergtop met menselijke gedaante. Over
genomen uit Cartographica 1993, no. 1.
terreinvormen (terreinplooien en dalen)
blijven blank. Waterlopen worden als
stippellijnen ingetekend. Het gezichts-
veld van de geomantische kartograaf is
dus uiterst beperkt. Hij redueeert de ter
reinvormen tot bergen en rivieren. Zijn
Produkten vertonen enige gelijkenis met
fysiografische kaarten. Verder vertoont
het zoeken van een gunstige woon- en
werklocatie duidelijke aanrakingspunten
met de vestigingsplaatstheorieen van
economen met dien verstände dat de
ruimtelijke neerslag van menselijke
activiteiten volgens geomantici geheel
door natuurlijke krachten wordt bepaald.
Interpretatie van geomantische kaarten
vereist onderzoek naar en inleving in de
metafysische verbeeldingswereld van de
makers. Auteur Nemeth liet zieh in de
jaren 1980 ter plaatse in Zuid-Korea
voorlichten. Hij was verrast te constate-
ren dat locaties op geomantische kaarten
op luchtfoto's en topografische kaarten
waren terug te vinden.
FJ. Ormeling sr.
Justus Perthes terug naar Gotha
De firma lustus Perthes, Europa's oudste
kartografische uitgeverij (zie K.T.
1992.XVIII.4, pp. 35-39), is na een bal-
lingschap van 41 jaar te Darmstadt terug-
gekeerd naar Gotha, Thüringen, waar Jo
hann Georg Justus Perthes met de uitga-
ve van de Almanach de Gotha in 1785 de
grondslag legde voor een bedrijf dat in
vakkringen een grote vermaardheid zou
verwerven. Met deze verhuizing is dus
weer een hoofdstuk in de veelbewogen
geschiedenis van het bedrijf afgesloten.
Teneinde de uitgangspositie in de nieuwe
levensfase te versterken associeerde Jus
tus Perthes zieh in 1992 met Emst Klett
Schulbuch Verlag te Stuttgart, die sedert-
dien binnen de combinatie een aantal vi
tale taken behartigt. Verder heeft Perthes
de boekbinderij overgedaan aan de Leip
ziger Kommissions- und Grossbuch
handelsgesellschaft. Aldus gesaneerd
hoopt de firma onder het dak van Klett-
Perthes het bedrijf te modemiseren, nieu
we markten te vinden voor zijn befaamde
kartografische produkten en allengs zijn
positie weer te versterken. De politieke
ontwikkeling in Midden- en Oost-Euro-
pa, wordt als een gunstige factor voor
deze ontwikkeling beschouwd.
F.J. Ormeling sr.
KT 1994.XX.4
