KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
hemel. Heeft de kosmos werkelijk
invloed op het wel en wee van onze aar-
de? Waar halen de astrologen hun ideeen
vandaan?
De tentoonstelling Aardkloten en hemel-
sferen is geproduceerd door Museum
Boerhaave in samenwerking met veiling-
huis Christies in Londen. Bij de tentoon
stelling verschijnt de catalogus The World
in Your Hands (122 pp., füll colour, met
glossarium, literatuurlijst en namenin-
dex).
Nauw aansluitend bij deze tentoonstelling
verzorgt Pandemonia Theaterproducties
Amsterdam een spannende toneelvoor-
stelling Bloed, zweet en kaarten. Zowel de
tentoonstelling als het toneelstuk zijn 00k
zeer geschikt voor kinderen.
Plaats: Museum Boerhaave, Lange
St. Agnietenstraat 10, 2312 WC Leiden,
tel. 071-214224. Openingstijden: dinsdag
tot en met zaterdag 10.00-17.00 uur,
zon- en feestdagen 12.00-17.00 uur,
's maandags gesloten.
Tentoonstelling 400 Jahre
Mercator Atlas
In 1594 stierf de belangrijkste geograaf
en kartograaf van de i6e eeuw: Gerard
Mercator. Door hem is het begrip atlas
voor een verzameling kaarten in boek-
vorm ge'fntroduceerd, en wel in een
postuum in 1595 door zijn zoon uitge-
geven werk. Deze naam is ontleend aan
de mythische koning van Mauretanie,
die in de oudheid uitblonk door zijn
omvangrijke astronomische kennis.
rerwijl in 1994 door symposia en ten-
toonstellingen veel aandacht is besteed
aan Mercators geografisch-kartografi-
sche werk, toont de Bayerische Staats
bibliothek dit jaar een blik in de
geschiedenis van de atlas van het aller-
eerste begin tot de satellietatlas van
tegenwoordig.
Naast topografische atlassen, die de
gehele aarde of af/.onderlijke gebieden of
staten, zeeen of de hemel afbeelden, zul-
len er in de tentoonstelling 00k atlassen
te zien zijn die aan speciheke themäs uit
verschillende wetenschapsgebieden ge-
wijd zijn, zoals geschiedenis, geologie,
godsdienst, economie en verkeer.
De chronologische opbouw van de ten
toonstelling begint met de voorlopers
en vroege uitgaven van de Geographia
van Claudius Ptolemaeus (2e eeuw na
Christus), en de portolaan-atlassen uit
het begin van de i6e eeuw. Behalve de
Atlas van Mercator zijn 00k de grote
wereldatlassen van Ortelius en De Jode
beroemde werken uit de late i6e eeuw.
Hun kopergravures getuigen van de in
de renaissance opbloeiende wetenschap.
Het hoogtepunt bereikte de atlaspro-
duktie in de barok, waarin Nederlandse
kunstenaars en uitgevers lange tijd een
leidende rol speelden, opgevolgd door
Franse uitgevers. In het begin van de i8e
eeuw ontstonden in Zuid-Duitsland
nieuwe centra van atlasproduktie, o.a. in
Nürnberg met Johann Baptist Homann
en in Augsburg met Matthäus Seutter.
De basis voor de moderne atlasproduk
tie is gelegd in de 19c eeuw. Kopergra-
vure werd vervangen door de nieuwe
techniek van de lithograhe. Tegelijker-
tijd ontwierp Adolf Stieler een nieuw
atlas-concept, dat thans nog steeds
gevolgd wordt. Toonaangevende topo
grafische en thematische werken zijn
verbonden met namen als Alexander
von Humboldt, Carl Ritter, Heinrich
Berghaus en Heinrich Kiepert.
Na de Tweede Wereldoorlog verving
kaartvervaardiging met moderne druk-
technieken de lithografische stenen. De
aantrekkende economie, verbreding
van het onderwijs en de opkomende
reislust deed in de jaren vijffig en voor-
al in de jaren zestig de behoefte aan
atlassen enorm groeien. Naast de hand-
atlas als klassiek atlastype ontstonden
huisatlassen, nationale en regionale
atlassen, spoorweg- en auto-atlassen,
zee-atlassen, luchtfoto- en satelliet-
atlassen en vele andere thematische
atlassen. Ook kinderen kregen hun
eigen moderne kinderwereldatlas, skiers
hun ski-atlas en fijnproevers hun smul-
atlas. Voldoende vraag bestond er ken-
nelijk ook voor een 'belastingoasenatlas'.
