Kartografische
werkzaamheden van
Nederlandse graveurs
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I995-XXI-4
'OACKOH
kou. In zijn voetsporen traden al snel andere Nederlandse
graveurs. De Wapenkamer was reeds tijdens de tweede helft
van de 17e eeuw in gebruik als werkplaats voor allerlei Rus
sische kunstenaars in dienst van de tsaar, en vormde daar-
mee het centrum van de Russische kunst. De inbreng van
de Nederlandse graveurs en hun leerlingen vanaf 1700 leid-
de tot de eerste Russische school voor de graveerkunst.
Schoonebeeck graveerde een tiental kaarten van de Zee van
Azov, de Finse Golf en omgeving, en de Witte Zee.
Schoonebeeck's kaart van de Zee van Azov uit 1701 is de
eerste op mathematische basis gedrukte kaart die in Rus-
land verscheen, hetgeen het belang van de regio aangeeft.
Een kaart van het kort daarvoor op de Zweden veroverde
gebied ten oosten en zuiden van de Finse Golf (figuur 2) is
op basis van een Zweeds origineel door Schoonebeeck in
1705 gegraveerd. Andere kaarten van Schoonebeeck van
deze regio beheizen onder andere de verovering van de
Zweedse vesting Nöteborg, strategisch gelegen op de plaats
waar de Neva uit het Ladoga Meer stroomt. Een kaart van
het deltagebied van de Noordelijke Dvina en twee over-
zichtskaarten van resp. het westelijke en oostelijke deel van
de Witte Zee zijn getekend naar voorbeeld van kaarten die
vanaf het einde van de I7e eeuw in de zee-atlassen van Jo
hannes van Keulen versehenen.
In de voetsporen van Schoonebeeck trad diens stiefzoon
Pieter Picaert, die vanaf zijn indiensttreding in 1702 vele
jaren actief is geweest. De kaart die een nog haast maagde-
lijk beeld geeft van het deltagebied van de Neva is ongeda-
teerd, maar zal in of niet veel later dan het stichtingsjaar
van St. Petersburg (1703) zijn vervaardigd. Picaert's kaart
Cruys' Atlas van de Don' was niet het
eerste kartografische werk dat de tsaar
in Nederland liet graveren en drukken.
Tijdens zijn verblijf in Amsterdam in
1697-1698 had Peter de Grote een ma-
nuscriptkaart van Zuid-Rusland aan
de koopman/drukker Jan Thesingh
overhandigd.
Thesingh liet zowel een Latijnse als
een Russische editie verschijnen, waar-
van alleen de eerste gedateerd is: 1699.
Hierna trok Peter de Grote graveurs
uit Nederland in Russische dienst aan
om zo 00k de laatste schakel van kaart-
vervaardiging, het graveer- en druk-
werk, in Rusland zelf te doen plaats-
vinden, ten behoeve waarvan tegelij-
kertijd Russische leerlingen onderwe-
zen werden. Adriaan Schoonebeeck
was de eerste Nederlandse graveur die
in Russische dienst werd aangenomen.
Peter de Grote had tijdens zijn verblijf
in Amsterdam in 1697-1698 zelf les ge-
nomen in de ets- en graveerkunst bij
Schoonebeeck. Schoonebeeck werkte
van 1698 tot zijn dood in 1705 op de
Wapenkamer van het Kremlin in Mos-
Figuur 2.
Kaart van de door
Rusland op Zweden
ten oosten en zui
den van de Finse
Golf. Gravüre van
Adriaan Schoone
beeckiyo$ (Service
historique de la
Marine, Vincen-
nes).
Noot
Vanwege het feit dat
deze bijdrage deel
uitmaakt van een
nog af te ronden dis-
sertatie heeft de au-
teur afgezien van een
notenapparaat en
literatuurlijst
27
