7/
KARTOGRAJFISCH TIJDSCHRIFT
I995-XXI-4
loop van de Don in overzicht, met inzetkaartjes van het
bronnengebied van de Don en de marinehaven van Tagan-
rog gelegen aan de noordkust van de Zee van Azov. Twaalf
bladen beslaan opeenvolgende secties van de Don. Deze
reeks wordt onderbroken door een kaart die een geprojec-
teerd kanaal ter verbinding van de Don en de Wolga be-
treft. Afsluitend zijn nog een kaart van de Zee van Azov en
een kaart van de Zwarte Zee opgenomen. Nog zo laat als in
1737 versehenen beide laatste overzichtskaarten in een onge-
wijzigde Russische editie, naar aanleiding van de hervatting
van de vijandigheden tussen Rusland en Turkije.
Voor beide overzichtskaarten uit Cruys' atlas moet allereerst
de stuurman Christian Ott verantwoordelijk worden ge-
steld die tijdens een zeereis naar Constantinopel in 1699
deze wateren in kaart bracht, getuige zijn in 1700 getekende
en bewaard gebleven manuscriptkaarten met Nederlandse
tekst.
Luitenant Pieter Bergman tekende in de jaren na 1700 vele
kaarten van de Zee van Azov op basis van eigen hydrografi-
sche opmetingen. Het betreft zowel overzichtskaarten van
de gehele zee en grote delen daarvan als regionale kaarten
van kustgebieden (figuur 1), Straat Kertsj (die de Zee van
Azov en de Zwarte Zee met elkaar verbindt), en de marine
haven van Taganrog.
Theunis Brouwer, vanaf 1702 tot aan zijn dood in 1719 in
Russische dienst werkzaam als sluizenbouwer, is verant
woordelijk voor twee kaarten van het rivieren-gebied in
West-Rusland ten behoeve van de constructie van kanalen.
Van Carl van Werden, kapitein in de
Russische Marine, is het bekend dat
hij in 1719-1720 längs de west- en zuid-
kust van de Kaspische Zee opmetingen
verrichtte. Hieruit kwamen een aantal
regionale kaarten en overzichtskaarten
voort, zowel in handschrift als in ge-
drukte vorm. Van de in 1720 in Rus
land gedrukte overzichtskaart van de
gehele Kaspische Zee werd een exem-
plaar naar de Academie van Weten-
schappen in Parijs gestuurd, alwaar
door de beroemde Franse kartograaf
Guillaume Delisle een vrijwel ongewij-
zigde Franse editie werd vervaardigd,
die later weer in andere talen herdrukt
werd.
De Sterke gerichtheid op kaartvervaar-
diging van de Zee van Azov in de pe-
riode rond 1700 is te verklaren uit de
militaire manifestatie in deze regio na
Figuur 1. de Russische inname van de stad Azov
Kaart van de mon- op de Türken in 1696. Opvallend is
ding van de rivier dat geen Nederlandse hydrografische
de Kalmious in de werkzaamheden hebben plaatsgevon-
Zee van Azov. Ma- den in de Finse Golf, waar Peter de
nuscriptkaart van Grote oorlog voerde met Zweden (de
Pieter Bergman, Grote Noordse Oorlog 1700-1721).
iyo2 (Bibliotheque Vrijwel alle manuscriptkaarten zijn in
Nationale, Parijs). het Nederlands gesteld.
r- r
I
ifTBlrrr de. Rw de 3 Areknut ekaaen*.
T- Serif nwtn.lyol -