De belangrijkste thema's van de ten
toonstelling zijn Renaissance- en barok-
atlassen, Atlassen van de Verlichting,
Schoolatlassen, Thematische Atlassen
en de Aarde in Satellietbeeld. Eveneens
zijn er voorbeelden van elektronische
atlassen te zien. De tentoonstelling gaat
vergezeld van een omvangrijk catalo-
gusboek, met daarin een aantal artike-
len van bekende kartografen en kaart-
historici.
Plaats: Bayerische Staatsbibliothek,
Ludwigstraße 16, München.
Tijd: 5 april tot 1 juli 1995, maandag tot
en met zaterdag van 9-16.30 uur.
P.C.], van der Krogt
Verhuizing Kaartenzaal ub
Amsterdam
Binnenkort gaat de kaartenzaal van de
UB Amsterdam verhuizen naar het E-
gebouw, het nieuwere gedeelte van het
UB-complex aan het Singel. Een ingrij-
pende verbouwing van de vierde etage
is reeds in volle gang.
I995-XXI-2
Een speciaal voor de raadpleging van
kaarten en atlassen toegeruste ruimte
zal daar worden ingericht, met een klei
ne, overzichtelijke handbibliotheek.
De vele duizenden kaarten en atlassen,
die nu nog over diverse locaties ver-
spreid zijn, worden verhuisd naar di-
rect aangrenzende, beter beveiligde en
geklimatiseerde magazijnen.
Er zal worden getracht de dienstverle-
ning zo ongestoord mogelijk te laten
plaatsvinden, maar naar het zieh nu
laat aanzien zal de beschikbaarstelling
van kaarten, atlassen en naslagwerken
niet altijd ongehinderd doorgang kun-
nen vinden.
Om teleurstelling te voorkomen en een
zo goed mogelijke gang van zaken te
kunnen waarborgen wordt u verzocht
in de periode van 15 mei tot 1 oktober
1995 (telefonisch) contact op te nemen
over openingstijden, minder gangbare
zaken minstens een dag van tevoren
aan te vragen en geen studiewerkzaam-
heden van längere duur te plannen in
de Kaartenzaal.
Voor meer informatie: Universiteits-
bibliotheek, Kaartenzaal, Jan Werner,
Singel 425, 1012 WP Amsterdam, tel.
020 - 5252354 (openingstijden maandag
t/m vrijdag van 13.30-17.00 uur).
Digitale Kleuren Fotokaart
Rotterdam
De gemeente Rotterdam heeft besloten
de opdracht voor het vervaardigen van de
Digitale Kleuren Fotokaart Rotterdam te
gunnen aan Eurosense. De kwaliteit
van eerder vervaardigde produkten, de
ruime internationale ervaring van
Eurosense met digitale (ortho)foto-
kaarten in kleur, de volledige zelfstan-
dige uitvoering van het gehele project
en de concurrerende kosten hebben
geleid tot deze keuze.
De opdracht bestaat uit kleurenfoto-
vluchten met aansluitend de vervaardi-
ging van een digitaal fotobestand in
kleur dat het gehele grondgebied van
de gemeente Rotterdam bedekt.
De opzet van de Digitale Kleuren
Fotokaart Rotterdam vindt onder
andere plaats in het kader van de ont-
wikkeling van de zogenaamde Opti-
theek, een digitaal beeldraadpleegsys-
teem, waarin digitale luchtopnamen en
terreinopnamen via een computerver-
binding beschikbaar zijn. Bovendien zijn
de bestanden zeer bruikbaar in een GIS.
Het ligt in de bedoeling de bestanden
elk jaar te actualiseren, zodat de gemeen
te, maar ook de externe gebruiker, over
up-to-date informatie kan beschikken.
Rotterdam en Eurosense lopen met deze
59
