Het monitoren van landbedekking
in Zuid-Frankrijk
ARTIKELEN
Onderwijs in remote-sensing classificatietechnieken
Inleiding
Beschrijving van de oefening
Bewerking van de satellietbeelden
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
R. Knippers Köbben
Teledetectie; beeldverwerking; onderwijs j TREFWOORDEN
Remote sensing; image processing; education j keywords
Teledetection; traitement d'images; enseignement j Möts-CI.es
Dit artikel beschrijft de opzet van een project voor het
monitoren van de landbedekking in het dal van de
Calavon, Departement Vaucluse, Zuid-Frankrijk met
behulp van remote-sensing-beelden en classificatietech
nieken. Het project is vooral bedoeld om Studenten in
de kartografie aan de Universiteit Utrecht en het itc te
Enschede het werken met deze beeiden met behulp van
diverse technieken aan te leren. Daarnaast wordt gepro-
beerd om een beter inzicht te krijgen in de mogelijk-
heden en problemen bij het verzamelen van trainings-
data en bij de verschillende classificatietechnieken.
Het dal van de Calavon is een agra
risch gebied met een grote landschap-
pelijke verscheidenheid. De vroeger
overheersende wijnbouw is de laatste
jaren steeds meer verdrongen door
boomgaarden en eenjarige, veelal gei'r-
rigeerde, fruit- en groenteteelt. Het is
een sterk geaccidenteerd gebied met
onregelmatige en kleine percelen. In
een proefgebied rond het dorp Bonni-
eux bleek de gemiddelde perceels-
grootte siecht 1,5 ha. De agrarische ac-
tiviteiten vinden vooral in de lager ge
legen gebieden plaats, de steile hellin-
gen en heuveltoppen zijn bedekt met
bossen en zogenaamde 'garrigue', ty
pisch mediterraan kreupelhout (figuur
1). AI vele jaren gaan de Studenten van
de vakgroepen Kartografie van de Uni
versiteit Utrecht en het itc gezamen-
lijk op veldwerk in dit gebied. Gedu-
rende twee weken wordt een groep van
zo'n 25 deelnemers in de gelegenheid
gesteld om een aantal in theorie be-
handelde kartografische vaardigheden
hier in praktijk te brengen. Vanaf 1989
hoort daar 00k de remote sensing bij,
en in de laatste jaren is er een oefening
Richard Knippers is
werkzaam als do-
cent bij de vakgroep
Kartografie op het
ITC te Enschede
Barend Köbben bij\
de vakgroep Karto
grafie van de Uni
versiteit Utrecht.
De anteurs begelei-
den het jaarlijkse
gezamenlijke veld
werk van de Stu
denten van deze
twee vakgroepen.
(Postbus 80115, 55011
tc Utrecht, tel.
050-2552086; e-
mail b.kobbeti-
@frw. ruu. nl).
ontwikkeld, waarbij de Studenten alle stappen doorlopen
die nodig zijn voor het maken van een classificatie van
landbedekking met behulp van satellietbeelden. In dit arti
kel wordt geprobeerd om een beeld van deze oefening te
geven en om te evalueren wat de Studenten er van opsteken.
De oefening duurt twee dagen en twee avonden. Het is de
bedoeling dat de Studenten gedurende die tijd:
de moeilijkheden ondervinden in het kiezen van landbe-
dekkingsklassen en trainingsgebieden;
de problemen leren kennen met het lokaliseren van trai
ningsgebieden in het veld en het bepalen van de landbe
dekking van percelen;
een idee krijgen van de relatie tussen de nauwkeurigheid
en de hoeveelheid verzamelde trainingsdata enerzijds en
de kwaliteit van de daaruit resulterende classificatie ander-
zijds;
ervaring opdoen in het werken met beeldverwerkingspro-
grammas om satellietbeelden te classificeren.
De eerste avond is er een soort Workshop' waarin Studen
ten, daarbij op weg geholpen door de staf, gezamenlijk be
palen welke landbedekkingsklassen er onderscheiden zullen
worden. Het grootste struikelblok is de neiging van velen
om landbedekking te verwarren met landgebruik. Die laatste
- functionele - indeling is nooit uit remote-sensing-gege-
vens alleen af te leiden. Meestal wordt er door de groep een
vrij groot aantal klassen onderscheiden. Voor het veldwerk
van 1994 waren dat: 1. loofbos; 2. naaldbos; 3. garrigue
(kreupelhout); 4. oude wijngaard; 5. jonge wijngaard;
6. boomgaard; 7. graan; 8. kale bodem/rots; 9. bebouwd ge
bied; 10. lavendel; 11. gras; 12. water.
Er wordt gebruik gemaakt van multi-spectrale beeiden van
het xs-instrument van de Franse spot-satelliet, en wel in de
banden groen, rood en nabij infrarood. De ruimtelijke reso-
lutie is 20 x 20 m. Door financiele beperkingen kunnen de
beeiden - jammer genoeg - tot 3 jaar oud zijn. De geometri
sche vervormingen van de beeiden worden gecorrigeerd met
9
