I
De Verenigde Naties en de standaardisering
van aardrijkskundige namen
r
Inleiding
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFTI995-XX
geschiedenis van de kartografie; standaardisatie van namen; overzicht
history of cartography; standardisation; survey
histoire de la cartographie; standardisation des noms; apenju general
TREFWOORDEN
KEYWORD S
MOTS-CLES
Het is 30 jaar geleden dat de Economic and Social
Council (ECOSOC) van de Verenigde Naties (v.N.) op
aanbeveling van een ad hoc groep deskundigen besloot
een Internationale Conferentie bijeen te roepen over de
standaardisering van geografische namen. Deze
conferentie vond plaats in 1967. Zij leidde tot de
oprichting van een permanent V.N.-lichaam, de U.N.
Group of Experts on Geographical Names (UNGEGN) die
zieh sedertdien intensief met de standaardiserings-
problematiek heeft beziggehouden. In dit artikel zal
worden nagegaan tot welke resultaten deze bemoeiingen
hebben geleid.
Het streven naar standaardisering van
aardrijkskundige namen dateert van de
vorige eeuw. Naarmate de betekenis
van kaarten als communicatiemiddelen
00k in de burgermaatschappij toenam,
groeide de behoefte aan duidelijkheid
over de schrijfwijze van namen. Het
ligt voor de hand dat vooral gevraagd
werd naar richtlijnen voor de spelling
van namen uit niet-Latijnse schriftsys-
temen. Een eerste stap in de richting
van standaardisering werd genomen op
het Internationale Geografencongres in
Antwerpen in 1871, waar werd overeen-
gekomen dat landen met een Latijns
alfabet de spelling van elkaars namen
integraal zouden overnemen. In 1875
Voerde de Union Postale Universelle
(UPU) het Latijnse schrift in voor al
haar vestigingen. In 1890 waren de Ver
enigde Staten van Amerika het eerste
land dat een regelgevend lichaam voor
de vaststelling van geografische namen
in het leven riep: de U.S. Board on
Geographical Names (bgn), die in 1947
gemoderniseerd werd. Canada volgde
in 1897 met de Geographie Board of
Prof. F.], Ormeling
sr. is emeritus
hoogleraar in de
kartografie
(Meyerinksweg 9,
7424 AM Lonneker).
Canada, sedert 1961 bekend als het Permanent Committee
on Geographical Names (PCGN), en enige jaren later Groot-
Brittannie met de Permanent Committee on Geographical
Names for British Official Use (PCGN), een adviserend
lichaam.
De behoefte aan internationale standaardisering kwam ver-
volgens duidelijk tot uiting tijdens de besprekingen over de
door de Duitse geograaf Albrecht Penck voorgestelde
Wereldkaart 1:1 miljoen, waarvoor in 1908 te Londen spel-
lingsafspraken werden gemaakt. Onder meer werd daar het
Latijnse alfabet (als 's werelds meest verbreide schriftsysteem)
als basis voor internationale standaardisering aangenomen.
Hoewel deze afspraak werd herhaald op het internationale
geografencongres te Amsterdam in 1938, geraakte het overleg
in de periode 1914-1945 door twee wereldoorlogen in het slop.
Na 1945 werd de draad weer opgevat door de Verenigde
Naties (v.N.). In 1956 nam de Economic and Social Council
van de V.N., de ECOSOC, een resolutie aan waarin de secreta-
ris-generaal werd verzocht een beleid te ontwikkelen dat zou
kunnen leiden tot een maximale uniformiteit in de schrijf
wijze van aardrijkskundige namen. In i960 kwam een ad hoc
Groep van Deskundigen - de voorloper van de UNGEGN - bij
een om de mogelijkheden hiervoor te onderzoeken. Op basis
van hun aanbevelingen besloot de ECOSOC in 1964 een inter
nationale conferentie over het onderwerp bijeen te roepen.
Van 4 tot 22 September 1967 vond deze conferentie plaats te
Geneve (figuur 1). Zij werd bijgewoond door Iii deelnemers
uit 54 landen, waaronder Nederland. De deelnemers, afkom-
stig uit verschillende diseiplines - zoals taal- en naamkunde,
kartografie en geografie - waren voor het merendeel inge-
voerd in de standaardiseringsproblematiek. Verder namen
nog drie gespecialiseerde organisaties (waaronder de UPU)
aan de conferentie deel en vijf non-gouvernementele weten-
schappelijke verenigingen, waaronder de International
Cartographie Association (iCA) als vertegenwoordiger van de
meest intensieve gebruikers van geografische namen.
De conferentie werd gekenmerkt door een enthousiaste
bereidheid tot uitwisseling van ervaringen. Van meet af aan
werd duidelijk gesteld dat het niet ging om standaardisering
van de uitspraak van geografische namen, hetgeen onmoge-
lijk werd geacht, maar om hun schrijfwijze. De discussies
waren dermate nuttig en vruchtbaar dat werd besloten het
internationale overleg voort te zetten. Met tussenpozen van
25
