Ontwikkelingen in de thematische kartografie
Inleiding
53
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I995-XXI-3
Geschiedenis van de kartografie; thematische kartografie; overzicht
History of cartography; thematic cartography; survey
Histoire de cartographie; cartographie thematique; etude
TREFWOORDEN
KEYWORD S
MOTS-CLES
De thematische kartografie is een specialiteit van prof.
Ferjan Ormeling. Met Ormeling meer dan een kwart
eeuw als redacteur mag je er dus wel van uitgaan dat
een analyse van al 'zijn' nummers van Kartografie en KT
een uitstekend beeld zal opleveren van de
ontwikkelingen in de thematische kartografie in die
periode, die begon aan het eind van de jaren zestig.
Het is goed om het terrein eerst eens af
te bakenen met behulp van ons Karto-
grafisch Woordenboek [1]Daarin wordt
onder 'thematische kartografie' ver-
staan:
'kartografie gericht op de vervaardi-
ging en het gebruik van thematische
kaarten'.
De definitie van de topografische karto
grafie is hetzelfde, met dien verstände
dat het bijvoeglijk naamwoord 'themati
sche' vervangen is door 'topografische'.
We moeten daarom nu een stapje verder
gaan en kijken wat het verschil is tussen
een topografische kaart en een themati
sche kaart.
Het Kartografisch Woordenboek defini-
eert een 'topografische kaart' als een:
'kaart met een weergave van de to-
pografie welke voldoet aan te voren
vastgestelde normen, waardoor zij
de voor de orientatie en terreinstu-
die benodigde nauwkeurigheid en
volledigheid biedt.
Onder topografie wordt hier verstaan
het geheel van alle topografische
objecten in een bepaald gebied, kort-
weg aangeduid: het terrein.'
In een 'thematische kaart' ligt de nadruk
Drs. C.P.J.M. van
Elzakker is univer-
sitair docent
Thematische
Kartografie bij de
Hoofdafdeling
Geoinformatics
van het ITC
(Postbus 6, 7500 AA
Enschede, tel. 093-
874478, E-mail:
elzakker@itc. nl).
Hij is werkzaam
bij het ITC sinds
1980. Van 1983 tot
1994 maakte hij
deel uit van de
redactie van het
Kartografisch
Tijdschrift.
duidelijk op de weergave van een ofenkele geografische ver-
schijnselen:
'kaart waarin de verspreiding, aard, en/of kwantiteit van
bepaalde (groepen van) verschijnselen of thema's op een
topografische ondergrond zijn weergegeven.'
In de praktijk is enerzijds de grens tussen topografische en the
matische kaarten een vloeiende gebleken, en dat is onder
invloed van de ontwikkelingen in de technologie steeds meer
het geval. Waar in onze topografische kaarten de wegen een
relatief grote nadruk krijgen, was het bijvoorbeeld altijd al
moeilijk om direct het verschil aan te geven tussen een groot-
schalige wegenkaart (volgens de definitie toch een voorbeeld
van een thematische kaart) en een topografische kaart. En nu
gebruikers hun eigen kaarten kunnen genereren vanuit een
digitaal topografisch bestand zullen daarin af en toe wat topo
grafische objecten worden weggelaten, waardoor ze (net) niet
meer zullen voldoen aan de hiervoor gegeven definitie van een
topografische kaart.
Dit is echter allemaal niet zo'n probleem, omdat het in de
praktijk anderzijds voor iedere kartograaf gevoelsmatig dui
delijk is dat de 'werelden' van de thematische en de topogra
fische kartografie, hoewel steeds meer naar elkaar toe groei-
end, nog altijd 'anders' zijn. Dit heeft verschillende oorzaken
en als we naar de resulterende kaarten kijken 00k ver
schillende gevolgen. Een belangrijk verschil is dat degenen die
vertoeven in de topografische wereld nog steeds meer gespe-
cialiseerd zijn in het aspect van de localisering van de ruimte-
lijke gegevens, terwijl de thematisch kartografen relatief meer
aandacht hebben voor het 'wat' dan voor het 'waar'. Dat wil
zeggen, in de thematische kartografie is er relatief veel aan
dacht voor de aard van de ruimtelijke gegevens en de karto-
grafische informatie. In de opleidingsachtergrond vertaalde
zieh dit van oudsher in het verschil tussen geografische en
geodetische kartografen. Met een dergelijke specialisatie is
nog steeds niets mis, zo lang de verschillende werelden maar
steeds meer open staan voor elkaar en hun specialismen daad-
werkelijk integreren.
Als we nu eens nader gaan kijken naar de ontwikkelingen in de
thematische kartografie in de afgelopen kwart eeuw bieden
deze inleidende beschouwingen en definities de aanknopings-
