Kartografische ween-
gave van veranderingen
i995-XXI-3
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
groen
blauw
blauw
groen
in een landbedekkingsclassificatie. Temporele veranderingen
in landbedekking (anders dan seizoensgebonden) hoeven
echter niet indicatief te zijn voor veranderingen in landge-
bruik, waarnaar wel de interesse uitgaat. Zo kan een opname
van april uit 1993 een bloeiend tulpenveld tonen, terwijl een
opname uit april 1994 vrijwel kale grond laat zien. Een ver-
klaring hiervoor kan liggen in de gewaswisseling, waardoor
in het ene jaar de tulpen zijn vervangen door in de zomer
bloeiende lelies. De functionaliteit (het landgebruik) van
het perceel is daarmee niet veranderd, en is nog steeds gere-
lateerd aan de bollenteelt.
Veranderingen in landbedekking en landgebruik vinden
plaats in een context van economische, politieke, piano
logische, sociale en ecologische factoren. Een verant-
woorde analyse van veranderingen is dan 00k slechts
mogelijk wanneer hiermee rekening wordt gehouden.
De beschikking over periodiek opgenomen data vormt
enerzijds een sterk argument voor het gebruik van satel-
lietdata voor het waarnemen en volgen van veranderin
gen, maar houdt anderzijds een enorme afhankelijkheid
van de opnametechniek in. Het tijdstip en de frequentie
van de opname zijn bepaald, terwijl de resolutie eveneens
een fait accompli is, tenminste als voor een bepaalde satel-
liet is gekozen. Multispectraal scannen vanuit vliegtuigen
kent meer vrijheidsgraden, doch is door de beperkte 'rän
ge' en relatief hoge kosten niet altijd een reeel alternatief.
Een van de grootste problemen bij het verzamelen van
geschikte datasets is de aanwezigheid van bewolking en in
mindere mate beeldfouten ('bad lines') op beeiden, waar
door soms uitgeweken moet worden naar een minder
ideale tijdserie.
Methoden voor de detectie en monitoring van verande
ringen op basis van satellietbeelden krijgen in de litera-
tuur de nodige aandacht. De behoefte aan informatie
over deze veranderingen is, zowel bij gebruikers uit de
publieke als private sector, evident [3]Desondanks lijken
de potentiele gebruikers zieh niet bewust van de moge-
lijkheden van remote sensing op dit vlak; dit hangt deels
samen met de complexiteit van de materie en de moei-
lijkheden die gebruikers ondervinden bij het vertalen van
hun wensen naar technische randvoorwaarden [8]. Er
bestaat een behoefte aan initiatieven om de technieken
en methoden op een marktgerichte wijze te introduceren
[3, 10]Een eenduidige visualisatie van de veranderings-
informatie past in dit streven.
Satellietbeelden die gedurende een temporele analyse wor
den gebruikt, dienen een bepaald niveau van voorbewer-
king te hebben ondergaan. De beeiden moeten geome
trisch compatibel zijn, middels correctie ('image-to-map')
of registratie ('image-to-image'). Een onnauwkeurige
inpassing leidt tot foutieve conclusies omtrent de verande
ringen die zieh in het speeifieke tijdsbestek hebben voorge-
Figuur 3a t/m jd.
Informatie over
temporele
veranderingen kan
vanuit een
kartografisch
perspectief op
verschillende
manieren worden
overgebracht.
daan. Verschillende atmosferische
condities en de seizoensafhankelijke
zonnestand ('solar elevation angle')
vereisen eveneens de nodige aan
dacht voordat tot een daadwerkelijke
vergelijking in de tijd kan worden
overgegaan.
Wanneer eenmaal de veranderingsinfor-
matie is afgeleid, steh de juiste visualisa
tie de kartografen nog immer voor een
grote uitdaging; Kraak MacEachren
[11] stellen dat technologische ontwikke-
lingen (informatiesystemen) weliswaar
ruimte bieden aan nieuwe ideeen, maar
dat het knelpunt wordt gevormd door
de achterstand in theoretische en
methodologische concepten. De visuali
satie van monitoringresultaten biedt een
mogelijkheid om het spatieel-temporele
onderzoek meer houvast te geven. Re-
mote-sensing-data verschaffen de karto
grafen uiterst waardevol materiaal door-
dat het de potentie bezit om op een
adequate wijze informatie te leveren
over een veranderende omgeving. Er is
niettemin pas sprake van informatie
wanneer het als zodanig bij een gebrui-
ker overkomt; hiermee lijkt de inbreng
van de kartograaf evident.
Het is mogelijk om vier categorieen kaar-
ten te onderscheiden op grond waarvan
informatie over temporele veranderin
gen kan worden weergegeven.
Toestandskaarten
De kaarten zelf bevatten geen infor
matie over veranderingen, maar de
ruimtelijke rangschikking van meer-
dere kaarten, als kaartpaar of kaart-
serie, suggereert een chronologische
volgorde en geeft daardoor de ont-
wikkeling in de tijd weer (figuur 3a
en figuur 4).
Veranderingskaarten
Er is sprake van een kaartbeeld,
waarin met behulp van grafische
variabelen een verandering wordt
gesymboliseerd (figuur 3b).
Multitemporele kaarten
De combinatie van minimaal twee
beeiden van verschillende jaren/sei-
zoenen levert via de menging van de
kleuren informatie over de verande
ringen die zieh gedurende het be
treffende tijdsbestek hebben voor-
gedaan (figuur 3c en figuur 5).
Dynamische 'kaarten'
Een chronologische sequentie van
meerdere digitale kaartbeelden, die
88
