De nieuwe Kaartenzaal van de Universiteits-
bibliotheek Amsterdam officieel geopend
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT I996-XXII-
J.W.H. Werner
kaartbeheer; praktijk trefwoorden
map curatorship; applications keyword s
conservation des cartes et plans; applications mots-cles
Sinds enkele maanden is de Kaartenzaal van de Univer-
siteitsbibliotheek Amsterdam gevestigd in een nieuwe
ruimte binnen het bibliotheekcomplex. Na een specta-
culaire verhuizing en een periode van 'proefdraaien' en
verhelpen van kinderziekten werd de nieuwe Kaarten
zaal op 29 februari 1996 officieel in gebruik genomen.
Reden om aan deze ingrijpende verandering enige
woorden te wijden1'.
Het zal trouwe bezoekers van de Kaar
tenzaal niet ontgaan zijn dat de kaar-
tencollecties in de ub Amsterdam -
waaronder die van het Koninklijk Ne-
derlands Aardrijkskundig Genoot-
schap - al jarenlang bijzonder krap ge-
huisvest waren. Het was daarom niet
eenvoudig om aan een aantal mini
mumeisen van verantwoord kaartbe
heer te voldoen en bovendien het pu-
bliek op een optimale wijze te kunnen
laten profiteren van de kartografische
informatie, opgeslagen in zo'n 145.000
kaarten en 4.500 atlassen, oud en mo
dern2'. Ook aan de ub is in de afgelo-
pen jaren het verschijnsel reorganisatie
niet voorbijgegaan. Een van de daar-
mee gepaard gaande veranderingen
was een bijna onafzienbare reeks van
interne verhuizingen en verbouwin-
gen. Ook de Kaartenzaal kon daaraan
niet ontkomen. Het creeren van een zo
groot mogelijk aantal studieplaatsen,
geconcentreerd in het gemakkelijk toe-
gankelijke hoofdgebouw, noopte de
directie om de kaartenzaal te ontrui-
men ten behoeve van een extra studie-
ruimte. Met enige zorg keek de con-
servator aan tegen de geboden alterna-
tieven. Dat was er maar een: verhuizen
naar de bovenste etage van dat deel
van het complex, waar al een aantal
andere zogenaamde onderzoekscollec-
Drs. Jan W.H.
Werner is als con-
servator kaarten en
atlassen verbünden
aan de Universi-
teitsbibliotheek
Amsterdam
(Postbus 19186,
1000 GD
Amsterdam,
tel. 020-9252354)
ties gehuisvest zijn. Dit laatste was een van de voordelen;
het strookte met de plannen tot ruimtelijke concentratie
van en verdere samenwerking tussen de onderzoekscollec-
ties. Er waren echter ook grote nadelen, die niet anders dan
met een grote aan- en verbouwoperatie opgeheven zouden
kunnen worden.
Veel praten en tekenen, een willig oor van de Dienst Bouw
en Huisvesting van de Universiteit van Amsterdam (UvA)
en de uiteindelijke beschikbaarstelling van een aanzienlijke
som gelds door het College van Bestuur maakten het moge
lijk om van de nood de spreekwoordelijke deugd te maken.
De (ver)bouwplannen zouden de mogelijkheid bieden om
zowel de hoofddoelstelling - uitbreiding van bibliotheekstu-
dieplaatsen - als de onontkoombare tweede doelstelling, een
verantwoorde nieuwe huisvesting voor de kostbare en ruim-
te-eisende kaartencollectie, te realiseren. Bij de uitwerking
van de plannen voor de Kaartenzaal stond als belangrijkste
doel voorop een verbetering van de conservering van de
kaarten- en atlassencollecties. Daarmee samenhangend was
het ook nodig om een beter functioneren van de Kaarten
zaal mogelijk te maken.
Beide aspecten waren op de oude kaartenzaal meer en meer
in het gedrang gekomen. Zowel personeel als bezoekers
raakten steeds verder bekneld tussen de oprukkende boe-
ken- en kaartenkasten, waardoor het voor beiden geen sine-
cure was om het werk op een normale wijze uit te voeren.
Door ruimtenood gedwongen waren allerlei bij elkaar be-
horende zaken uit elkaar gegroeid. De handbibliotheek was
ontaard in een wirwar van kästen, waarvan de nummering
alleen nog door ervaren personeel doorgrond kon worden.
Hele groepen kästen waren verplaatst naar de kelder, waar
door overzicht en beschikbaarheid van kaarten en naslag-
werken letterlijk ver te zoeken waren. Te catalogiseren kaar
ten lagen op de enige overgebleven tafel, waaraan ook de
bezoekers moesten werken.
In de schreeuwende behoefte aan ladenkasten kon niet wor
den voorzien omdat er eenvoudig geen ruimte voor te vin-
den was. De kaarten hadden fysiek veel te verduren in de
overvolle, niet voor kwetsbaar materiaal bedoelde kästen
met hangportefeuilles. Deze matige bergingsmogelijkheden
23
