Visualisatie van veranderingen
Het gebruik van remote-sensing-data in monitoringoperaties
1995-XXI-3
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
Teledetectie; beeldverwerking; onderzoek
Remote sensing; image processing; research
Teledetection; traitement d'images; recherche
TREFWOORDEN
KEYWORD S
MOTS-CLES
Het gebruik van remote-sensing-data als basis voor kartogra-
fische produkten mag zieh terecht Verheugen in een toene-
mende belangstelling. Het op grote schaal beschikbaar
komen van digitale ruimtelijke gegevens afkomstig van aard-
observatiesatellieten en de ontwikkeling van speeifieke pro-
grammatuur voor de vereiste bewerking, nopen de karto-
graaf tot de nodige aanpassingen. Het werk van de ICA-
commissie Thematic Mapping from Satellite Imagery heeft
onder meer geresulteerd in een handboek waarin de kaart-
vervaardiging op basis van satellietdata centraal Staat [i]De
relatief hoge frequentie waarmee aardobservatiesatellieten,
zoals de Amerikaanse LANDSAT en de Franse SPOT, opnamen
maken van het aardoppervlak, en de hoge spectrale respec-
tievelijk ruimtelijke resolutie van deze gegevens vormen een
uitstekend uitgangspunt voor de vervaardiging van tal van
thematische en topografische kaarten. Ciolkosz en Kesik (in
[i]) noemen drie situaties waarin satellietdata voor themati
sche kartering kunnen worden ingezet, namelijk wanneer
deze data een exclusieve, aanvullende of vervangende bron
van informatie vormen. De laatstgenoemde omstandigheid
doet zieh bijvoorbeeld voor gedurende de inventarisatie van
grote, onherbergzame, onvoldoende of reeds lang geleden
gekarteerde gebieden. De aanvullende rol van remote-sen
sing-data is onder meer terug te vinden in de integrerende
bewerkingen binnen geografische informatiesystemen.
Toepassingen waarvoor geen passend alternatief bestaat wan
neer het om het gebruik van remote-sensing-data gaat, pro
fiteren optimaal van de spectrale, ruimtelijke en temporele
eigenschappen van de opnametechniek.
In dit artikel Staat de kartografische weergave van speeifieke,
uit satellietbeelden afgeleide informatie centraal, namelijk
informatie over veranderingen in landbedekking gedurende
een bepaalde periode. Voor alle duidelijkheid: het betreft
dientengevolge niet de visualisatie van thematische verande
ringen volgens een onderliggende ruimtelijke struetuur of de
weergave van thematische veranderingen als gevolg van
methodologische verschillen. Het gaat daarentegen om de
visualisatie van veranderingen als onderdeel van een ontwik
keling in de tijd. Het gebruik van remote-sensing-data is in
dit geval exclusief, vanwege de eerder genoemde eigenschap
pen. Het kan echter tevens als vervangend worden be-
schouwd, doordat de gewenste informatie ook via traditio-
nele (minder efficiente) karteringen kan worden afgeleid.
Drs F.J.M. van
der Wel is als
onderzoeker werk-
zaam bij de vak-
groep Kartografie
van de Universiteit
Utrecht (Postbus
80.11$, $$08 TC
Utrecht).
Het leeuwedeel van de kartografische
produkten is te omschrijven als statisch:
de kaart geeft een weerspiegeling van de
situatie op een bepaald tijdstip, in veel
gevallen overigens zonder dat hiervan op
expliciete wijze melding wordt gemaakt.
Het ontberen van een verwijzing naar de
mogelijke dynamiek van het betreffende
gebied suggereert een ontkenning van
het feit dat onze omgeving onderhevig is
aan veranderingen. Kaarten als represen-
tatie van de werkelijkheid kunnen echter
niet tijdloos zijn ze kunnen wel deze
indruk wekken als gevolg van de tijd-
schaal waarop de weergegeven verschijn-
selen en processen veranderen. Een weer-
kaart is na een dag al niet meer actueel,
een landgebruikskaart kan na een jaar al
verouderd zijn, een bevolkingsdichtheid-
kaart zal na enige jaren aan revisie toe
zijn, terwijl een geologische kaart voor
een niet al te actief gebied een veel länge
re geldigheid kent. AI deze kaarten kun
nen omschreven worden als statische
kaarten, die als het wäre een momentop-
name representeren {slice in time) [2]
Om te achterhalen hoe de toestand in de
loop der tijd verändert, is een meer dyna
mische benadering vereist. Het belang
van een dergelijke informatiebehoefte
schuilt volgens Green et al. [3] in de snel-
heid en 'impact' van veranderingen die
de mens onder invloed van technologi
sche ontwikkelingen - direct of indirect
- aan zijn omgeving oplegt. Door de
veelal gedeelde en zelfs conflicterende
belangen van natuur, cultuurlandschap,
milieu en samenleving is er vraag naar
een mechanisme dat veranderingen in
het landgebruik niet alleen opspoort,
maar tevens systematisch volgt en analy-
seert. Veranderingen in landbedekking
kunnen hierbij als indicator dienen.
84
